Cầu nguyện là nâng tâm hồn lên với Chúa. Như thế, cầu nguyện không phải là chuyện của phàm tục, nó đòi hỏi một sự “nâng lên”, nhấc bổng lên khỏi cái thường hằng. Đối tượng cần nâng không phải là một sự vật vật chất nào nhưng là “tâm hồn của mình”. Đó là một hành vi tâm linh, hướng trọn vẹn con người mình về cõi trời cao, nơi Thiên Chúa đang ngự trị. Cũng có người cho rằng cầu nguyện là đi vào tận sâu cõi lòng mình để gặp gỡ Thiên Chúa ngang hiện diện nơi đó. Dù cách diễn đạt có khác nhau, nhưng tất cả đều nói đến một nguyên lý của cầu nguyện là “gặp gỡ Thiên Chúa”. Và vì chúng ta không biết phải cầu nguyện thế nào cho đúng, nhất thiết chúng ta phải cầu xin sự trợ giúp của Chúa Thánh Thần. Chỉ trong Ngài, chúng ta mới có thể cầu nguyện thật sự, vì không phải chúng ta nhưng chính Ngài cầu nguyện thay cho chúng ta, như lời thánh Phaolo nói (x.Rm 8,26-27).
Vì cầu nguyện là cái gì đó rất tự nhiên của con người chúng ta khi đặt mình trước Thiên Chúa, nên suy cho cùng, nó không cần một kỹ thuật hay chỉ dẫn gì cả. Hãy cứ để cho chính mình tự mở lòng với Chúa ngang qua những cảm xúc, chuyển động, hay nói chung là tình trạng hiện tại của chúng ta. Nói nôm na, chúng ta đang có gì trong lòng thì cứ thản nhiên thưa chuyện với Chúa. Đây là cách cầu nguyện khá đơn giản mà chúng ta có thể thực hành ở bất cứ nơi nào. Chúng ta cũng không cần phải chuẩn bị gì cả, chỉ cần giữ thinh lặng một chút, nhìn về bản thân, xem lòng mình đang có gì và đang muốn diễn tả điều gì với Chúa. Thông thường, đó sẽ là những tâm tình như tạ ơn (khi chúng ta thấy là mình đã nhận được điều gì từ Chúa), ngợi khen chúc tụng (khi chúng ta thấy một điều gì đó thật tuyệt vời mà chúng ta tin là chính Chúa đã làm), xin lỗi (khi chúng ta thấy mình đã làm điều gì đó không đúng, có lỗi với Chúa), xin ơn (khi chúng ta thấy mình đang thiếu điều gì đó và cần được Chúa giúp đỡ). Nếu có những tâm tình như vậy, chúng ta cứ tự nhiên bày tỏ với Chúa bằng những từ ngữ của chính mình.
Nếu chúng ta không biết phải nói gì, hoặc không chưa tìm thấy những tâm tình nơi thâm sâu cõi lòng, chúng ta có thể mượn những lời kinh hoặc lời cầu nguyện của người khác để thân thưa với Chúa như thể đó cũng là nỗi lòng của chính mình. Dễ nhất là những kinh thông dụng như Lạy Cha, Kính Mừng, Sáng Danh. Chúng ta có thể lần chuỗi khi đang chờ xe buýt, khi đang “ở không”. Vừa đọc vừa ngẫm những gì mình đọc hay ngẫm về các mầu nhiệm liên quan. Chúng ta cũng có thể sưu tầm những lời nguyện của các thánh như Kinh hoà bình, Kinh dâng hiến, Kinh quảng đại… và rất nhiều lời kinh mà các linh mục tu sĩ đã soạn… Mỗi sáng thức dậy, mỗi tối trước khi ngủ, hãy nhớ đến Chúa. Trước khi bắt đầu việc gì đó, hoặc sau khi làm xong, xin ơn Chúa hoặc tạ ơn Chúa, hoặc chỉ cần làm một cử chỉ cung kính, tỏ lòng thờ phượng như làm dấu, cúi đầu, để tay lên ngực… Tất cả những thực hành nhỏ bé này cũng giúp bản thân quen với sự hiện diện của Chúa.
Việc cầu nguyện gắn liền với sự thinh lặng đến nỗi người ta có thể đánh đồng hai điều này với nhau. Thinh lặng ở đây không chỉ có nghĩa là không nói gì, nhưng là sự im bặt của tâm trí và cõi lòng, một sự lắng đọng sâu sắc. Đạt được tới sự thinh lặng, người ta dường như đã làm hết những gì cần làm để gặp gỡ Thiên Chúa. Vì thế, có đôi khi chúng ta không cần phải nói gì, làm gì khi cầu nguyện, nhưng chỉ đơn thuần là lắng tâm hồn xuống, gạt bỏ mọi nỗi bận tâm, để tâm hồn được nghỉ ngơi với Chúa. Để làm được điều này, chúng ta cần một nơi thanh vắng yên lặng nào đó. Chúng ta có thể đến nhà thờ, nhà nguyện, một công viên, hoặc ở phòng riêng. Chúng ta có thể đến trước giờ lễ một chút hoặc sau thánh lễ, có thể ở lại một chút, hướng mắt chiêm ngắm Thánh Thể, hoặc tượng Chúa chịu nạn. Hoặc tốt hơn, khi nào có thể (chẳng hạn vào dịp cuối tuần), tham gia một khoá tĩnh tâm ngắn ngày, hoặc đăng ký tham gia sinh hoạt ở một nhóm cầu nguyện.
Về phương pháp, có rất nhiều cách thức cầu nguyện. Trước hết là lectio divina. Đây là một cách cầu nguyện cổ điển dựa vào Kinh Thánh dựa vào 4 bước: lectio (đọc Lời Chúa), meditatio (suy niệm), oratio (cầu nguyện), contemplatio (chiêm niệm). Cũng có kiểu cầu nguyện nhẹ nhàng và thịnh hành trên thế giới hiện nay: cầu nguyện theo phương pháp Taizé. Lối cầu nguyện này chủ yếu dựa trên việc lặp đi lặp nhiều lần một đoạn nhạc nhẹ, vừa sâu lắng vừa truyền cảm, và để cho lời của nó từ từ thấm vào trong lòng mình, giúp mình cảm thấy thật bình an. Chúng ta cũng có thể cầu nguyện theo kiểu “nhìn lại cuộc sống”. Đơn giản chỉ là để lòng mình lắng xuống, từ từ nhìn lại những chuyện vừa xảy đến với mình: những biến cố nói gì với mình, mình đã hành xử tốt chưa, có điều gì cần điều chỉnh lại cho tốt hơn không?… Có thể áp dụng kiểu cầu nguyện này vào cuối ngày, hoặc cuối tuần… Áp dụng thường xuyên, nó sẽ giúp chúng ta biết mình hơn và làm chủ mình tốt hơn.
Để dễ dàng hơn cả, bạn nên dùng Tin Mừng hằng ngày để gặp gỡ Chúa. Mỗi ngày, có thể đọc Tin Mừng một cách chậm rãi, suy nghĩ về nó, để xem Chúa muốn nói gì với mình, hoặc tự hỏi xem mình có thể ứng dụng Lời Chúa dạy hôm nay trong cuộc sống của mình thế nào. Cũng có thể đọc các bài đọc hoặc Thánh Vịnh (đáp ca) của ngày hôm ấy. Nếu không có nhiều thời gian, chỉ cần chọn một câu nào đó đánh động tâm hồn, đọng lại lâu trong lòng và suy gẫm nó trong suốt ngày sống. Việc trung thành đọc và suy niệm Lời Chúa hàng ngày sẽ giúp chúng ta thân quen với Lời và chính Lời sẽ trở thành ánh sáng chỉ đường dẫn lối cho chúng ta, cũng như sẽ biến đổi cuộc sống của chúng ta một cách nhiệm mầu.
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ
