NAM VIỆT
Nhóm Nam Việt cũng như Đông Việt và Mân Việt xuất hiện sau khi nước Việt bị diệt. Trong năm đạo binh của nhà Tần phát đi đánh Bách Việt, thì đạo thứ tư phát tựNamđã ở phíaNamDự Chương, do đường đèo Đại Du (nay là đèo Mai Lãnh) tiến vào miền tỉnh Quảng Đông, là địa bàn của nhómNamViệt. Có lẽ đạo quân thứ năm, sau khi chiếm được Đông Việt và Mân Việt rồi, lại luôn đường theo đường bờ biển do đèo Yết Dương mà thẳng xuống Phiên Ngung (Quảng Châu ngày nay). Các đạo thứ nhất và thứ nhì, thứ ba thì tiến vào phía Tây Bắc miền Quảng Đông và phía Bắc miền Quảng Tây cũng dễ dàng. Nhưng sau những cuộc thắng lợi đầu tiên thì quân Tần gặp nhiều khó khăn, một là vì thiếu đường tiếp tế quân lương, hai là vì gặp người Việt nhất là Tây Âu ở miềnNamQuảng Tây chống cự dữ dội khiến quân Tầu trong ba năm bị khốn đốn chết chóc rất nhiều. Song tuy không tiến quân sâu được, nhà Tần cũng sắp đặt việc cai trị ở các miền đã chiếm được. Chúng ta biết rằng tại đất Đông việt và Mân Việt họ đặt quận Mân Trung, tại miền Quảng Đông và Quảng Tây thì họ đặt ba quận:NamHải, Quế Lâm và Tượng. Sau khi đặt các quận huyện, năm 214, nhà Tần sai Triệu Đà đem quân bị đày xuống giữ đất Việt, cho ở lộn xộn với người Việt tộc, rồi Nhâm Ngao làm đô úy quận Nam Hải, cử Triệu Đà làm lệnh huyện Long Xuyên trong quận ấy. Có lẽ các nhóm Việt tộc mà người ta gọi chung làNamViệt bấy giờ là những bộ lạc rời rạc, không tổ chức thành quốc gia. Quân Tầu tiến vào đến trung tâm của họ là Phiên Ngung rồi chức việc hành chính ở đó rất dễ dàng, chia đất mới chiếm thành quận huyện (quậnNamhải) và đặt toàn người Hán tộc cai quản.
Về sau nhân Trung Quốc có loạn, hào kiệt và chư hầu nổi dậy đánh nhà Tần, Triệu Đà nghe theo lời Nhâm Ngao, truyền hịch đóng các cửa ải thông với Trung Quốc rồi đánh lấy quận Quế Lâm và Tượng hợp vào quậnNamHải mà lập ra nước Nam Việt, tự xưng là Nam Việt Vũ Vương, lấy người tay chân là người Hán tộc mà thống suất người Việt tộc.
Sau khi nhà Hán đã diệt Tần và thống nhất Trung Hoa, Triệu Đà quy phục nhà Hán. Sang đời sau đời Triệu Hồ, Mân Việt đem quân đánh biên thùyNamViệt như chúng ta đã biết. Cuộc tương tranh giữa hai nhóm Việt này chính là cơ hộ nhà Hán lợi dụng để diệt cả hai nhóm.
Năm thứ 5 hiệu Nguyên Đinh (112), nhân việc nhà Hán mưu dụNamViệt nội nuộc, đại thần Nam Việt là Lữ Gia cùng đồ đảng phản dối, nhà Hán bèn phát quân định dùng vũ lực để chinh phục. Bấy giờ vua Mân Việt hứa đem binh theo quân Hán để đánhLữ Gia,nhưng sau khi quân Hán đã chiếm được Phiên Nghung mà quân Mân Việt vẫn không đến, nhà Hán bèn phát binh đánh Mân Việt. Lại nhân nội loạn, Mân Việt phải đầu hàng, nhà Hán bèn dời một phần lớn dân Việt đến miền Giang Hoài để trừ mối lo về sau, thế là Mân Việt mất nước.
Còn nướcNamViệt, thì sau khi mất thủ đô vào tay nhà Hán, nước ấy cũng bị nhà Hán kiêm tính, đấtNamViệt cũng như đất Đông Việt và Mân Việt đều bị chia làm quận huyện.
Người Đông Việt và Mân Việt, một phần lớn bị cưỡng bức di cư đến miền Giang Hoài, nên dần đồng hóa hẳn theo Hán tộc. NgườiNamViệt tuy không di cư nhưng từ đời nhà Tần, họ đã ở chung lộn với mấy vạn quân chinh phục Hán tộc cùng với một vạn năm nghìn đàn bà Hán tộc mà Triệu Đà được nhà Tần cấp cho để may vá cho quân sĩ, cho nên chúng ta có thể nói rõ rằng ngay trong thời nước Nam Việt cường thịnh, người Việt tộc ở Nam Việt cũng đã đồng hóa rất nhiều theo Trung Quốc rồi.
