Nhiều người trong chúng ta cảm thấy phân vân, sợ hãi khi đứng trước những chọn lựa quan trọng của cuộc đời, đặc biệt là chọn lựa hiến dâng. Chúng ta lo lắng không biết một ơn gọi nào đó (chẳng hạn, ơn gọi dòng Tên), có phải là con đường Chúa muốn mình đi không? Liệu rằng mình có bền đỗ đến cùng trong ơn gọi này không? Liệu các vị hữu trách có chuẩn nhận cho ơn gọi của mình và tạo điều kiện cho mình tiếp tục tiến xa trong Dòng? Chuyện gì xảy ra nếu giữa chừng, chúng ta chuyển hướng, hoặc được mời gọi chuyển hướng? Sẽ chẳng có gì đáng lo ngại nếu con đường này là ý Chúa, nhưng nếu đây chỉ là ảo tưởng và suy nghĩ riêng của mình thì sao? Chúng ta đã suy nghĩ và làm các cuộc phân định nhiều lần, nhưng tại sao vẫn cứ cảm thấy mông lung, không rõ ràng? Rốt cuộc, phải làm sao đây?
Chúng ta không được quên rằng tự bản chất của đời tu là một cuộc phiêu lưu. Không ai có thể biết rõ về hành trình phía trước của mình. Chính mẫu gương của Abraham đã cho chúng ta thấy điều đó. Ông đã nghe tiếng Chúa và bước đi; còn đi đâu, làm gì, Chúa không hề cho ông một hoạch định rõ ràng. Chúa chỉ mặc khải cho ông điều cần biết vào đúng thời điểm. Vì thế, đừng bao giờ mang thái độ muốn biết mọi chuyện rõ ràng trong đời tu, rồi mới quyết định bước đi, vì đây là điều không thể. Khi phân định ơn gọi, chúng ta không đi tìm câu trả lời cho câu hỏi “tôi có thể sống trong một dòng tu nào đó suốt đời không”, vì đó là chuyện của tương lai mà không ai có thể biết được. Phân định ơn gọi không phải là coi bói để đoán mệnh, biết trước tương lai. Nó là một tiến trình để tìm biết xem “Chúa muốn tôi làm gì, ở đây và bây giờ”. Ơn gọi cũng không phải là một cái gì đó cố định, nhưng là một hành trình xây dựng. Bởi thế, ngay cả khi một ai đó được mời gọi để sống đời dâng hiến, mà người này không biết gìn giữ, trân trọng và làm cho nó lớn lên, thì nó có thể mất đi vào một lúc nào đó. Vì thế, ở một phương diện nào đó, sự lớn lên của một ơn gọi phụ thuộc rất nhiều vào sự tự do chọn lựa của chính đương sự.
Tuy nhiên, đã đành là cần phải xây dựng ơn gọi, nhưng cũng phải bắt nguồn từ một hạt mầm nào đó như là một khơi nguồn từ Chúa trong mình chứ? Thế thì, đâu là những dấu chỉ cho thấy một thanh niên nào đó có thể có ơn gọi dòng Tên?
Hiến Pháp số 243 cho chúng ta biết rằng những người được Dòng thâu nhận để đào luyện là những người mà các vị hữu trách trong Dòng cho rằng họ “được Thiên Chúa là Chúa chúng ta kêu gọi họ vào Thể Chế của chúng ta bằng việc ban cho họ khả năng thích hợp”. Họ được giữ lại để được giúp đỡ sao cho họ có thể “duy trì trong ơn gọi”, và giúp họ được “thăng tiến, nghĩa là tiến lên về tinh thần và các nhân đức trong đường phụng sự Chúa”. Không những thế, vì việc đào tạo hướng đến tính sứ mạng của Dòng mà chính họ sẽ thực thi trong tương lai, một thân xác khoẻ mạnh cũng là điều không thể thiếu đối với họ ngay từ trong giai đoạn đầu của đời tu.
Số Hiến Pháp này giúp chúng ta trả lời câu hỏi “làm sao biết một ai đó có ơn gọi dòng Tên hay không”, đó là xem xét xem người đó “có được Chúa ban cho khả năng thích hợp với Thể Chế của chúng ta hay không”. Cụm từ “khả năng thích hợp với Thể Chế” dẫn chúng ta về với bản Định Thức Thể Chế và những câu hỏi khảo sát. Tiến trình phân định ơn gọi diễn ra như thế này: một mặt, Dòng trình bày cho ứng viên bản chất, đường lối hoạt động, cung cách hành xử… của Dòng; mặt khác, Dòng xem xét xem liệu con người ứng viên, với tính tình, tài năng, tình trạng… như thế, liệu có thể thích ứng được với lối sống của Dòng chăng. Dĩ nhiên, việc “xem xét” này chỉ mang tính sơ khởi và phần nhiều là phỏng đoán vì Dòng và ứng viên vẫn chưa thật sự biết nhiều và biết đủ về nhau. Và nó phải là nội dung cho cuộc phân định ơn gọi giữa hai bên diễn ra trong suốt thời gian Nhà Tập. Tuy vậy, ứng viên cũng phải tỏ ra cho Dòng thấy một vài dấu chỉ cho thấy có sự tương hợp này, dù vẫn còn ít ỏi, và dần dần, ngang qua việc hấp thụ và sống những giá trị của Dòng, ứng viên được lớn lên, cảm thấy hạnh phúc, bình an và càng bộc lộ cho thấy nhiều khả năng khả dĩ phục vụ cho sứ mạng của Chúa theo linh đạo của Dòng.
Tập sinh nào có thể hấp thụ và sống cung cách sống của Dòng cách nhanh chóng, “trơn tru” và hạnh phúc thì đồng nghĩa với việc anh ta “được Chúa kêu gọi họ ở lại với Thể Chế của chúng ta”, và ngược lại. Như thế, tiến trình phân định ơn gọi của Tập sinh được thực hiện ngang qua những nỗ lực đào luyện của họ, trong đó, chắc chắn chiều kích thiêng liêng sẽ đóng vai trò nền tảng, chi phối các chiều kích khác. Nỗ lực tìm gặp Chúa để hỏi Người về ơn gọi dòng Tên của Tập sinh sẽ tìm thấy câu trả lời ngang qua ơn an ủi thiêng liêng sâu thẳm và sự bình an đích thực mà họ từ từ cảm nhận được trong quá trình đào luyện, khi thấy mình như thể đã bắt gặp chân lý của cuộc đời nơi ơn gọi và cung cách hành xử của Dòng. Đôi khi có trường hợp một Tập sinh nào đó rất xác quyết về ơn gọi dòng Tên của mình, sự xác quyết đó cũng cần được xác chuẩn lại ngang qua tiến trình tháp nhập vào Dòng của anh ta. Một ai đó tự cho rằng mình có ơn gọi dòng Tên nhưng lại không thể hiện được điều đó ra bên ngoài và không được những người hữu trách chuẩn nhận thì có lẽ anh ta đã ảo tưởng hoặc mắc sai lầm trong phán đoán của mình.
Ngoài ra, nếu một thanh niên đã đáp ứng được những điều kiện sơ khởi của Dòng như về tuổi tác, trưởng thành tâm lý, sức khoẻ…, một vài dấu chỉ sau đây có thể giúp nhận biết anh ta có ơn gọi dòng Tên không: anh ta cảm thụ được sức mạnh của Linh Thao và muốn giúp người khác về con đường thiêng liêng bằng phương pháp này; anh ta có một tinh thần cởi mở, ham thích tiếp xúc, khám phá, tiếp cận những điều mới mẻ trong bất cứ lĩnh vực gì để dựa vào đó mà làm vinh danh Chúa, rao giảng Tin Mừng; anh ta biết mỗi ngày bỏ mình, bỏ cái tôi, càng học hỏi, càng trở nên khiêm tốn, luôn vâng phục bề trên trong tinh thần đối thoại và phân định; anh ta xem cả thế giới là nhà mình, là nơi mình có thể phục vụ Thiên Chúa và tha nhân, và vì thế, anh ta luôn sẵn sàng cho mọi sứ mạng được giao, luôn nỗ lực hết mình, luôn có những sáng kiến để chu toàn bổn phận trong sự cộng tác với những anh em khác, hay với người khác, để chỉ nhắm đến việc phục vụ vì lòng yêu mến.
Nếu bạn cảm thấy mình có những dấu chỉ này, nếu bạn thấy dòng Tên cuốn hút mình…, dù có thể bạn chưa có một sự xác quyết thật sự rõ ràng, đừng ngần ngại liên lạc với các vị hữu trách ơn gọi của Dòng để được giúp đỡ.
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ
