Thánh Tôma Aquinô hiểu sự hiện hữu như một quá trình năng động chuyển từ tiềm thể sang hiện thể. Điều ta “đang là” chỉ như một hạt giống so với điều ta “có thể trở thành”.
Kế thừa Aristotle, thánh Tôma Aquinô quan niệm sự tồn tại như một tiến trình năng động đi từ tiềm thể đến hiện thể. Con người chúng ta hiện giờ chỉ là một hạt giống so với con người mà ta có thể trở thành. Cuộc vật lộn để hoàn thiện này, bắt nguồn từ chính bản chất của hữu thể, cũng phản ánh hành trình tâm linh của chúng ta. Là tạo vật của Chúa, mỗi người chúng ta được mời gọi phản chiếu chính sự thiện hảo của Người. Tuy nhiên, con đường hướng đến sự viên mãn theo ý Chúa như thế hiếm khi dễ dàng như là một cuộc dạo chơi nhẹ nhàng.
Sự căng thẳng giữa con người hiện tại và con người tiềm năng của chúng ta được thể hiện rõ nét trong việc nuôi dạy con cái. Các thời kỳ đầy biến động như “tuổi ương bướng”, “tuổi ngang ngạnh” hay “tuổi mới lớn” đều được đánh dấu bằng sự nổi loạn và khẳng định bản thân. Những giai đoạn này chắc chắn có thể làm tổn thương trái tim cha mẹ.
Tuy nhiên, hãy nhìn từ quan điểm của thánh Tôma: con trẻ, như mọi hữu thể, đều sở hữu một tiềm năng bẩm sinh. Điều này bao gồm tiềm năng tự quyết, lập luận đạo đức, và khát khao cháy bỏng để định hình vận mệnh riêng của chúng. Những thách thức có vẻ như thiếu tôn trọng của chúng thực ra là cái lò luyện nơi đó chúng được biến đổi.
Thánh Tôma Aquinô nhắc nhở chúng ta rằng chính cấu trúc của hữu thể đòi hỏi sự thay đổi. Cũng như bản chất của hạt sồi là trở thành cây sồi, thì bản chất của con cái chúng ta là vươn mình vượt qua những giới hạn của tuổi thơ và phấn đấu hướng tới tiềm năng độc đáo của chúng khi trưởng thành. Chúng ta, với tư cách là cha mẹ, không được hiểu nhầm quá trình khai mở tự nhiên này là sự khước từ cha mẹ, mà đúng hơn, đó là một bước thiết yếu trong quá trình tự khẳng định của chúng. Vai trò của chúng ta, giống như một người làm vườn lành nghề, là nuôi dưỡng sự phát triển này.
Một cuộc chiến liên lỉ
Giờ đây, cuộc chiến giữa tiềm thể và cái tôi hiện tại không chỉ giới hạn trong thời thơ ấu hay tuổi vị thành niên. Ngay cả chúng ta, những người trưởng thành, cũng trải qua cuộc đấu tranh liên lỉ này. Sự tự mãn, nỗi sợ hãi và những khiếm khuyết có thể cản trở chúng ta đạt tới tiềm thể đầy đủ trong Đức Kitô. Chứng kiến những nỗ lực táo bạo (dù đôi khi vụng về, lạc lối và mệt mỏi) của con cái, nhắc nhở chúng ta rằng, hành trình hướng tới phiên bản tốt nhất của bản thân là một nỗ lực suốt đời.
Vì thế, khi căng thẳng nảy sinh, hãy nhớ đến thánh Tôma Aquinô. Hãy coi sự bất tuân của con cái không phải là điều ác ý, mà như một tiềm thể đang tìm cách biểu đạt, hiện thực hóa, hoàn thiện. Hãy hỗ trợ chúng nhưng cũng nên hiểu rằng chúng phải tự vật lộn với bản thân để khám phá ra con người tiềm năng của chúng. Dù mọi chuyện có thể trở nên lộn xộn, nhưng với sự khôn ngoan, kiên nhẫn, và luôn đặt nền tảng trên tình yêu thương, chúng ta có thể trao cho con cái (và chính mình) cơ hội tốt nhất để phát triển thành những con người năng động và phát triển trọn vẹn đúng như chúng phải LÀ (và cả chúng ta nữa).
Tác giả: Daniel Esparza
Người dịch: My Bùi
Nguồn: Aleteia
