HOME LINH ĐẠO
TỰ THUẬT CỦA THÁNH YNHÃ TUTHUAT1 TUTHUAT2
NGƯỜI
LỮ HÀNH THÀNH LOYOLA
Thủ Bản Tự Thuật của Thánh
I-Nhã Loyola
do
cha Hoàng Văn Lục (Sesto Quescetti), S.J. dịch
MỤC LỤC
Lời
tựa của Cha Luis Goncalves Da Camara
Tĩnh
Dưỡng và Hoán Cải (1521 – 1522)
Hiệp
Sĩ của Thánh Mẫu ở Monserrate (1522)
Chúa
Dạy I-Nhã tại Manrêsa (1522 – 1523)
Hành
Hương Ðến Thánh Ðịa (1523)
Trên
Ðường Trở Về (1523 – 1524)
1. Vào
buổi sáng thứ sáu ngày 4 tháng 8 năm 1553, trước
ngày lễ Ðức Mẹ Xuống Tuyết, khi Cha I-Nhã
đang ở trong vườn gần nhà gọi là 'nhà công
tước.' Tôi trình bày với Cha một số vấn
đề của tâm hồn, trong đó có vấn đề
ham danh. Ðể giúp tôi giải quyết vấn đề
đó, Cha khuyên tôi: nên nhiều lần qui về Chúa tất
cả những gì tôi có và dâng cho Chúa tất cả những
gì tốt đẹp có thể có trong đời tôi, và
cảm tạ Chúa với nhận thức rằng tất
cả các ân huệ đó thuộc về Ngài. Nghe Cha nói, tôi
được an ủi nhiều. Không cầm nổi
nước mắt, Cha kể lại chuyện chính Cha
suốt hai năm đã phải đau khổ vì tật
xấu này, đến độ lúc sắp sửa lên
tầu ở Barcelôna để đi Giêrusalem, Cha không dám nói
với ai Cha sắp đi đâu. Cha nói thêm rằng, về
điểm đó, từ lúc ấy trở về sau Cha
thấy tâm hồn hết sức bình thản.
Một
hai tiếng đồng hồ sau chúng tôi đi dùng cơm.
Ðang khi ngồi bàn ăn, có Cha I-Nhã, Cha Polancô và tôi, Cha nói
rằng: Cha Nadal và nhiều Cha khác trong Dòng đã nhiều
lần xin Cha làm một công việc mà Cha chưa quyết
định làm. Tuy nhiên, sau khi đã nói chuyện với tôi
và cầm trí một lúc trong phòng, Cha cảm thấy
được thúc dục và xác tín đến độ Cha
đã nhất quyết phải làm (theo cách Cha nói thì thấy
Thiên Chúa đã soi sáng rõ ràng cho Cha phải làm việc
đó!). Ðó là việc trình bày
những gì xảy đến trong tâm hồn Cha từ
xưa đến nay. Cha cũng đã quyết định
tôi là người sẽ được Cha tiết lộ
những việc đó.
2. Hồi
đó Cha đau rất nặng. Thường thì ngài không dám
tính sẽ sống thêm được một ngày. Khi nghe
người ta nói: “Tôi sẽ làm việc này trong vòng hai
tuần lễ hoặc tám ngày,” thì Cha thường tỏ
vẻ ngạc nhiên và hỏi: “Vậy hả, anh chắc
sẽ sống được đến ngày đó sao?” Tuy
nhiên, lần đó ngài nói rằng ngài hy vọng sống thêm
được ba bốn tháng nữa để hoàn tất
công việc đó. Ngày hôm sau tôi hỏi Cha xem ngài muốn
chừng nào bắt đầu? Cha bảo tôi phải
nhắc Cha mỗi ngày, cho đến khi Cha có sức
khỏe và giờ rảnh để bắt tay vào việc.
Nhưng vì bận rộn nhiều việc và không có thì
giờ rảnh, nên Cha lại bảo tôi phải nhắc
ngài mỗi Chúa Nhật. Vào tháng chín Cha gọi tôi, và bắt
đầu kể chuyện về cuộc đời ngài và
các lỗi lầm của thời thanh niên một cách rõ ràng,
rành mạch, không bỏ xót một chi tiết nào. Cũng
trong tháng đó, Cha lại gọi tôi ba, bốn lần
nữa và kể chuyện đến khúc nói rằng Cha
định ở lại Manrêsa ít hôm, từ đoạn
đó thấy chữ tôi viết có vẻ khác trước.
3. Cách
thức Cha kể chuyện thì giống như cách Cha làm
mọi việc khác. Nghĩa là hết sức rõ ràng,
khiến cho những công việc xảy ra trong quá khứ có
vẻ như đang xảy ra bây giờ. Hơn nữa
không cần phải hỏi ngài điều gì. Bởi vì
cần gì để hiểu rõ câu chuyện thì Cha nhớ và
nói hết. Không nói gì cho Cha biết, tôi biên chép tất
cả, trước hết là những điểm chính,
rồi sau mới viết lại đầy đủ
hơn, đó là bản văn đang có đây. Tôi đã
cố gắng tránh không viết chữ nào mà Cha đã không
dùng. Chỉ sợ thất
bại ở một điểm: là khi cố gắng trung
thành chép lại các lời Cha nói, đôi khi tôi đã không làm
nổi bật được một vài lời nói của
Cha.
Như
vậy, tôi đã soạn tài liệu này kể từ tháng 9 năm
1553 như đã kể trên. Từ đó cho đến khi
Cha Nadal về, tức là ngày 18 tháng 10 năm 1554, Cha I-Nhã hay
xin hoãn lại vì đau yếu hoặc vì bận viêc nọ
việc kia. Cha thường nói: “Việc này xong thì con
lại nhắc Cha nhá!” Khi xong
việc rồi, tôi nhắc Cha, nhưng Cha lại bảo:
“Bây giờ bận việc này nữa, xong rồi thì con
nhớ nhắc Cha lại.”
4. Lúc
về nhà, thấy công việc đã bắt đầu
rồi, Cha Nadal mừng lắm, và bảo tôi phải luôn
luôn nhắc Cha I-Nhã. Ngài còn nói nhiều lần với tôi
rằng bây giờ không có việc gì quí hơn mà Cha I-Nhã có
thể làm cho Dòng, vì đó là góp phần vào việc thành
lập Dòng. Chính ngài đã nhiều lần nói với Cha
I-Nhã như thế, và Cha I-Nhã bảo tôi, khi nào xong về
vụ tìm nguồn lợi để thành lập truờng
rồi thì tôi nhắc Cha lại.
Nhưng vụ đó xong rồi, thì lại phải
chờ cho hết vụ về Prester John, và lại còn
việc gửi thư từ cho xong.
Vậy,
chúng tôi lại tiếp tục công việc và bắt
đầu vào ngày mùng 9 tháng 3. Ít lâu sau, Ðức Thánh Cha Giuliô
III bắt đầu nguy tử và ngày 23 thì băng hà.
Vậy Cha hoãn lại công việc đó cho đến khi có
Ðức Thánh Cha mới. Khi có rồi (tức là Ðức Giáo
Hoàng Marcelô), thì Ðức Thánh Cha mới cũng lại đau
và băng hà nữa. Cha lại phải hoãn đến khi
tấn phong Giáo Hoàng Phaolô IV. Sau đó vì trời nóng bức
và bận rộn nhiều việc nên Cha bị trở
ngại cho đến ngày 21 tháng 9 là khi Cha bắt
đầu định sai tôi đi Tây Ban Nha. Tôi nài nỉ
ngài giữ lời hứa với tôi, thì ngài hẹn gặp
tôi vào sáng ngày 22 tại Tháp Ðỏ. Lễ xong tôi đến
hỏi Cha xem đã đến giờ chưa.
5. Ngài
bảo tôi đi Tháp Ðỏ trước chờ ngài
đến sau. Tôi đoán chắc phải chờ lâu. Ðang khi
đứng ngoài sân nói chuyện với một trợ
sĩ đã hỏi tôi một điều gì đó, thì Cha
đến và trách tại sao không vâng lời chờ Cha
tại Tháp Ðỏ. Rồi suốt ngày hôm đó Cha không
muốn nói gì. Về sau chúng tôi lại năn nỉ, thì Cha
tới Tháp Ðỏ và lại tiếp tục kể
chuyện, vừa kể vừa đi lại như các
lần trước. Muốn quan sát bộ mặt của
Cha tôi hay tới gần ngài, thì ngài bảo: “Hãy giữ
luật.” Một lúc sau, quên lời dặn tôi lại
đến gần Cha, hai, ba lần ngài lập lại
lời đó rồi bỏ luôn. Nhưng cuối cùng Cha
trở về Tháp Ðỏ rồi kể chuyện tiếp.
Tuy nhiên, vì từ mấy hôm trước tôi đang chuẩn
bị lên đường - Cha đã gặp tôi kẻ
chuyện lần chót là ngày trước khi tôi đi - nên
không thể viết ra đây đủ tại Roma
được. Tôi đem theo bản tóm tắt, và tại
Genova, vì không có người viết chữ Tây Ban Nha, nên tôi
đọc bằng tiếng Ý Ðại Lợi.
Tài liệu này được
viết xong tại Genova, tháng 12 năm 1555.
1. Từ
thời niên thiếu cho đến năm 26 tuổi, I-Nhã
chỉ lo chạy theo những chuyện vớ vẩn
của người đời, đặc biệt ham mê võ
thuật và ao ước được danh tiếng
trước mặt người ta.
Một
hôm đang khi bị quân Pháp bao vây thành Pamplôna, tất cả
mọi người đều đồng ý đầu hàng
để thoát chết, vì thấy không thể nào chống cự
lại được. Nhưng I-Nhã đưa ra mọi lý
lẽ và thuyết phục được vị chỉ huy
trưởng là cứ chống trả. Dù không mấy
đồng ý, tất cả các sĩ quan thấy khí phách
của I-Nhã cũng lấy làm vững tâm hơn. Ðến ngày tấn công,
trước khi giao chiến, I-Nhã xưng tội với
một người đồng đội. Trận đánh
kéo dài một lúc lâu thì I-Nhã bị trúng đạn, một
chân bị gẫy và chân kia cũng bị thương khá
nặng.
2. Thấy
I-Nhã ngã gục, lập tức cả đơn vị trong
thành đầu hàng. Sau khi
chiếm được thành, quân Pháp đối sử
tử tế với I-Nhã. Sau khi lưu lại tại
Pamplona độ mười lăm ngày, họ đặt
ông trên một cái cáng và khiêng về đến tận nhà
ở thành Loyola.
Thấy
I-Nhã nằm lâu ngày và đau rất nặng, người nhà
đã nhờ nhiều y sĩ khắp vùng đến
chữa trị. Họ thấy nguyên nhân chưa khỏi vì
xương chân của ông chưa được ráp lại
đúng chỗ, và họ quyết định mổ chân
lại một lần nữa. Thế là I-Nhã bị làm
thịt lần thứ hai. Suốt cuộc giải
phẫu, cũng như lần trước, và lần sau
đó nữa, I-Nhã không hề thốt ra một tiếng
nào, chỉ thấy ông nắm chặt hai bàn tay vì đau
điếng.
3. Tình
trạng sức khoẻ càng ngày càng trầm trọng, I-Nhã
không thể ăn ống được gì và có những
triệu chứng sắp chết. Vài ngày trước
lễ Thánh Gioan, vì các y sĩ không mấy hy vọng I-Nhã
sẽ thoát chết, nên người nhà đề nghị
ông xưng tội. Sau khi nhận các bí tích rồi,
trước ngày lễ Thánh Phêrô và Phaolô, các y sĩ nói
rằng, nếu trước nửa đêm không thấy
dấu hiệu nào cho thấy bệnh nhân khá hơn, thì coi
như chắc chắn sẽ chết. I-Nhã thường
sùng kính Thánh Phaolô, nhờ ơn Chúa, vào đúng nửa
đêm, bệnh nhân cảm thấy bớt đau, và ngày hôm
sau thì hết nguy hiểm.
4. Dần
dần các miếng xương dính lại với nhau,
nhưng dưới đầu gối lại thấy có
một miếng khác lòi ra trên miếng kia, khiến chân
bị rút ngắn lại và có một cái gò trông rất khó
coi. Vì đã quyết tâm theo hư danh thế gian, nên I-Nhã
hỏi y sĩ có thể cắt bớt miếng
xương xấu xí kia được không. Họ trả
lời có thể được nhưng sẽ đau
đớn hơn lần trước, vì xương đã
lành rồi và việc cưa bớt lại rất công phu.
Thế là I-Nhã quyết định chịu cực hình
chỉ vì thích như thế. Nghe vậy, ông anh hết
hồn bảo rằng, chính ông dù khoẻ mạnh cũng
không dám chịu đau đớn ngần ấy. Thế mà
I-Nhã đã chịu được như mấy lần
trước.
5. Sau khi
cắt bớt miếng thịt và cưa xương,
để chân khỏi rút ngắn quá, suốt ngày các y sĩ
đã xoa nhiều thứ thuốc và kéo chân dài ra bằng các
thứ dụng cụ hành hạ bệnh nhân. Tuy nhiên, Chúa
ban cho I-Nhã lấy lại sức khoẻ, dù chân vẫn
chưa đi được khiến bệnh nhân phải
nằm giường.
Không
thể làm gì được, nhưng thấy khoẻ
mạnh I-Nhã xin người nhà đem đến mấy
cuốn tiểu thuyết kiếm hiệp đọc
chơi cho đỡ buồn, vì ông mê đọc những
chuyện phù phiếm viển vông này. Nhưng vì trong nhà không
có cuốn tiểu thuyết nào, nên người nhà mang cho
ông một cuốn sánh nhan đề: “Cuộc Ðời Chúa
Kitô” và cuốn “Ðời Sống Các Thánh” viết bằng
tiếng Tây Ban Nha.
6. Ðọc
đi đọc lại, đôi khi I-Nhã cảm thấy thích
thú. Lâu lâu bỏ sách xuống một bên, ông suy nghĩ
đến những gì đã đọc, có khi lại
nghĩ sang những chuyện mà ông thường hay nghĩ.
Trong số những chuyện vớ vẩn này, có một
chuyện thu hút ông đến độ ông mơ màng
suốt ba bốn tiếng đồng hồ liền mà
không hay. Ông tưởng tượng đến những
công việc mà ông sẽ thực hiện để hầu
hạ một tiểu thơ kia, rồi cách thức
để đi đến nơi nàng ở, những bài
thơ và những lời lẽ ông sẽ nói với nàng, và
cả những trận đánh thắng quân thù để
dâng tặng nàng. Ông say mê và tự phụ quá, nên thấy
rằng những việc như thế không thể nào không
thực hiện nổi. Vì nàng không phải là một bá
tuớc hay công tước phu nhân, nhưng chắc còn
phải còn cao sang hơn thế nữa!
7. Tuy nhiên
Thiên Chúa soi sáng giúp I-Nhã bỏ rơi những chuyện
tưởng tượng đó và nghĩ đến
những gì ông đang đọc trong sách. Ðọc về
Cuộc Ðời Chúa và các Thánh, thỉnh thoảng ông dừng
lại và tự hỏi mình: “Giá mà tôi cũng làm
được những việc như Thánh Phanxicô (thành
Assisi) hay Thánh Ða-Minh đã làm thì sao?” Như thế, ông suy
niệm về nhiều việc lành có thể làm
được, cũng không thấy khó khăn cho lắm!
Mỗi lần như thế, ông lại tự nhủ:
“Thánh Phanxicô đã làm việc này thì tôi cũng phải làm
được! Thánh Ða-Minh đã làm được việc
kia thì tôi cũng phải làm!”
Hai
loại tư tưởng trên gây ra những phản
ứng khác nhau. Lúc nghĩ đến chuyện đời,
I-Nhã cảm thấy rất thích thú, nhưng khi hết
nghĩ đến thì ông cảm thấy khô khan và trống
rỗng. Trái lại, lúc nghĩ đến việc đi
chân không đến Ðất Thánh, không ăn uống gì
trừ rau cỏ và sống khắc khổ như các Thánh
đã sống thì ông cảm thấy rất phấn
khởi, không những trong lúc nghĩ đến, mà cả
khi hết còn nghĩ đến nữa, ông vẫn cảm
thấy vui và hài lòng.
8. Lúc
bấy giờ ông chưa để ý phân tích kỹ các
phản ứng khác nhau đó. Cho tới khi nhận ra, thì
ông lấy làm lạ! Suy nghĩ và tự hỏi tại sao
sau khi nghĩ đến việc này thì thấy buồn,
nhưng sau khi nghĩ đến việc kia lại thấy
vui. Như thế, ông mới khám phá ra hai phản ứng
khác nhau và ảnh hưởng trên tâm hồn: một thứ
do ma quỉ bày ra, còn một thứ khác do Thiên Chúa soi sáng.
9. Nhờ
đọc sách và cảm nhận được cuộc
đời mình dưới một luồng sáng mới, I-Nhã
ý thức cần phải ăn năn hối cải.
Từ đó ông cảm thấy có ý muốn noi guơng các
Thánh, muốn làm những gì y hệt như các Thánh đã
làm, nhờ ơn Chúa giúp. Có một việc ông muốn làm trên
hết: đó là khi nào khoẻ mạnh lại, ông sẽ
đi tận Giêrusalem đồng thời tự đánh
tội và nhịn ăn với tất cả lòng sốt
mến của một tâm hồn hăng say.
10. Nhờ ý muốn Thánh thiện này, các
chuyện phù phiếm kia dần dần bị quên lãng, và
I-Nhã được củng cố tinh thần bởi
một thị kiến thiêng liêng như sau:
Một
đêm kia khi thức giấc, ông nhìn thấy hình dạng
Ðức Mẹ với Chúa Hài Ðồng trong một lúc lâu.
Nhờ xem thấy hình ảnh đó, ông cảm thấy tâm
hồn phấn khởi lạ thường, đồng
thời ghê tởm tất cả quãng đời quá khứ,
đặc biệt là những đam mê xác thịt. Ông có
cảm tưởng tất cả những hình ảnh
cũ bị tẩy xoá trong tâm hồn. Từ giây phút đó
trở đi (cho đến tháng 8 năm 1553 khi cuốn sách
nầy được viết), không một lần nào ông
nghĩ đến các đam mê xác thịt mà lấy làm thích
thú nữa. Với kết quả như thế, thì chắc
là thị kiến do Chúa mà đến, mặc dù I-Nhã chưa
dám định quả quyết, nhưng chỉ kể
chuyện đã xảy ra thôi. Tuy nhiên, ông anh và tất
cả mọi người trong nhà nhìn thấy cách thức
cư xử bên ngoài, đều nhận thấy
được rằng I-Nhã đang thay đổi bên trong.
11. Tuy nhiên, ông cứ điềm nhiên
tiếp tục đọc sách và nghĩ đến
những việc ông sẽ làm. Mỗi lần nói chuyện
với người trong nhà, ông chỉ nói đến Chúa
để giúp đỡ họ. Vì đọc sách thiêng liêng
thấy có ích lợi, I-Nhã nẩy ý muốn chép một
số đoạn chính trong đời sống của Chúa
và các Thánh. Ông lấy một tập vở và bắt
đầu biên chép các đoạn sách. Lời Chúa ông
viết bằng mực đỏ, lời Ðức Mẹ ông
viết bằng mực xanh rất cẩn thận. Giấy
thì láng và có hàng kẻ, chữ thì đẹp vì I-Nhã viết
chữ đẹp. Suốt ngày I-Nhã chỉ lo chép sách và
cầu nguyện. Ông thấy
phấn khởi, nhất là khi nhìn lên bầu trời và các
vì sao. Nhìn nhiều lần và nhìn rất lâu, nhờ đó mà
ông cảm thấy đủ nghị lực để
phục vụ Chúa. Ông hay nghĩ đến dự tính
đi Giêrusalem, và mong chóng được bình phục
để lên đường.
12. Ông dự tính thêm sau khi đi Giêrusalem
về, ông sẽ sống khắc khổ tại một
đan viện khổ tu ở Sevilla. Ông sẽ giấu tên
để khỏi được kính nể và ông sẽ
chỉ ăn rău cỏ mà thôi. Nhưng sau đó lại
nghĩ có thể sống khắc khổ khi đi khắp
thiên hạ, thì lại cảm thấy không còn muốn
dừng chân tại đan viện, vì e rằng sẽ không
được phép tự hành hạ mình đủ. Dù
vậy khi sắp sửa lên đường đi tới
Burgos, ông đã nhờ một người ở hỏi dùm
luật lệ ở đan viện, và ông thấy hài lòng.
Tuy nhiên vì những lý do nói trên, và vì lúc bấy giờ ông
chỉ nghĩ đến việc sắp sửa ra đi,
còn việc vào đan viện thì khi nào về mới tính, nên
không mấy để ý đến!
Vì
thấy tạm khoẻ lại rồi và có thể lên
đường được, I-Nhã nói với ông anh:
“Thưa anh, Công Tước Najera, như anh biết, đã
hay tin em khỏi rồi. 'Có lẽ em nên đi thăm ông
hiện đang ở Navarrete.'” Ông anh đã đưa I-Nhã
đi vào một phòng, rồi tiếp đến sang phòng
thứ hai, và với tất cả niềm trìu mến,
cố gắng thuyết phục em đừng lao mình vào
một cuộc phiên lưu nguy hiểm. Ông nhắc nhở
I-Nhã rằng: “Bao nhiêu người đang tin tưởng
em, bao nhiêu công việc cao trọng em có thể làm,” và còn thêm
nhiều lời lẽ tương tự với mục
đích thuyết phục I-Nhã bỏ ý định tốt
đẹp. I-Nhã trả lời khéo, dù không nói dối,
bởi vì về điểm này ông thường rất
cẩn thận, và cuối ông cũng tránh né và từ giã
được ông anh.
13. Thế là I-Nhã cưỡi một con
la cái lên đường với một người anh,
tới tỉnh Onate, gần đó có nhà thờ Ðức
Mẹ là nơi hành hương, dọc đường
I-Nhã thuyết phục người anh vui lòng ghé nhà thờ,
thức đêm cầu nguyện để lấy sức
mạnh tinh thần mà đi tiếp. Sáng hôm sau hai
người chia tay, người anh tới thăm một
người chị ở Onate và I-Nhã lên đường
đi Navarete.
Tới
nơi, và nhớ ra rằng nhà người công tước
mắc nợ người một số tiền, thì I-Nhã
viết giấy xin lãnh số tiền đó. Người
thủ quĩ trả lời là lúc bấy giờ không
đủ tiền để trả. Nghe như thế, ông
công tước bảo viên thủ quĩ thiếu tiền
ai thì thiếu, chứ trả cho một người dòng
họ Loyola, thì không thể nào thiếu được.
Hơn nữa ông công tước còn muốn ban cho I-Nhã
chức quan phó, gọi là để tưởng nhớ công
lao trong quá khứ. Lãnh tiền rồi, I-Nhã chia một
phần cho một số người đã có công với
ông, phần còn lại ông đưa người ta tu bổ
và trang hoàng thêm một tượng Ðức Mẹ đã
bị hư hại. Xong việc, I-Nhã cho hai người
ở ra về và cưỡi la rời Navarrete hướng
về Monserrate.
14. Trên đoạn đường này,
có xảy ra một việc cần được trình bày
để thấy cách thức Chúa hướng dẫn tâm
hồn I-Nhã, một tâm hồn vẫn thô sơ, mặc dù
rất ước ao được biết cách thức
để phục vụ Chúa. Xin nhắc lại I-Nhã đã
quyết tâm sống khắc khổ với mục đích
làm đẹp lòng Chúa, hơn là chuộc tội. Khi nhớ
đến một việc khổ hạnh các Thánh đã
thực hiện, I Nhã quyết định làm theo, và còn có ý
định sẽ làm khổ hơn thế nữa. Mỗi
lần quyết định như vậy, ông cảm
thấy an vui, nhưng chưa biết phân tích các
động lực trong tâm hồn, ông cũng không hiểu
các nhân đức khiêm nhường, bác ái, kiên nhẫn là gì,
nhất là đức khôn ngoan chỉ dẫn các nhân
đức kia. Ông chỉ muốn thực hiện các công
việc lớn lao bởi vì các Thánh đã làm như thế
cho sáng danh Chúa, chứ ông không hề bận tâm xét
đến hoàn cảnh đặc biệt trong đời
sống các Thánh.
15. Vậy khi I-Nhã đang đi trên
đường thì một người Mauri cỡi la theo
kịp. Hai người vừa đi vừa nói chuyện
với nhau, từ chuyện này bắt sang chuyện khác,
cuối cùng họ nói về Ðức Mẹ. Người
Mauri đồng ý Ðức Mẹ mang thai không do người
đàn ông, nhưng không tin dù sinh con Ðức Mẹ vẫn còn
đồng trinh. Người Lữ Khách đưa ra
nhiều bằng cớ nhưng vẫn không thể nào làm
cho người Mauri bỏ lập trường nghịch
đạo của mình.
Bỗng
người Mauri vọt tới trước và I-Nhã không còn
thấy người đó nữa. Người lữ khách
bắt đầu suy nghĩ đến cuộc nói
chuyện với người Mauri vừa qua. Trong thâm tâm,
ông cảm thấy bất mãn với chính mình, vì cho rằng
đã không làm đủ bổn phận, đồng thời
cảm thấy nổi giận vì cho rằng đáng lý ông
không thể chịu một người Mauri nói những
điều chướng tai về Ðức Mẹ như
thế, và ông nghĩ mình có bổn phận dàn xếp
chuyện này. Ông đã tính chạy theo người Mauri
cầm dao găm đâm hắn mấy cái vì những
lời lẽ hắn đã nói. Nhưng ông do dự một
lúc lâu, không biết bổn phận đòi hỏi ông nên làm
gì. Trước khi vọt tới trước, người
Mauri đã nói rằng hắn sẽ đi đến
một làng xa hơn một chút, gần đường
chính rẽ sang con đường phụ.
16. Vì không biết quyết định
ra sao, nên I-Nhã thả cương con la để nó đi
tự do tới ngã ba: nếu con la quặt vào
đường phụ, ông sẽ kiếm người Mauri
và sẽ đâm hắn, còn nếu nó tiếp tục đi
trên con đường chính, thì ông sẽ bỏ qua. Mặc
dù làng nằm ngay bên cạnh đường chính, chỉ
cách xa khoảng bốn chục bước, và
đường đi tới làng thì tốt và rộng
hơn đường chính, nhưng Chúa đã khiến con
lừa bỏ con đường làng, và tiếp tục
đi vào con đường chính.
Tới
một làng khá lớn trước khi tới Monserrate, I-Nhã
dừng lại, mua một cái áo thô để mặc trên
đường đi Giêrusalem. Người mua thứ
vải làm bao, loại thưa có nhiều gai, và nhờ
người ta may một cái áo dài tới chân. Người
mua thêm cây gậy đi hành hương, một cái bầu đựng
nước và treo tất cả lên cốt yên la.
Người còn mua đôi giầy vải và chỉ đi
một chiếc ở chân đau thôi, không phải
để lập dị nhưng vì chân này còn phải
băng bó, mặc dù cưỡi la, đến tối thì
thấy sưng lên, chân đó mới phải đi giầy.
17. I-Nhã lại lên đường đi
tới Monserrate và như thường lệ, ông suy nghĩ
đến những việc phi thường ông sẽ làm
để phục vụ Chúa. Vì trí tưởng
tượng còn đầy những hình ảnh thấy trong
sách kể chuyện các hiệp sĩ, ông nẩy ý bắt
chước họ và quyết định cởi bỏ
quần áo thường mặc và mang huy hiệu Chúa Kitô,
canh thức suốt đêm trước bàn thờ Ðức
Mẹ tại Monserrate, không ngồi, không nằm, nhưng
đứng hoặc quỳ, y như một hiệp sĩ.
Ông
vừa cỡi la, vừa suy nghĩ đến ý
định ông sẽ thực hiện. Tới nhà thờ
Monseratte, sau khi cầu nguyện, và bàn hỏi với
một Cha linh hướng, trong ba ngày I-Nhã viết ra
mọi tội lỗi trên một tờ giấy rồi
xưng tội. Ông còn điều đình với Cha linh
hướng cho đan viện giữ lại con la, còn cái
gươm và con dao găm thì ông treo trên bàn thờ Ðức
Mẹ. Trước đó I-Nhã chưa trình bày ý định
cho linh mục nào biết; đây là người đầu
tiên biết câu chuyện.
18. Vào buổi tối ngày hôm
trước lễ Ðức Mẹ Truyền Tin tháng 3 năm
1522, I-Nhã lén lút đi tìm một người nghèo. Tìm
được rồi, ông cởi quần áo ra và đưa
cho anh ta, mặc áo thô như đã ước ao, trở về
nhà thờ quì gối trước bàn thờ Ðức Mẹ
và thức suốt đêm khi quì, khi đứng, gậy
cầm trên tay!
Sáng
sớm hôm sau để người ta khỏi nhận ra,
và vì sợ gặp nhiều người quen kính nể, ông
không đi đường tới thẳng Bacelôna, nhưng
đi đường vòng quanh tới một phố
nhỏ tên là Manrêsa. Ông tính sẽ ở lại đó vài ngày
trọ tại nhà thương thí, để ghi chép một
số ý tưởng vào một tập vở mà ông luôn
đem theo và giữ gìn cẩn thận; tập vở này
nâng đỡ tinh thần ông rất nhiều.
Ði
khỏi Monserrate chừng một trăm dặm, I-Nhã
thấy một người chạy theo hỏi có phải
ông đã đem quần áo cho một người nghèo,
như anh này nói không. I-Nhã trả lời có và rưng rưng
nước mắt thương xót người nghèo vì
thấy người ta làm khó dễ anh, nghi ngờ anh ăn
cắp.
Dù
I-Nhã đã hết sức cẩn thận để tránh
người ta tôn kính, nhưng sau một thời gian không
lâu, họ bắt đầu đồn đãi về công
việc ông làm tại Monserrate. Danh tiếng ông tràn ra và
thổi phồng lên vượt xa sự thật, rằng
ông đã từ bỏ bao nhiêu là lợi lộc, v.v.
19. Tại Manrêsa, mỗi ngày I-Nhã đi
ăn xin, không ăn thịt và uống rượu dù
người ta vẫn cho. Vào ngày chủ nhật thì ông không
ăn Chay và uống chút rượu, nếu có ai cho. Vì
trước kia, ông thường chăm sóc mái tóc rất
cẩn thận theo thời trang, nay I-Nhã quyết
định để tóc mọc lên tự nhiên, không cắt
không chải và cũng không thay đổi gì ngày cũng
như đêm. Về móng tay và móng chân cũng vậy, vì
trước kia đã săn sóc kỹ lưỡng, nên bây
giờ không cắt và không ngó ngàng tới nữa.
Tại
nhà thương thí, nơi ông trọ, đã nhiều lần
giữa ban ngày I-Nhã thấy ở gần mình, trên không trung
một hình bóng hết sức hấp dẫn làm cho ông
rất phấn khởi. Ông không thấy rõ nó có hình dạng
gì nhưng có vẻ giống một con rắn với
nhiều chấm lấp lánh như là những mắt
của nó, dù đó không phải là mắt. Thấy hình
dạng này I-Nhã rất lấy làm thích thú và phấn
chấn, càng thấy nhiều thì lại càng cảm khích
nhưng lúc nó biến mất thì lại thấy buồn
chán.
20. Trước kia chưa có kinh
nghiệm về đời sống thiêng liêng nội tâm,
I-Nhã vẫn bình an và luôn luôn vui vẻ. Trong những ngày ông
thấy hình bóng kia thì hình như một thời gian
trước khi nó bắt đầu, I-Nhã bị dày vò mãnh
liệt vì một tư tưởng nảy sinh trong tâm
hồn. Người thấy cả cuộc đời mình
cực khổ và hình như có ai nói trong thâm tâm: 'Làm sao anh có
thể chịu đựng một cuộc đời
cực khổ như thế này suốt 70 năm còn lại
trong đời anh?' Tuy nhiên, hiểu rằng đó là
tiếng nói thù địch, I-Nhã rất cương
quyết trả lời trong thâm tâm: 'Ðồ khốn nạn,
mày làm gì bảo đảm tao sống được thêm
một tiếng đồng hồ nữa?'
Thế
là ông thoát được cơn thử thách và tìm lại
được bình an. Ðó là lần đầu tiên ông gặp
thử thách sau khi thay đổi cuộc sống. Chuyện
này xảy ra trong khi đang vào nhà thờ nơi ông đi
dự lễ hát, giờ kinh chiều và kinh tối cử
hành trọng thể, ông đã tham dự sốt sắng và
rất lấy làm phấn khởi. Khi đi xem lễ
hằng ngày, ông thường đọc gẫm bài
Thương Khó và được an vui trong lòng.
21. Tuy nhiên sau cuộc thử thách kể
trên, I Nhã bắt đầu cảm nghiệm sự thay
đổi trong tâm hồn, có khi cảm thấy khô khan, không
còn thấy thích dự lễ hay đọc kinh nữa. Ðôi
khi bất thình lình ông cảm thấy ngược lại và
có cảm tưởng là sự khô khan và buồn phiền
được cất đi như khi người ta
cởi áo choàng ra. Thấy sự thay đổi đó, mà
từ xưa đến giờ chưa bao giờ xảy
đến, I-Nhã tự hỏi: 'Cuộc đời mới
này làm sao đây?'
Hồi
đó, tại Manrêsa có một bà rất già về số
tuổi cũng như về số năm phục vụ
Chúa. Khắp cả Tây Ban Nha ai cũng biết tiếng,
cả vua công giáo (danh hiệu là hoàng đế Carlos V)
đã từng mời vào yết kiến. Một hôm đang
đàm dạo với lính mới của Chúa, bà nói với
ông: 'Ước gì một ngày nào, Chúa tôi, Ðức Giêsu Kitô
sẽ hiện ra cho chú!' Hiểu câu nói theo nghĩa đen,
I-Nhã kinh ngạc trả lời: 'Lẽ nào Ðức Kitô
lại hiện ra cho cháu?' Cứ một tuần I-Nhã
xưng tội và rước Mình Thánh Chúa một lần.
22. Tuy nhiên trong đời sống thiêng
liêng, I-Nhã đã phải khổ sở rất nhiều vì
lòng bối rối. Mặc dù tại Monserrate đã xưng
tội phạm suốt đời rất cẩn thận
sau khi viết tất cả trên giấy như đã kể
trên. Ðôi khi I-Nhã vẫn cảm thấy đã quên không xưng
vài tội, do đó ông rất khổ tâm. Mặc dù xưng
tội lại lần nữa, vẫn chưa thấy hài
lòng. Ông đi tìm vài người đạo đức có
thể giúp ông chữa trị tâm trạng bối rối
nhưng không có cách nào thoát khỏi. Cuối cùng một linh
mục giáo sư hay giảng tại nhà thờ chính toà, và là
một người đạo đức đã bảo ông
trong toà giải tội là cứ viết ra tất cả
những gì nhớ được. I-Nhã đã làm như
vậy, nhưng sau khi xưng tội rồi thì cơn
bối rối lại còn phức tạp hơn nữa,
khiến ông phải rất khổ sở.
Mặc
dù ý thức lòng bối rối gây hại cho mình, và nên
vượt qua tình trạng đó, ông cũng không làm sao thoát
khỏi. Ðôi khi ông nghĩ cách chữa trị là nhờ Cha
linh hướng nhân danh Chúa Kitô ra lệnh đừng
xưng lại tội cũ nữa, nhưng lại không dám
đề nghị với Cha linh hướng như
thế.
23. Tuy nhiên, mặc dù không đề
nghị, Cha linh hướng ra lệnh đừng xưng
lại các tội cũ nữa, trừ khi nhớ tội
nào rõ ràng. Nhưng đối với ông tội nào cũng
nhớ rõ ràng lắm, cho nên lệnh đó hoàn toàn vô hiệu
quả và ông vẫn cảm thấy khổ sở.
Hồi
đó I-Nhã ở trong một phòng nhỏ mà các Cha Ða-Minh
đã dành cho ông trong tu viện, mỗi ngày ông quì gối
cầu nguyện suốt bảy tiếng đồng
hồ, nửa đêm thức dậy và tiếp tục
tất cả các việc đạo đức trình bày trên.
Tuy nhiên, những việc đó không giải quyết
được lòng bối rối đã gây khổ sở
cho ông trong nhiều tháng.
Một
hôm quá khổ tâm đang khi cầu nguyện sốt
sắng, I-Nhã rên rỉ lớn tiếng cầu cùng Thiên Chúa:
'Lạy Chúa, xin Chúa cứu thoát con vì con không tìm thấy
giải pháp nhờ loài người hay bất cứ cái gì
khác. Nếu hy vọng tìm được, con sẵn sàng
chịu mọi cực khổ không tiếc. Xin Chúa chỉ
cho con tìm ra giải pháp, dù phải chạy theo một con chó
con để nó giúp con tìm thấy, con cũng sẵn sàng
chạy!'
24. Khi bận tâm với những tư
tưởng đó, nhiều lần I-Nhã bị cám dỗ
kịch liệt muốn tự tử bằng cách lao mình
xuống vực thẳm qua một lỗ lớn trên
tường phòng ở gần nơi ông quỳ gối
cầu nguyện. Nhưng biết việc tự tử là
tội, ông lại kêu lớn tiếng rằng: 'Lạy Chúa,
con không muốn làm điều gì mất lòng Chúa.' Rất
nhiều lần ông lặp lại câu đó, cũng như
những lời nói trước. Một hôm, ông nhớ
lại một vị Thánh rất ao ước
được Chúa ban cho một ân huệ nào đó, thì
đã nhịn ăn nhiều ngày cho đến khi
được ơn ấy. Sau khi đã suy nghĩ một
lúc lâu, ông đã quyết định làm như vậy cho
tới khi Chúa giúp ông, hoặc đến khi sắp
chếât đói, ông sẽ xin bánh mì ăn.
25. Ðó là vào một ngày Chúa Nhật sau khi
rước Mình Thánh Chúa. Suốt cả tuần, ông giữ
ý định không ăn uống gì hết mà vẫn tiếp
tục cầu nguyện như thường, dự các
lễ nghi ở nhà thờ, quì gối cầu nguyện và
thức dậy lúc nửa đêm. Vào Chúa Nhật sau là ngày
xưng tội, vì có thói quen kể cho Cha linh hướng
nghe chi tiết các việc ông làm, ông có trình bày vụ
nhịn ăn cả tuần qua, Cha linh hướng ra
lệnh cho ông chấm dứt vụ nhịn ăn. Mặc
dù thấy khoẻ mạnh, I-Nhã cũng vâng theo. Ngày hôm
đó cũng như ngày hôm sau thấy thoát khỏi cảnh
bối rối. Nhưng ngày kế tiếp, tức ngày
thứ Ba đang khi cầu nguyện, lại nhớ
đến từng tội cũ, từ tội này
đến tội khác, như khi xâu vật gì vào dây, và
cảm thấy phải xưng tội đó lại một
lần nữa. Sau những tư tưởng đó,
lại cảm thấy chán ngấy đời sống
khắc khổ và ao ước dứt khoát bỏ cuộc
luôn.
Nhưng
lúc đó, Chúa thương giúp ông tỉnh trí khỏi ác
mộng. Nhờ Chúa đã dậy vài bài học và cho thu
lượm kinh nghiệm về cách thức nhận
định các thần loại khác nhau, I-Nhã bắt
đầu phân tích các tư tưởng vừa qua từ
đâu mà đến, và cuối cùng dứt khoát không còn
xưng tội cũ nữa. Từ ngày hôm đó, I-Nhã thoát
được cơn bối rối và xác tín rằng chính lòng
thương xót của Chúa đã cứu thoát ông.
26. Ngoài việc cầu nguyện
suốt bảy tiếng đồng hồ mỗi ngày, I-Nhã
dùng thời giờ để giúp đỡ những
người ông đến thăm để nói chuyện
về đời sống thiêng liêng. Thời giờ còn
lại trong ngày, ông nghĩ đến Thiên Chúa và nhớ
lại những điều đã đã suy gẫm hoặc
đọc trong sách.
Khi
sắp sửa đi nghỉ, nhiều lần ông khám phá ra
những điều mới lạ, có những an vui thiêng
liêng, thành ra hay mất những giờ ngủ đã quá
ngắn ngủi rồi! Ðôi khi suy nghĩ về việc
trên, ông thấy đã dùng những giờ nhất
định để kết hợp với Thiên Chúa
rồi, lại còn nhiều giờ khác trong ngày nữa. Do
đó, ông nghi ngờ các tư tưởng thiêng liêng trên
không bắt nguồn từ một thần tốt và
kết luận không nên để ý tới nó nữa,
nhưng tốt hơn là ngủ theo những giờ
giấc đã quyết định. I-Nhã vẫn kiêng
thịt và quyết định không ăn thịt vì bất
cứ lý do nào. Nhưng một buổi sáng, khi mới
thức dậy ông thấy rõ ràng trước mắt ông
một miếng thịt, mặc dù trước đó không
hề nghĩ đến thịt, đồng thời ông ý
thức từ nay sẽ sẵn sàng ăn thịt trở lại.
27. Mặc dù nhớ rõ sự cam kết
dứt khoát kiêng thịt, lần này không thể nghi ngờ
phải quyết định ăn thịt trở lại.
Sau đó trình bày vấn đề trên cho Cha linh
hướng, thì Cha bảo nên xét xem ý định đó có
phải là do ma quỉ cám dỗ chăng. Và sau khi phân tích ý
định rõ ràng, I-Nhã thấy rõ, không thể nào nghi
ngờ quyết định điều đó là phải.
Hồi
đó Chúa đối sử với I-Nhã như thày giáo
dạy học trò. Có lẽ vì I-Nhã còn chậm hiểu thô
độn, hoặc vì không có ai hướng dẫn,
hoặc vì chính Chúa đã ban cho ông ý muốn phụng sự
Thiên Chúa. Ông tin tưởng và không nghi ngời chính Chúa
muốn đối xử với ông như vậy. Và
nếu nghi ngờ điều đó, ông cho là xúc phạm
đến Thiên Chúa cao cả. Ðiều đó có thể
thấy được qua năm bằng chứng sau
đây:
28. Thứ Nhất: Ông rất sùng kính Ba
Ngôi Chí Thánh. Mỗi lần I-Nhã cầu nguyện từng
ngôi, nhưng vì cũng cầu nguyện cả Ba Ngôi cùng
một lúc, nên ông hay tự hỏi Thiên Chúa có Ba Ngôi, sao
lại cầu nguyện tới bốn lần? Tuy nhiên, vì
cho đó là một thắc mắc không đáng kể, nên ông
ít bận tâm đến.
Một
hôm đang đứng trên bậc thang nhà thờ Thánh Ða Minh
đọc giờ kinh Ðức Mẹ, trí tuệ của ông
được nâng cao hầu như nhìn thấy Ba Ngôi thiên
Chúa Chí Thánh dưới hình thức ba phím đàn, khiến
ông rớt nước mắt đến độ không còn
cử động nổi. Sáng hôm đó ông theo đám
rước kiệu từ trong nhà thờ đi ra, và
suốt buổi sáng đến giờ cơm, ông không
thể nói chuyện về đề tài nào khác trừ Ba
Ngôi Chí Thánh, bằng nhiều ví dụ và câu ví khác nhau, lòng
tràn ngập hạnh phúc và an vui. Từ đó đến
suốt đời, mỗi lần cầu nguyện cùng Ba
Ngôi Chí Thánh, ông cảm thấy phấn khởi và hết
lòng sùng kính.
29. Thứ Hai: Một hôm hiện ra trong
trí I-Nhã về cách thức Chúa đã tạo tác nên muôn
vật, khiến ông cảm thấy sung sướng tâm
hồn. Ông có cảm tưởng nhìn ra một vật
trắng, từ đó có những tia sáng tỏa ra, như
Thiên Chúa dùng vật đó để tạo thành ánh sáng. Tuy
nhiên ông cũng không biết cách giải thích những
điều đó, và không nhớ rõ được những
hiểu biết thiêng liêng mà Thiên Chúa đã in vào tâm hồn
ông.
Thứ
Ba: Sau khi ở lại Manrêsa chừng độ một
năm, được Thiên Chúa nâng đỡ và
hướng dẫn một số linh hồn có kết
quả khả quan, I-Nhã lại bỏ bớt những hình
thức khắc khổ quá mức, rồi cắt móng tay,
móng chân và cắt tóc trở lại.
Một
hôm đang khi xem lễ ở một nhà thờ trong tu
viện (vẫn ở Manrêsa) vào lúc linh mục nâng Mình Thánh
Chúa lên, ông thấy bằng mắt tâm hồn vài tia sáng
từ trên cao xuống. Trong nhiều năm, ông vẫn không
giải thích được hiện tượng đó, tuy
nhiên những gì ông thấy rõ bằng trí tuệ, đó là
cách thức Chúa Kitô, Chúa chúng ta hiện diện trong bí tích
chí thánh.
Thứ
Tư: Nhiều lần đang khi cầu nguyện, mỗi
lần trong một lúc khá lâu, I-Nhã đã thấy bằng
mắt tâm hồn, nhân tính của Chúa Kitô. Ðó là hình ảnh
một thân thể trắng tinh, vóc dáng trung bình không phân
biệt rõ chân tay. Tại Manrêsa, ông đã thấy hình
ảnh đó rất nhiều lần, nếu nói là hai
mươi lần đến bốn mươi lần, thì
không dám cho là sự thật. Ông đã thấy hình đó
một lần nữa tại Giêrusalem và một lần khác
nữa trên đường đi tới Pađôva. Ông còn
thấy Ðức Mẹ dưới hình thức tương
tự không phân biệt rõ chân tay.
Tất
cả những điều ông thấy đã củng cố
đức tin của ông đến độ ông nghĩ
bụng: Mặc dù không có Thánh kinh dạy những chân lý
ấy và chỉ dựa trên hình ảnh ông đã thấy, ông
vẫn sẵn sàng từ bỏ mạng sống để
bênh vực các chân lý đó.
30. Thứ Năm: Một hôm ông đi
đến một nhà thờ, cách Manrêsa chừng một
dặm để cầu nguyện. Trên con đường
song song với một con sông, hình như đó là nhà thờ
Thánh Phaolô, ông vừa đi vừa đọc kinh, rồi
lại ngồi xuống, mắt hướng về con sông
chảy dưới thung lũng.
Ðang khi
ngồi tại đó, mắt tâm hồn ông dần dần
mở ra. Mặc dù không thấy hình ảnh nào, ông đã am
tường nhiều điều, vừa thuộc
đức tin vừa văn hoá, dưới một
luồng sáng rực rỡ khiến mọi điều
trở nên mới mẻ. Không thể trình bày chi tiết
những điều ông đã lĩnh hội
được lúc đó, mặc dù rất nhiều, chỉ
biết rằng ông đã hiểu những điều
đó hết sức rõ ràng. Nếu tính chung, tất cả
những điều Chúa đã ban và những điều ông
đã học hỏi suốt cả cuộc đời,
tức là 62 năm qua, ông cảm thấy nó không bằng
những điều ông đã lĩnh hội trong lúc đó.
31. Sau khi hiện tượng trên kéo dài
được một lúc lâu, I-Nhã quì gối trước
một thập giá gần đó để cảm tạ
Thiên Chúa. Lúc đó ông lại nhìn thấy hình bóng mà ông đã
thấy nhiều lần trước mà chưa hiểu rõ,
tức là hình bóng có vẻ rất đẹp và có nhiều
mắt. Nhưng lần này đang lúc quì gối
trước thập giá, ông thấy rõ ràng hình bóng đó không
có nhiều màu sắc đẹp đẽ như những
lần trước, và hiểu biết hết sức rõ
rệt, cũng như xác tín cương quyết đó là ma
quỉ. Sau đó nhiều lần hình trên lại hiện ra
trong một lúc lâu, nhưng I-Nhã khinh chê và xua đuổi nó
bằng cây gậy mà ông thường cầm nơi tay.
32. Một hôm tại Manrêsa I-Nhã bị
sốt nặng tưởng sắp chết. Ông có cảm
tưởng rõ rệt linh hồn sắp lìa khỏi xác. Lúc
đó một tư tưởng hiện ra trong đầu
óc rằng, ông là người công chính. Ông cảm thấy
rất đau buồn và chỉ lo chống lại tư
tưởng đó. Nhưng mặc dù cố gắng hết
sức, ông không tài nào đánh bại được nó. Khi
cơn sốt đã bớt phần nào và không còn nguy
hiểm nữa, ông bắt đầu kêu lớn tiếng
cho một số các bà thường đến thăm ông,
và ông yêu cầu họ vì tình thương của Thiên Chúa,
lần sau khi thấy ông sắp chết, xin các bà kêu lớn
tiếng bên tai ông: “Ðồ đầy tội lỗi!”
để giúp ông nhớ lại các tội lỗi đã phạm
đến Chúa.
33. Vào một dịp khác, đang đi
tàu biển từ Valencia tới Italia, một cơn bão
nổi lên, bánh lái tàu bị gãy. Theo I-Nhã cũng như
nhiều người khác trên tàu, nếu không có phép lạ
thì không thể nào thoát chết được. Trong khi
đang xét mình ăn năn tội và dọn mình chết,
I-Nhã không quá sợ sệt tội lỗi mình và không sợ
mất linh hồn, nhưng ông cảm thấy xấu
hổ và đau buồn vì xét thấy đã không xử
dụng đúng cách những ân huệ mà Thiên Chúa đã ban
cho.
Một
lần khác nữa, hồi năm 1550 I-Nhã cũng đau
rất nặng, theo ý ông, cũng như nhiều
người khác thì khó thoát chết. Lần đó nghĩ
mình sắp chết, I-Nhã vui mừng đến độ
chảy nước mắt dòng dòng trong một lúc lâu, có khi
lại phải thôi không dám nghĩ đến sự
chết nữa, để bớt phấn khởi quá
mức như thế.
34. Vào đầu mùa đông I-Nhã bị
bệnh nặng, nhà chức trách địa phương
chở ông vào nhà thân sinh của một ông tên là Ferrere và
họ săn sóc rất chu đáo. Nhiều bà có địa
vị đến gác đêm vì kính phục ông. Dù khỏi
bệnh, nhưng ông vẫn còn rất yếu và hay đau
dạ dày. Vì thế, cũng như vì mùa đông năm
ấy lạnh lắm, người ta cho ông áo ấm,
giầy và nón. Vậy ông lấy hai cái áo ấm, tấm
vải thô và một cái nón trùm đầu cũng làm bằng
thứ vải đó. Thời đó, từ lâu ông ao
ước được gặp những người
đạo đức để trao đổi về
những vấn đề thiêng liêng. Nhưng rồi
sắp đến ngày I-Nhã lên đường đi
Giêrusalem.
35. Vào đầu năm 1523, ông lên
đường đi tới Barcelôna để lên tàu.
Mặc dù một số người đã tình nguyện
đi với ông cho có bạn, nhưng ông quyết
định đi một mình. Một hôm có vài người
nài ép ông nhận làm bạn đi đường, vì ông không
biết tiếng Ý và cũng không biết tiếng La-Tinh
nữa. Họ cố thuyết phục ông để
thấy có lợi như thế nào và có thể giúp
đỡ ông ra sao. Ông trả lời, dù ngay cả con
của công tước Carđôna xin đi theo, ông cũng
không chấp nhận. Vì ông muốn thử tập ba nhân
đức: tức là đức mến, đức tin và
đức cậy. Nếu đem theo một người
bạn, khi đói sẽ nhờ người đó giúp
đỡ, lúc ngã sẽ nhờ người đó nâng lên, và
như thế, ông sẽ tin cậy và thương mến
người đó. Trong khi ông chỉ muốn tin cậy và
yêu mến vào một mình Chúa mà thôi. Những điều này,
I-Nhã không chỉ nói ra miệng, nhưng còn xác tín trong lòng
nữa.
Với
những tư tưởng đó, ông có ý định không
những đi một mình mà còn không đem theo lương
thực nữa. Ông điều đình với ông chủ
thuyền và được chủ thuyền cho lên tàu không
mất tiền, vì thấy I-Nhã không có tiền, nhưng
với điều kiện là phải mang theo một số
lượng bánh khô đủ sống, nếu không thì ông
chủ thuyền nhất định không cho lên tàu.
36. Ðang khi đi xin bánh, I-Nhã lại
cảm thấy bối rối và tự trách mình rằng:
“Thế mới tin Chúa hay sao? Thế mới là trông cậy
Chúa không bỏ rơi anh sao?” Câu tự trách đó thấm
thía khiến ông cảm thấy rất khổ sở. Sau
cùng không biết phải quyết định ra sao vì
thấy bên nào cũng hợp ý, ông quyết định xin ý
kiến của Cha linh hướng. Vậy ông trình bày lòng ao
ước sống trọn lành, bằng cách làm mọi
việc hầu danh Chúa được cả sáng, cũng
như những lý lẽ khiến ông phải do dự, và xin
Cha cho biết có nên đem theo lương thực hay không.
Cha linh hướng khuyên cứ đem theo lương
thực.
Khi
đang xin một người phụ nữ, thì bà này
hỏi ông sắp sửa lên tàu đi đâu. Ông do dự
một lúc trước khi trả lời rồi không dám nói
sự thật, ông chỉ nói sắp đi Italia và Roma. Nghe
vậy, với vẻ mặt ái ngại bà này nói rằng:
“Ông định đi Roma sao? Bao nhiêu người đã
đi Roma về mà cũng không biết ra làm sao nữa.”
I-Nhã không dám nói đi hành hương tới Giêrusalem vì
sợ bị hư danh. Ðó cũng là lý do tại sao ông không
bao giờ dám nói với ai quê mình ở đâu và thuộc gia
đình nào.
Kiếm
được đủ bánh rồi ông lên tàu. Tới bên
bãi biển, thấy trong túi còn năm, sáu đồng, ông móc
ra bỏ trên một ghế đá gần bờ biển.
37. Trước khi tàu nhổ neo, I-Nhã
lưu lại Barcelôna trên hai mươi ngày. Trong thời
gian đó theo thói quen, ông tìm cách liên lạc với các
người đạo đức, dù họ sống ẩn
dật xa thành phố để trao đổi với
họ. Tuy nhiên, tại Barcelôna cũng như tại Manrêsa
lúc trước, ông không tìm được người nào
có thể giúp đỡ ông như lòng ông mong ước.
Trừ một người đàn bà tại Manrêsa như
đã được nhắc đến trước. Bà này
đã nói với ông rằng bà sẽ cầu xin Thiên Chúa cho
Chúa Giêsu hiện ra cho ông. Theo ý ông, bà đó đã tiến xa
trong đời sống thiêng liêng. Sau khi rời khỏi
Barcelôna, ông không còn khao khát tìm kiếm những người
đạo đức nữa.
38. Suốt chuyến tàu từ Barcelôna
tới Gaeta gió thuận thổi rất mạnh, tàu tới
nơi trong vòng năm ngày đêm, dù tất cả mọi
người đều rất sợ vì bão lớn. Khắp
vùng đó người ta sợ dịch hạch, nhưng
I-Nhã xuống tàu và đi Roma ngay. Trong số hành khách trên tàu
có một người đàn bà với một cô gái mặc
quần áo con trai và một thanh niên cùng đi với ông.
Họ theo ông vì họ cũng vừa đi vừa xin
ăn.
Tới
một nông trại, họ thấy có đông lính
đứng chung quanh và một đống lửa. Lính
mời họ ăn uống và nài ép họ uống
rượu như muốn cho họ say. Rồi lính chia ra
nhóm, cho người mẹ và cô gái lên lầu, người
lữ khách và thanh niên ở dưới chuồng ngựa.
Vào chừng nửa đêm, ông ra ngoài thì thấy hai mẹ
con bà kia chạy tới khóc lóc kể rằng lính toan hãm
hiếp họ. Ông nổi giận thét lớn: “Chuyện này
không thể nào chịu đựng được,” và
những câu tương tự khác. Ông nói đanh thép
đến nỗi mọi người đều khiếp
sợ và không ai dám làm gì ông, trong khi đó chàng thanh niên đã
chạy mất rồi, còn lại ba người lên
đường ngay giữa đêm hôm ấy.
39. Tới một thành ở gần
đó thì họ thấy cửa thành đã khóa kín. Vì không sao
vào được, nên họ đành ngủ đêm trong
một nhà thờ gần đó có nước mưa lùa vào.
Sáng hôm sau, dân chúng trong thành cũng không cho họ vào. Ở
ngoài thành họ không kiếm được gì ăn, dù
họ đã tới xin trọ một nông trại không xa
thành. Tại đó, người lữ khách cảm thấy
kiệt sức, một phần vì chuyến tàu vất
vả, một phần vì những chuyện khác đã
xảy ra. Không đi được nữa, ông đành
phải ở lại đó, và hai mẹ con bà kia lên
đường đi Roma.
Ngày
hôm đó nhiều người ra khỏi thành. Nghe nói bà
chủ đất đó sắp tới, ông ra đón bà,
bảo đảm với bà rằng ông chỉ đau vì
kiệt sức thôi, và xin bà cho phép vào thành để tìm cách
dưỡng sức. Bà cho phép ngay, ông liền vào thành hành
khất và kiếm được khá nhiều. Nghỉ
tại đó hai ngày để lấy lại sức, ông
lại lên đường và tới Roma vào ngày Chúa Nhật
Lễ Lá.
40. Tại đó, người ta gặp
ông và nghe ông nói không có một đồng xu nào trả
tiền lên tầu đi Giêrusalem thì họ đưa ra
nhiều lý lẽ cho ông hiểu rằng, nếu không có
tiền, thì đừng hòng lên tàu đi Giêrusalem
được. Tuy nhiên, ông xác tín mãnh liệt không do dự
chút nào rằng ông sẽ tìm được cách đi
Giêrusalem. Tám chín ngày sau Lễ Phục Sinh, sau khi được
Ðức Giáo Hoàng Adrianô VI ban phép lành, ông lên đường
đi Venezia. Ông mang theo sáu, bảy đồng tiền vàng,
người ta cho ông số tiền đó để trả
vé tàu đi Giêrusalem. Ông bằng lòng lấy vì họ làm ông
sợ nếu không có tiền thì không đi được.
Nhưng
sau hai ngày rời khỏi Roma, ông thấy rằng mình đã
bằng lòng lấy tiền chỉ vì thiếu lòng tin và
hết sức hối hận. Ông tự hỏi có nên bỏ
lại không. Rốt cuộc ông phân phát rộng rãi cho
những người ông gặp, thường là những
người nghèo, và phân phát gần hết. Khi gần
tới thành phố Venezia ông chỉ còn vài chục
đồng cắc. Tối hôm đó, chút đỉnh
tiền cắc đã giúp ông rất nhiều.
41. Suốt buổi hành trình đi
đến Vênêzia, ông phải ngủ ở ngoài
đường, bởi vì người ta dùng mọi
biện pháp đề phòng dịch hạch. Một buổi
sáng tỉnh dậy, ông thấy đang nằm sát một
người, người này bỗng nhiên đứng
dậy và hốt hoảng chạy mất. Có lẽ vì
thấy người lữ khách mặt xanh nhợt giống
như người mắc dịch.
Ði
tới Chioggia cùng với một số người khác,
I-Nhã được biết người ta sẽ không cho
vào thành phố Vênêzia. Cả nhóm quyết định đi
Pađôva để lấy chứng chỉ sức khỏe.
Người lữ khách đi theo họ nhưng không theo
kịp vì họ đi nhanh. Thế là họ bỏ ông bên
một cánh đồng khi trời gần tối.
Tại
đó Chúa hiện ra cho ông như mọi khi, khiến ông
được an ủi rất nhiều. Vững tâm, sáng
hôm sau, ông tới thành Pađôva dù không làm giấy giả
để vào thành mà vẫn vào thành được ngay. Lính
gác đã không hỏi điều gì, lúc trở ra cũng
vậy. Những người đồng hành hết
sức ngạc nhiên. Họ đã lấy giấy sức
khoẻ trong khi I-Nhã đã không hề bận tâm gì tới
điều đó.
42. Khi tới Vênêzia, thì lính tới xét
giấy của từng không nhưng không ai đụng
đến ông. Tại Vênêzia, ông xin ăn và ngủ đêm
tại công trường Thánh Marcô. Không lần nào ông tới
nhà ông đại sứ của hoàng đế, và cũng
chẳng quan tâm đến việc tìm phương tiện
qua biển đi Giêrusalem. Xác tín vững vàng rằng Thiên
Chúa sẽ lo cho, và không hề nghi ngờ dù người ta
đưa ra nhiều lý do và đặt nhiều nghi
vấn.
Một
hôm ông tình cờ gặp một người Tây Ban Nha
giầu có, người này hỏi ông định làm gì và
định đi đâu. Biết ý định của I-Nhã,
ông này mời ông về nhà dùng bữa và lưu lại ít hôm
chờ ngày lên tàu. Từ khi còn ở Manrêsa, người
lữ khách đã tập thói quen lúc dùng cơm không nói
chuyện gì mà chỉ trả lời vắn tắt thôi.
Nhưng nghe kỹ câu chuyện và để ý đến
một số vấn đề, rồi sau bữa ăn,
mới tìm cơ hội nói chuyện với người ta
về Thiên Chúa. Mỗi lần dùng bữa, ông thường
làm như vậy.
43. Nhờ thói quen đó mà người
trong nhà rất quý mến I-Nhã và nài ép ông ở lại luôn.
Ông chủ nhà này đã dàn xếp cho I-Nhã yết kiến lãnh
chúa thành phố Vênêzia. Sau khi nói chuyện với
người lữ khách, lãnh chúa thành phố đã truyền
cho tầu trấn thủ đi tới đảo Cyprus cho
I-Nhã đi theo.
Năm
đó rất đông người hành hương tập
họp tại Vênêzia để lên tàu đi tới Giêrusalem.
Nhưng phần đông phải quay về không đi
được vì tình trạng mới, sau khi đảo
Rhodes bị thất thủ. Một tàu chỉ chở
tối đa 13 người hành hương thôi. Còn tàu
trấn thủ thì chỉ chở 8, 9 người thôi.
Khi
tàu trấn thủ sắp khởi hành, người lữ
khách bị đau sốt nặng ít ngày rồi khoẻ
lại. Vào ngày tàu nhổ neo I-Nhã lại uống thuốc
sổ. Người nhà hỏi y sĩ xem ông có thể lên tàu
đi Giêrusalem được không. Y sĩ trả lời
rằng nếu muốn đi để được chôn
cất tại đó thì được lắm. Tuy nhiên I-Nhã
vẫn lên tàu hôm đó và đi liền. Ông ói mửa
nhiều, thấy đỡ và bắt đầu khỏi
hẳn.
Trên
tàu người ta làm nhiều chuyện bậy bạ dơ
bẩn công khai, I-Nhã khiển trách họ nghiêm khắc.
44. Những người Tây Ban Nha khuyên
ông không nên nói gì, vì các thủy thủ định bỏ ông
trên một đảo hoang. Nhưng Chúa đã thương
cho tàu tới Cyprus an toàn. Xuống tàu, hành khách đi
đường bộ đến một bến khách
gọi là Salinas cách đó khoảng 10 dặm và lên tàu hành
hương. Trên tàu này I-Nhã không đem theo lương
thực gì trừ niềm hy vọng nơi Thiên Chúa như
trong chuyến trước.
Suốt
thời gian này, Chúa đã hiện ra cho ông nhiều lần,
khiến ông cảm thấy phấn khởi và vững tin.
Ông thấy một vật gì tròn lớn giống như vàng.
Ông thấy như vậy từ khi tàu rời Cyprus
đến khi tàu cập bến ở Giapha.
Trên
đường đi Giêrusalem, theo phong tục họ
cưỡi lừa con. Khi tới chỗ cách thành phố
chừng hai chục dặm, một người Tây Ban Nha,
hình như thuộc dòng quí tộc tên là Ðiêgô Manes, sốt
sắng nói với đám người hành hương hãy
chuẩn bị tâm hồn và giữ thinh lặng bởi vì
sắp đến chỗ có thể trông thấy Thành Thánh.
45. Mọi người thấy đó là
ý kiến hay, nên tất cả đều cầm trí.
Trước khi tới nơi có thể trông thấy Thành
Giêrusalem, họ thấy các tu sĩ tay cầm Thánh giá
đang đứng chờ họ, mọi người
xuống lừa đi bộ. Lúc trông thấy thành phố,
người lữ khách cảm thấy hết sức
phấn khởi và vui vẻ khác với cảm tưởng
vui vẻ tự nhiên. Mọi người cũng
đều cảm thấy như vậy. Mỗi lần
đi viếng các nơi thánh ông cũng đều cảm
thấy thế.
I-Nhã
có ý định ở lại Giêrusalem để viếng các
nơi Thánh và đồng thời giúp đỡ các linh
hồn. Vì thế ông đã đem theo sẵn vài lá thư
giới thiệu với các Cha bề trên dòng. Ông trình các
thư cho Cha bề trên và tỏ ý định ở lại
thành phố vì lòng đạo đức. Tuy nhiên về
việc kia là giúp các linh hồn, ông không nói gì cả. Bởi
vì ông không trình bày điều này với ai bao giờ, trong
khi điều thứ nhất ông đã nói với nhiều
người rồi.
Cha bề trên trả lời
rằng ông không thấy có cách nào để I-Nhã ở
lại. Bởi vì tu viện quá thiếu thốn không
đủ nuôi các tu sĩ hiện có, và do đó ông đã
quyết định gửi về âu châu một số
người cùng một chuyến với các người
hành hương. Người lữ khách trả lời
rằng ông không muốn nhờ tu viện điều gì
trừ việc thỉnh thoảng giải tội cho ông.
Bề trên trả lời nếu thế thì được,
nhưng yêu cầu ông đợi Cha bề trên giám tỉnh
từ trụ sở của dòng ở Giêrusalem đến
thăm.
46. Vì lời hứa đó, ông lữ
khách cảm thấy vững tâm và bắt đầu
viết thư cho một số người đạo
đức tại Barcêlôna. Hôm trước ngày những
người hành hương khởi hành trở về, ông
đã viết xong một bức thư và đang viết
thêm một bức nữa thì có người đến
mời ông vào gặp Cha giám tỉnh mới tới và Cha
bề trên.
Cha
giám tỉnh dùng lời lẽ nhã nhặn nói rằng đã
nghe ý định của I-Nhã ở lại Ðất Thánh, Cha
đã cân nhắc điều đó kỹ lưỡng và
theo kinh nghiệm của những người đến
trước, Cha xét thấy rằng không tiện. Cha đã
cho nhiều người quyết định ở lại,
nhưng người này bị bắt người kia
chết. Ngoài ra dòng còn phải chuộc lại những
người bị bắt. Do đó, Cha yêu cầu I-Nhã
chuẩn bị lên đường ngày hôm sau với nhóm hành
hương. Ông trả lời ông đã nhất quyết
rồi và sẽ không thay đổi ý kiến vì bất
cứ lý do gì. Ông dùng lời hoà nhã để Cha giám tỉnh
hiểu rằng, dù Cha không bằng lòng ông cũng sẽ
không bỏ ý định và sẽ không sợ bất cứ
lời đe doạ nào trừ khi có lệnh buộc
lương tâm thôi.
Nghe
vậy, Cha giám tỉnh cho ông hay Cha có văn thư Tòa Thánh
uỷ quyền cho Cha ra lệnh trục xuất, hoặc
cho phép ở lại những người Cha muốn và rút
phép thông công những người không vâng lời. Trong
trường hợp người lữ khách Cha cho rằng
ông không được ở lại.
47. Vì Cha tỏ ý muốn đưa
văn thư của Tòa Thánh ủy quyền rút phép thông công cho
ông coi, thì ông nói ông tin lời hai Cha đáng kính, khỏi
cần coi văn thư. Vì Tòa Thánh phán xét như thế nên
ông vâng theo.
Xong
vụ này rồi, đang khi về nhà trọ I-Nhã cảm
thấy ước ao viếng Núi Cây Dầu một lần
chót trước khi ra đi, bởi vì Chúa không muốn ông
ở lại Ðất Thánh. Trên núi có một phiến đá
Chúa đã đứng trước khi lên trời, ngày nay còn
được thấy dấu chân của Chúa. Ông muốn
trở lại coi dấu chân của Chúa. Không nói gì với
ai và không nhờ người hướng dẫn, ông lén lút
bỏ đám người hành hương và tới núi cây
dầu một mình.
Lính
gác không muốn cho ông vào, ông cho họ một con dao nhỏ
mang theo. Sau khi đọc kinh rất sốt sáng ông lại
nảy ý định muốn đi tới Betphage và ông
đi liền. Tại đó ông mới nhớ ra rằng khi
ở trên núi cây dầu, ông đã quên không nhìn kỹ dấu
chân Chúa hướng về phía nào, nên ông trở lại coi.
Lần này, hình như ông cho lính gác cái kéo để họ
cho vào.
48. Ở tu viện người ta khám
phá ông đi một mình, các tu sĩ lo lắng sai
người đi tìm. Ðang khi từ trên núi cây dầu
xuống, ông gặp một người thắt đai giúp
việc tại tu viện. Ông này cầm một cây gậy
to tướng với vẻ mặt hung dữ như
muốn đánh. Tới gần I-Nhã, ông ta tóm lấy,
nắm chặt lấy tay kéo theo. I-Nhã không chống cự
nhưng người này vẫn cứ nắm chặt và kéo.
Trong khi đi như thế về tới tu viện, I-Nhã
được thấy Chúa liên miên như từ trên cao và
lòng cảm thấy tràn đầy hạnh phúc.
HOME LINH ĐẠO
TỰ THUẬT CỦA THÁNH YNHÃ TUTHUAT1 TUTHUAT2