HOME ĐỜI SỐNG MỘT THOÁNG SUY TƯ

HẠNH PHÚC SỰ NGHIỆP TÌNH YÊU VÀ TUỔI TRẺ HOA XUÂN TIẾNG VIỆT ĐỌC VIẾT TIẾNG VIỆT

TIẾNG VIỆT

CỦA CON EM CHÚNG TA

Anh chị em thân mến,

Một điều tôi đã mang trong lòng gần hai năm nay, và mong ước có lời giải đáp. Đó là vấn đề tiếng Việt của con em chúng ta.

Có lần tôi được dự một buổi chuẩn bị cho ngày họp Đại Hội của một tổ chức công giáo tiến hành. Một cha muốn ghi câu hỏi thảo luận trong tờ bướm phát trước cho những người tham dự, một cha khác không muốn ghi câu hỏi trong tờ bướm. Cha muốn ghi câu hỏi, phụ trách nhóm lớn tuổi; còn cha không muốn những người mình phụ trách biết câu hỏi, lo cho các em trẻ. Tôi cứ tưởng sẽ phải bàn cãi xem có nên ghi câu hỏi vào tờ bướm hay không, nhưng vấn đề được giải quyết đơn giản đến độ tôi không ngờ! Một bạn giáo dân phát biểu ý kiến và được tất cả đồng ý: vì tờ bướm một bên bằng tiếng Việt, một bên bằng tiếng Anh, nên cứ ghi câu hỏi vào bên tiếng Việt, còn bên tiếng Anh thì bỏ trống không ghi, vì các em đâu có rành tiếng Việt nên đâu có đọc bên tiếng Việt.

Lời phát biểu đó cứ đi theo tôi hoài từ đó cho đến nay. Khi đi dự Đại Hội với các bạn đó, tôi thấy các em trẻ nói tiếng Mỹ giỏi quá, nghe “sướng lỗ tai”, nhưng cũng có những em dở tiếng Việt tới mức độ đáng buồn. Cứ kiểu này, sang thế hệ thứ hai thì e rằng người Mỹ gốc Việt không còn biết tiếng Việt nữa!

Noel vừa qua có dịp sang Cali, và vào Little Saigon, tôi có một ấn tượng rất mạnh và khác hẳn. Vào Little Saigon, tôi tưởng mình đang sống tại Việt Nam và đang ở Saigon, vì ở đó không cần tiếng Mỹ vẫn sống được. Có vài lần tôi đã nói với một số người Mỹ: ở Mỹ mà không cần biết tiếng Mỹ vẫn sống thoải mái, đó là Cali. Tuy vậy tôi lại sợ: không biết thế hệ trẻ ở đó thì sao, có giỏi đủ tiếng Mỹ để hội nhập vào môi trường Mỹ không! Và sau này tôi biết, điều đó không đáng sợ, vì các em học tại trường từ nhỏ, sẽ “dư” giỏi tiếng Mỹ.

Một trong những nguyên nhân làm các em thế hệ sinh tại Mỹ (hoặc nước ngoài quê hương) không biết rành tiếng mẹ đẻ, là các em:

· không biết tầm quan trọng của tiếng mẹ đẻ,

· không có nhu cầu dùng tiếng Việt,

· và không có môi trường học và dùng tiếng Việt.

Một số gia đình cha mẹ không dùng tiếng Việt ở nhà với các em. Có thể những cha mẹ này sợ làm như vậy con mình sẽ không giỏi tiếng Mỹ để theo kịp các bạn Mỹ học ở lớp; hoặc các bậc cha mẹ đó quá bận bịu kiếm kế sinh nhai, không còn thời giờ dành cho con cái nên không dạy tiếng Việt cho con, và khi phải nói chuyện với con cái thì cứ dùng tiếng Mỹ cho nhanh và tiện.

Cũng có thể vì các em, tiếng Việt không giỏi bằng tiếng Mỹ, nên khi diễn tả điều gì, thì nói bằng tiếng Mỹ cho “khoẻ”; hơn nữa ngoài gia đình, đâu còn môi trường nào khuyến khích động viên học tiếng Việt. Mà nếu không có môi trường dùng, các em không thể giỏi tiếng Việt được, nếu không muốn nói là có thể quên cả những điều đã học.

Nếu tiếng Việt mà không bảo tồn được nơi những người Việt ở ngoại quốc, thì chắc chẳng có thể bảo tồn được nét dân tộc gì khác. Nếu người Việt mà không biết nói hoặc đọc được tiếng Việt, thì chắc chắn là mất gốc, “lai-căn”.

Vì thế, để thế hệ Việt Nam sinh tại Mỹ và những nước khác ngoài quê cha đất tổ, vẫn học được những điều hay tại những nước mình đang sống, mà không đánh mất những điều quý của giống nòi dân tộc, thì tối thiểu làm sao để các em biết tiếng Việt (nói và viết được tiếng Việt).

Vì vậy, môi trường học và thực tập tiếng Việt đầu tiên phải là gia đình. Xin các bậc cha mẹ nói và dạy tiếng Việt cho các con của mình. Đừng sợ các em không giỏi tiếng Mỹ nếu mình nói tiếng Việt với các em tại nhà, và như vậy các con em không theo kịp các em Mỹ khác tại trường học. Thực tế, các con em của chúng ta dư giỏi tiếng Mỹ để theo kịp và học kịp các bạn Mỹ của các em. Nếu các bậc cha mẹ không dạy các em tiếng Việt và không tạo gia đình làm môi trường để các em thực tập tiếng Việt, thì các bậc cha mẹ có lỗi đầu tiên trong việc các con em của chúng ta không biết tiếng Việt (Tôi xin lỗi, tôi không hề có ý muốn kết tội ai đâu!).

Các em không giỏi tiếng Việt, vì các em không có môi trường nói, không có môi trường dùng, và không có môi trường học. Về điều này, những nhóm trẻ người Việt quy tụ lại với nhau, rất quan trọng. Môi trường giáo xứ Việt Nam với các nhóm rất cần thiết và quan trọng để thế hệ trẻ học và thực tập tiếng mẹ đẻ. (Đây cũng là môi trường để các em có bạn là người Việt, là người Công Giáo; và cũng là môi trường để các em quen biết nhau, v.v.). Về điều này, một số linh mục và những người bận tâm cho tương lai dân tộc đã thấy và đang làm rất tốt, đó là kết hợp việc dạy giáo lý và dạy tiếng Việt, rồi dạy giáo lý bằng tiếng Việt.

Một lý do khác liên quan đến việc học tiếng Việt mà tôi đề cập ở đây, là chữ Việt mình trên computer đã không thống nhất được. Nó xuất hiện “thế nào ấy” trên computer. Ngay cả một người giỏi tiếng Việt còn đọc không ra, huống hồ là các em không rành tiếng Việt. Tiếng Việt trên computer là một yếu tố làm thất vọng những người muốn học và dùng tiếng Việt thời hiện đại.

Nếu “tiếng Việt” mà viết không có dấu, thì viết bằng “tiếng Mỹ” sẽ tiện hơn. Nếu viết tiếng Việt trên computer mà không có font chữ tương hợp, thì thà đừng đánh dấu còn hơn. Đây là lý do tôi viết những hàng này, để xin anh em viết email hay bản văn tiếng Việt làm sao, hầu nó xuất hiện như tiếng Việt thật của mình; có như vậy những người không rành tiếng Việt cũng có thể đọc và cũng còn muốn đọc. Nếu tiếng Việt (chữ tiếng Việt) mà không xuất hiện đúng, sẽ làm thế hệ trẻ không muốn học tiếng Việt!

Nếu người Việt mình không thống nhất được với nhau, để có một bộ font duy nhất, thì bây giờ người ta giúp mình làm điều đó. Bây giờ với bộ Unicode font, chữ tiếng Việt mình xuất hiện đúng như tiếng Việt mình. Chúng ta hãy dùng nó để viết cho nhau, để chữ “tiếng Việt” của mình được đẹp hơn, trong sáng hơn. Nó sẽ giúp con em của chúng ta yêu tiếng Việt hơn, thích học tiếng Việt hơn; và như vậy văn hoá Việt Nam sẽ được bảo tồn nơi những thế hệ tương lai ở nước ngoài.

Hiện đã có cách gõ (tuỳ theo anh chị em quen kiểu nào: telex, vni, viqr) với bộ Unicode font mà máy nào cũng có thể có, để hiển thị tiếng Việt đúng. Ước gì người Việt mình dùng, để tiếng Việt mình được đẹp hơn và trong sáng hơn. Để con em mình yêu tiếng Việt hơn. Một cách cụ thể, anh chị em có thể download bộ gõ Unikey khoảng 36 kb, tại http://unikey.hypermart.net/
và unicode font tại http://www.microsoft.com/typography/fontpack/

Hiện tại ở Việt Nam, người ta cũng đã dùng Unicode font trên các websites.

Anh chị em quý mến, đây là một suy nghĩ và bận tâm của tôi. Tôi suy nghĩ thế nào, xin chia sẻ cho anh chị em như vậy, không biết anh chị em có đồng ý với tôi không? Nếu anh chị em đồng ý, tạ ơn Chúa. Nếu anh em không đồng ý, cũng xin tạ ơn Chúa. Xin mỗi người cứ làm theo điều mình thấy đúng nhất, tốt nhất.

Chúc anh chị em an mạnh trong tình yêu Chúa.

Thân mến,

Giuse Phạm Thanh Liêm, S.J.

HOME ĐỜI SỐNG MỘT THOÁNG SUY TƯ

HẠNH PHÚC SỰ NGHIỆP TÌNH YÊU VÀ TUỔI TRẺ HOA XUÂN TIẾNG VIỆT ĐỌC VIẾT TIẾNG VIỆT

Chúc bạn an vui hạnh phúc.

Giuse Phạm Thanh Liêm, S.J.

[email protected]