Điều gì làm nên sự khác biệt nơi Dòng Tên? (2)

Tác giả: Hồng Y Avery Dulles, S.J.

10 điểm sáng của Dòng Tên

Trong những năm gần đây thấy xuất hiện những nỗ lực nhằm thu thập những nguyên tắc nổi bật trong các bản văn của Thánh I-nhã vốn được coi là những đặc tính thường hằng của Dòng Tên. Tất nhiên, một danh sách như thế giả định phải có những yếu tố chung của mọi dòng tu trong Giáo Hội Công Giáo, bao gồm việc trung thành tuân giữ những lời khấn như: khó nghèo, khiết tịnh và vâng phục. 10 đặc tính sau đây có thể coi như là bản tóm kết những nét riêng biệt nhất của tinh thần thánh I-nhã.

1. Tận hiến cho vinh danh Thiên Chúa, một Thiên Chúa luôn cao cả hơn, Đấng mà ta chẳng bao giờ chúc tụng và phụng sự Ngài cho đủ. Điều này làm cho các Giêsu hữu khắc khoải đi tìm sự thánh thiện, nỗ lực không ngừng để làm tốt hơn, để hoàn thành nhiều hơn nữa, hoặc như trong tiếng Latinh gọi là magis. Có thể coi Thánh I-nhã như người bị say Chúa, theo nghĩa này ngài lấy “cho vinh danh Chúa hơn” làm nguyên tắc tối thượng trong mọi hành động, dù lớn hay nhỏ.
2. Tình yêu cá vị dành cho Chúa Giêsu Kitô và khao khát được kể vào số những người bạn đường thân thiết của Ngài. Trong Linh Thao, các tu sĩ Dòng Tên cầu nguyện không ngừng để biết Chúa tỏ tường hơn, để yêu mến Ngài tha thiết hơn và để bước theo Ngài cận kề hơn. Khi giảng dạy tại các thị trấn ở Italia, những bạn hữu đầu tiên đã bắt chước nếp sống của các môn đệ mà Chúa Giêsu sai đi rao giảng Tin Mừng tại các thị trấn ở Galilee.
3. Lao tác cùng, trong và cho Giáo Hội, luôn có cùng cảm nghĩ với Giáo hội trong sự vâng phục các đấng bản quyền. Xuyên suốt bản Hiến Pháp, Thánh I-nhã nhấn mạnh đến việc giảng dạy tín lý “vững chắc hơn và được chấp thuận nhiều hơn,” để các học viên có thể thụ hưởng được “một nền tín lý đảm bảo và vững chắc hơn”.

4. Ứng trực. Luôn đặt mình dưới quyền của Giáo Hội, sẵn sàng làm việc tại bất cứ nơi đâu vì lợi ích phổ quát và lớn hơn. Khi nhìn Dòng Tên như một đội quân thiêng liêng của Đức Giáo Hoàng, Thánh I-nhã nhìn cả thế giới, một cách nào đó, như đấu trường của ngài. Được gợi hứng bởi tầm nhìn vũ trụ này, ngài thâu nhận mọi người không phân biệt quốc gia hay chủng tộc.
5. Sự Hiệp nhất hỗ tương. Các Giêsu hữu xem mình như những phần của một thân thể được gắn kết với nhau trong sự đồng tâm nhất trí. Trong Hiến Pháp, Thánh I-nhã khẳng định rằng Dòng Tên không thể đạt được những mục tiêu của mình trừ phi các thành viên liên kết với nhau bằng một tình thương sâu đậm và với người đứng đầu. Nhiều tác giả trích dẫn thuật ngữ mà Thánh I-nhã dùng để chỉ những bạn hữu đầu tiên: “Những người bạn trong Chúa”.
6. Ưu tiên cho các thừa tác vụ thiêng liêng và tư tế. Dòng Tên là một dòng giáo sĩ nên mọi thệ sĩ phải được truyền chức linh mục, mặc dù sự cộng tác của các Trợ sĩ linh vụ và thế vụ rất được trân trọng. Trong việc lựa chọn các thừa tác vụ, Thánh I-nhã viết: “Những lợi ích thiêng liêng phải được ưu tiên hơn những lợi ích thể lý” bởi vì chúng mưu ích hơn cho “mục đích siêu nhiên và tối hậu”.
7. Phân định. Thánh I-nhã là bậc thầy trong đời sống thực tiễn và nghệ thuật lựa chọn. Ngài cẩn thận phân biệt giữa cùng đích và phương tiện, rồi lựa chọn phương tiện phù hợp nhất để đạt được mục đích nhắm tới. Trong việc sử dụng phương tiện, ngài áp dụng một cách nhất quán nguyên tắc: “tantum…quantum”, nghĩa là “bao lâu nó trợ giúp” nhưng không hơn. Trong mối liên hệ này ngài dạy ta về thái độ bình tâm trong cảm thức buông bỏ bất cứ điều gì không dẫn đến cùng đích.
8. Thích nghi. I-nhã luôn cẩn thận chú ý đến thời gian, nơi chốn và con người mà ngài đang tương tác. Ngài lưu tâm đến việc xếp đặt các luật tổng quát sao cho có thể linh hoạt khi áp dụng.
9. Trân trọng khả năng con người và tự nhiên. Mặc dù thánh l-nhã chủ yếu dựa vào các phương tiện thiêng liêng, như ân sủng thần linh, cầu nguyện và thừa tác vụ bí tích, nhưng ngài cũng chú trọng đến các khả năng tự nhiên, học thức, văn hoá và cách hành xử như những món quà phải được sử dụng cho việc phụng sự và làm vinh danh Thiên Chúa. Vì lý do này, ngài bày tỏ một sự chú tâm đặc biệt đối với việc giáo dục.
10. Một sự tổng hợp độc đáo giữa đời sống hoạt động và chiêm niệm. Cha Jerome Nadal (1507-1580) nói về việc thực hành của người Giêsu hữu là “tìm kiếm sự hoàn thiện trong cầu nguyện và thao luyện thiêng liêng để giúp người thân cận, và qua việc giúp họ mà đạt được sự hoàn thiện hơn nữa trong cầu nguyện, để rồi lại có thể giúp tha nhân nhiều hơn nữa.” Theo cha Nadal, một ân huệ đặc biệt cho cả Dòng Tên là chiêm niệm không chỉ trong những lúc rút vào cô tịch mà còn ngay giữa hoạt động nữa, nhờ đó “tìm kiếm Thiên Chúa trong mọi sự.”

(Còn tiếp)

Nguồn: https://www.americamagazine.org/faith/2007/01/15/what-distinguishes-jesuits
Chuyển ngữ: Huy Văn
Hiệu đính: Trung Thu