Hòa bình là chủ đề được nhắc lại nhiều lần trong ý các cầu nguyện mà Đức Giáo hoàng đã ủy thác cho Giáo hội trong những năm gần đây. Và trong tháng 12 này, Đức Giáo hoàng Lêô XIV mời gọi cộng đoàn Kitô hữu hướng về những anh chị em đang sống giữa chiến tranh hay xung đột, để học lại điều quan trọng rằng giữa những khủng hoảng nặng nề của đời sống, Kitô hữu vẫn có thể giữ lấy bình an nội tâm và không để hận thù chiếm lấy trái tim. Lời mời gọi này không chỉ dành cho những người đang sống trong vùng chiến sự nhưng cũng dành cho người trẻ hôm nay, nhất là trong môi trường học đường, nơi cũng có những “cuộc chiến” âm thầm nhưng không kém phần tổn thương.
Chứng tá của các Kitô hữu đang sống giữa xung đột
Điều gây ấn tượng nơi những cộng đoàn Kitô hữu đang sống giữa chiến tranh là vẻ đẹp của đức tin trong thử thách. Nhiều câu chuyện từ Trung Đông kể về những người mất hết nhà cửa, người thân, nhưng họ vẫn nâng đỡ nhau và thực thi lòng thương xót đối với cả những người đối lập như chăm sóc người bị thương, đón nhận người tị nạn, mở cửa nhà thờ cho mọi người cầu nguyện. Họ chọn đứng về phía sự sống, bất chấp vòng xoáy của bạo thù, dám chọn sống hòa bình ngay giữa chiến tranh.
Cũng vậy tại Ukraina, một linh mục Dòng Tên chia sẻ rằng ngài lớn lên tại Liên Xô cũ, nơi ngay từ nhỏ, ngài đã được dạy phải sợ “kẻ thù”. Nỗi sợ ấy ăn sâu vào lòng người. Nhưng cuộc chiến tại Ukraina đã làm ngài thay đổi nhận thức về hòa bình khi ngài chứng kiến đồng thời sự tàn phá, nỗi sợ và mất mát, nhưng cũng nhìn thấy sức mạnh âm thầm của lòng biết ơn, lòng trắc ẩn, và lòng can đảm của những con người không đánh mất niềm hy vọng. Theo ngài, hòa bình là chọn lựa có ý thức để hành động với tình yêu và lòng nhân, ngay cả khi mọi thứ xung quanh đều thúc đẩy ta làm điều ngược lại. Sức mạnh thật sự không nằm ở sợ hãi hay ngờ vực, nhưng ở sự cảm thông, ở việc dạy cho con trẻ lòng nhân hậu, biết hiểu nhau, biết can đảm đối diện thử thách. Ngài nói “Nếu chúng ta muốn một thế giới hòa bình, thì phải dạy hòa bình từ khi còn rất nhỏ, trong gia đình, ở trường mẫu giáo, nơi các trường học mà không đợi đến khi quá muộn.”[1]
Giữa nhiều câu chuyện về xung đột, chia rẽ và bạo lực trên thế giới, nhiều bạn trẻ thường nghĩ đến những nơi xa xôi đang bị bom đạn tấn công. Dù hình ảnh ấy rất xa với đời sống thường ngày của học sinh, nhưng lại có một sự nối kết: ở đâu có bất công, loại trừ, thù địch, ở đó hòa bình bị tổn thương. Hình ảnh này gợi suy tư về một hình thức “những cuộc chiến tranh nhỏ” đang diễn ra rất gần trong bối cảnh tại Việt nam nơi sân trường, trong lớp học, trên mạng xã hội, giữa tình bạn của người trẻ.
Những “cuộc chiến tranh nhỏ” nơi học đường
Đối với xã hội hôm nay, bạo lực học đường không còn là hiện tượng hiếm gặp. Báo cáo của Bộ Giáo dục cho thấy nhiều học sinh bị tổn thương nặng nề bởi những hành vi tưởng như vô hại.[2] Tại Pháp, các nghiên cứu của Éric Debarbieux cũng ghi nhận rằng bạo lực tâm lý nơi học đường chính là dạng bạo lực lan rộng nhất, vì nó xảy ra âm thầm và dễ bị xem nhẹ. Nhiều nghiên cứu cho thấy hình thức bạo lực tâm lý như tẩy chay, cô lập, làm nhục, gây thương tích… khiến nhiều bạn trẻ mất tự tin, sợ đến trường, thậm chí đánh mất niềm hy vọng vào bản thân. Trong môi trường học đường, đôi khi bạo lực không chỉ là đánh nhau. Có những “cuộc chiến tranh nhỏ” như một lời chế giễu, một nhóm “chat” kín để loại trừ bạn học, hoặc những tin nhắn xúc phạm trên mạng xã hội, hay một cái quay mặt đầy khinh miệt v.v. Những điều nhỏ ấy lại có sức tàn phá lớn. Không ít bạn trẻ mang những tổn thương ấy vào đời sống gia đình, vào tương lai, thậm chí vào cả đời sống đức tin.
Trong bối cảnh ấy, việc trở nên “hạt giống hòa bình” nơi học đường đối với giới trẻ Công giáo, và cách riêng với các Thiếu nhi Thánh Thể thật ý nghĩa như chính bản chất của mình “thông truyền Tin mừng và góp phần xây dựng xã hội theo tinh thần Tin mừng, người trẻ làm tông đồ trước tiên và trực tiếp cho người trẻ, thực hiện ý cầu nguyện hàng tháng của Đức Giáo hoàng” (Nội Quy TNTT, điều 1- 6).
Thiếu nhi Thánh Thể và giới trẻ Công giáo – những “hạt giống hòa bình”
Đối với Thiếu nhi Thánh Thể, kho tàng lớn nhất chính là Thánh Thể – nguồn bình an và hiệp nhất. Chính sự hiện diện âm thầm của Chúa Giêsu Thánh Thể là mẫu gương để các bạn trẻ học cách âm thầm lan tỏa điều tốt nơi học đường, như Chúa Giêsu vẫn thường đứng về phía người yếu thế, những người bị loại trừ, bị chế nhạo, bị xem thường.
Như hạt giống vốn bé nhỏ âm thầm nhưng có thể làm nên điều lớn lao, một Thiếu nhi Thánh Thể có thể chủ động tạo bầu khí hòa bình nơi trường lớp bằng những điều giản dị như có thể chỉ là một nụ cười, một lời nói tử tế bênh vực bạn bị bắt nạt, chia sẻ với bạn cô đơn bị tách khỏi nhóm, hoặc đôi khi ở cạnh người bạn bị cô lập đã là một hành vi bảo vệ. Thực sự, trong môi trường học đường nơi áp lực điểm số, so sánh, cạnh tranh thường làm người trẻ không dễ biết tự chế trước những phản ứng bốc đồng. Tuy một bạn trẻ có thể không kiểm soát được hành vi của cả lớp, nhưng có thể chọn đi bước trước trong việc làm điều thiện, chọn không cười khi người khác bị sỉ nhục, chọn góp ý nhẹ nhàng thay vì nói xấu, chọn không chia sẻ những tin nhảm xúc phạm và có thể xin lỗi khi làm tổn thương bạn mình v.v.
Khi một bạn trẻ dám lên tiếng bảo vệ sự thật, dám sống tử tế âm thầm có thể thay đổi thái độ của cả nhóm bạn. Những hành vi ấy rất nhỏ, nhưng giới trẻ Công giáo có thể góp phần tạo nên bầu khí mới trong lớp học, bầu khí của tôn trọng, lắng nghe và nâng đỡ. Đó là những hạt giống hòa bình nhỏ bé nhưng khi được kiên trì gieo vãi, Thiên Chúa sẽ làm cho tăng trưởng có thể trở thành “bóng mát” cho cả sân trường (x. Mt 13, 31-32; 1 Cr 3,7).
Lời kết
Từ cảnh đau thương của chiến tranh, Giáo hội vẫn sáng lên hình ảnh thật đẹp về những Kitô hữu dám sống mối phúc “xây dựng hòa bình” theo lời của Chúa Giêsu (x. Mt 5,9). Họ như nói với thế giới rằng hòa bình không chỉ là tình trạng không có xung đột mà là hoa trái của một trái tim biết yêu thương và tôn trọng phẩm giá của người khác. Chứng từ của họ là một khích lệ mỗi người trẻ Công giáo, cách riêng các Thiếu nhi Thánh Thể trở thành những “hạt giống hòa bình” nơi học đường bằng những việc đơn sơ nhỏ bé để sân trường trở thành nơi gieo trồng hy vọng, và hòa bình lan tỏa đến gia đình, giáo xứ và thế giới xung quanh.
Maria Hải Châu, SSS
[1] Vitaliy Osmolovskyy SJ, “Tại Ukraina, chiến tranh đã biến đổi cách tôi hiểu về hòa bình”, truy cập ngày 06 tháng 12 năm 2025, https://www.prieredupapefrance.net/en-ukraine-la-guerre-enduree-a-transforme-ma-conception-de-la-paix/
[2] x. Trương Thị Thu Thủy, “Bạo lực học đường giữa học sinh: một nghiên cứu tổng quan từ các công bố quốc tế”, Tạp chí Giáo dục 22(21), (2022), 59-64, PDF, truy cập ngày 06 tháng 12 năm 2025,
