I. VIỆC QUẢN TRỊ
Sau 15 năm, số anh em trong Dòng tăng từ 10 lên 1000, hiện diện và hoạt động tông đồ ở nhiều nước Châu Âu, vươn đến cả Châu Á và Châu Mỹ. Thánh Inhã còn hoàn thiện Hiến Chương, vận động Tòa Thánh để sửa lại Định Thức Thể Chế mới (ĐTC Julio III phê chuẩn 1550), bỏ giới hạn thệ sĩ, và cho phép Dòng có thể nhận thêm các trợ sĩ linh vụ và tu huynh.
Nhu cầu khắp nơi kêu gọi: cử thừa sai đi Ấn Độ, cử chuyên viên đi công đồng Trente, cử cố vấn cho phái đoàn Tòa Thánh thương thuyết với Tin Lành, cử người đi sứ vụ Ethiopi… khắp nơi ở Châu Âu kêu gọi các GSH.
Thu nhận ơn gọi: ban đầu chỉ cốt nhận linh mục, nhưng sau đó nhận người trẻ và huấn luyện họ, học hành tử tế và thêm năm tập III nữa[1]. Những người tên tuổi gia nhập Dòng giai đoạn này: Kanijs, Nadal, Borja, Ribadeneira, Polanco.
Bắt đầu thiết lập các Học viện của Dòng (Coimbra – BĐN năm 1542), sau đó thu nhận người ngoài Dòng vào học, rồi thiết lập các học viện cho người ngoài Dòng, và sau nữa thành lập các trường kiểu phổ thông của chúng ta ngày nay. Có thể nói Dòng Tên đã khai sinh các trường phổ thông – một sứ vụ hết sức quan trọng đối với xã hội và Giáo Hội.
Inhã luôn cầu nguyện, nhận định trước khi gửi anh em đi sứ vụ, nhất là ngài viết các bản huấn thị để hướng dẫn sứ mạng. Ngài cũng yêu cầu các nơi viết báo cáo thường niên[2].
Dòng không ngừng phát triển và thiết lập các Tỉnh Dòng: 1546 Tỉnh Dòng Bồ Đào Nha, 1547 Tỉnh TBN, 1549 Tỉnh Ấn Độ, 1551 Tỉnh Ý, 1552 Tỉnh Pháp, 1553 Tỉnh Sicilia, Brasil, 1554 tách TBN thành 3 tỉnh, 1556 Tỉnh Đức thượng.
Sơ khởi: Hiến Chương năm 1539 – Bản Năm Chương.
Khi Dòng được phê chuẩn, nhóm 6 cha đã họp thống nhất 49 điểm gọi là Hiến Chương năm 1541.Cha Inhã làm việc trực tiếp trên di sản này để viết HC như ngày nay.
Cách viết HC của Inhã: mỗi ngày dâng lễ, cầu nguyện, dâng lên TC điều đang đề cập, chờ xác chuẩn.
Tham khảo các bộ luật Dòng tu khác (Polanco làm việc này).
Luôn tham khảo ý các cha nhóm đầu tiên: khi các ngài có dịp ghé Rome, Inhã luôn đưa họ xem những điều mình đã làm được và xin ý kiến. Đến 1550, xong bản thảo, cũng là nhân dịp Năm Thánh, ngài mời tất cả thệ sĩ về Rome để họp bàn, sau đó gửi Nadal đi khắp nơi ở Châu Âu để trình bày về HC cho anh em. Ngài đã không công bố HC nhưng để cho Đại Hội I của Dòng định đoạt nó.
Giải quyết vụ chống đối Linh Thao ở Tây Ban Nha (khởi xướng bởi Melchior Cano – OP), sau đó là Giám mục Toledo.
Việc chống đối Dòng Tên phát triển ở Pháp (nặng đầu óc quốc gia, không muốn có sự ảnh hưởng của Tòa Thánh ở đất nước họ); việc bất tuân của Rodrigez và nhiều GSH ở tỉnh BĐN.
Tóm kết: Inhã qua đời năm 1556, khi Dòng Tên chỉ sau 15 năm đã thực sự là một đoàn tông đồ lớn mạnh và có uy tín, xả thân bảo vệ đức tin tại Châu Âu và truyền bá đức tin tại Châu Á và Châu Mỹ. Với Linh Thao, ngài đã để cho TC thực hiện một cơn lũ thần bí xâm nhập HT, với Dòng Tên, ngài đã giúp TC thực hiện một cơn lũ tông đồ xâm nhập thế giới.
Ngay trước khi Dòng được thành lập, danh tiếng của nhóm bạn đã được biết nhiều, vì thế, nhiều nơi đã xin các ngài đến, họ đã dấn thân từ trước khi Dòng được chuẩn nhận (với tư cách thuộc về nhóm bạn của Inhã):
1539, Paschase Broet ở Siena tĩnh tâm cho sinh viên, giảng dạy cho công chúng.Pierre Favre và Diego Laynez ở Parma giúp Linh Thao và ban các bí tích (Hoà giải và Thánh thể). Clau Jay ở Bagnorea hoà giải những kẻ thù địch, ban bí tích. Nicolas Bobadilla ở Ischia hoà giải hai vợ chồng công tước Juana và Ascanio, mục vụ ở Gaeta, Napoli, Bisingano.
1541 Alonso Salmeron và Paschase Broet tới Ailen giúp người Công giáo đang bị chèn ép. 1540 Pierre Farve hộ tống tiến sĩ Pedro Ortiz dự hội nghị về tôn giáo tại Worm và Regensburg, hướng dẫn Linh Thao giải tội và gặp gỡ.
1537 Pierre Farve và Diego Laynez dạy Thánh Kinh và Thần học tại tại Sapienza ở Roma. 1543 Clau Jay ở Ingolstadt dạy về thánh thư của Gioan và tiếp tục dấn thân vào lĩnh vực này.
Cố vấn thần học tại Công đồng Trento: Jay làm thụ uỷ cho ĐHY Otto Truchess. Laynez và Salmeron có những đóng góp tích cự tại Cônng đồng: giải thích những điều trong tín lý.
Giảng dạy cho công chúng và hướng dẫn Linh Thao: Jay thực hiện ở Bagnorea, Faenza, Brescia, Regensburg, Ingolstadt, Dillingen, Worm, Augsburg, Ferrara, Vienna.Salmeron thực hiện ở Roma, Napoli, Modena, Bologna, Verona, Belluno, Venezia, Ferrara; Farve thực hiện ở Parma, Worm, Speyer, Regensburg, Mainz, Cologne, Louvain, Lisbon, Valladolid.
II. SỰ RA ĐỜI CỦA CÁC TRƯỜNG DÒNG – SỨ MẠNG GIÁO DỤC
Ban đầu là vì nhu cầu huấn luyện những người được thu nhận vào Dòng, thánh Inhã đã lập các nhà (residences) trong các đại học để các học viên có thể ở và theo các lớp ở đại học. Có 7 nhà như thế vào năm 1544. Năm sau, Borja thiết lập một học viện cho GSH ở Gandia[3], ba năm sau, trường này cũng mở cửa cho các học viên ngoài Dòng.
Tông đồ Giáo dục cũng được khởi sự ở Ấn Độ khi những người Bồ Đào Nha xin thánh FX gửi một số GSH đến làm việc ở học viện Diogo da Bourba (Goa).Don Juan de Vega xin thánh Inhã mở trường cho giới trẻ của Sicily. Thánh Inhã đã gởi 10 Giêsu hữu trong đó có: Nadal, Peter Canisius, và Andre des Freux. Tháng 10 năm 1548, Dòng có trường đầu tiên ở Messina[4] – đây là ngôi trường thiết lập chính yếu dành cho sinh viên ngoài, không phải cho tu sĩ Dòng Tên.
- Tổ chức các học viện – học quy
Ngày 1-12-1551, thánh Inhã đề nghị việc thành lập các học viện trên toàn Châu Âu trong 1 lá thư luân lưu. Ba mảng căn bản trong chương trình là: văn chương cổ điển, triết học Aristotle và thần học thánh Tô ma. Nền giáo dục trong nhà trường sẽ đặt nền trên những tác giả kinh điển thời cổ đại, những thành tựu của các đại học thời trung đại kết hợp với chủ nghĩa nhân văn trong phong trào Phục Hưng.
Qui chế học tập
Nhằm thống nhất hệ thống giáo dục khắp nơi của Dòng
Các bản quy chế học tập trước tiên được viết ra cách đơn lẻ. Cụ thể: Năm 1551 ở Messina Annibal du Coudret viết – The Plan Of Studies At Messina. (De Ratione Studiorum Messanae); Nadal viết 3 bản: năm 1548 – The Constitutions Of The College At Messina; năm 1552 – The Arrangement And Order Of A University; năm 1553 – Rules For The Classes In The Colleges.
Năm 1599, Qui chế học tập chung cho các trường cuối cùng cũng được ban hành: Ratio studiorum.
Nét đặc trưng của các học viện của Dòng: việc học được sắp xếp theo cấp bậc rõ ràng, tôn trọng những khả năng riêng phong phú của mỗi người, buộc dự các lớp học, và có nhiều bài tập. Trong đó, Inhã khá đề cao phương pháp sư phạm ở ĐH này.
Năm 1551, thánh Inhã thành lập học viện Roman và mong muốn trở thành khuân mẫu cho các học viện của dòng.Những tên tuổi: Andre des Freux, Martin de Olave, Manuel de Sa…
2. Thành tựu
Trong 8 năm, từ năm 1548 đến năm 1556, thánh Inhã đã thành lập 33 học viện ở Châu Âu và chấp thuận mở thêm 6 học viện khác. Gandia là 1 bước ngoặt quan trọng trong công việc tông đồ trí thức của các Giêsu Hữu.
