Khóa họp thứ nhất của Thượng Hội đồng Giám mục về Hiệp hành đã bế mạc vào sáng Chúa Nhật 29/10/2023, để lại nhiều câu hỏi chưa được giải đáp về các bước tiếp theo trong tiến trình này.
Báo cáo Tổng hợp của Thượng Hội đồng được công bố tối thứ Bảy 28/10/2023 kêu gọi các Hội đồng Giám mục “đóng một vai trò quan trọng” trong việc khuyến khích các suy tư thần học và mục vụ về “các vấn đề và đề xuất thích đáng và cấp bách nhất” được nêu trong báo cáo.
Báo cáo đề cập rằng các Hội đồng Giám mục và các cơ cấu phẩm trật của các Giáo Hội Công Giáo Đông Phương phải “hoạt động như một nối kết” giữa các Giáo Hội Công Giáo địa phương và vị Tổng Thư ký của Thượng Hội đồng Giám mục trong việc “phát triển các suy tư” này trong những tháng sắp tới.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng về những gì cụ thể sẽ diễn ra trong 11 tháng dẫn đến khóa họp thứ hai và cũng là cuối cùng của Thượng Hội đồng Giám mục về Hiệp hành sẽ diễn ra vào tháng 10/2024.
Theo Instrumentum Laboris, tài liệu làm việc cho Khóa họp thứ nhất của Thượng Hội đồng Giám mục về Hiệp hành diễn ra từ ngày 4–29/10/2023 tại Vatican: “Mục tiêu chính của cuộc nhóm họp thứ nhất sẽ là vạch ra các lộ trình nghiên cứu chuyên sâu sẽ được xúc tiến theo phong cách hiệp hành, xác định các nhân sự thích ứng để tham gia và các cách thức để bảo đảm một tiến trình hiệu quả nhằm phục vụ cho việc phân định sẽ được hoàn thành trong cuộc nhóm họp thứ hai vào tháng 10/2024.”
Trong khi báo cáo tổng hợp được công bố vào cuối khóa họp kêu gọi nghiên cứu sâu hơn về nhiều vấn đề, cũng như việc thành lập các ủy ban thần học và giáo luật, thì không có điểm nào trong báo cáo nói rõ các “ủy ban” mới này sẽ được thành lập như thế nào, ai sẽ là người tuyển chọn các thành viên, hoặc cách thức và thời gian ủy ban làm việc.
Các ủy ban cho nghiên cứu sâu hơn
Cách đặc biệt, báo cáo kêu gọi thành lập một “ủy ban đặc biệt liên lục địa gồm các nhà thần học và giáo luật” để xem xét định nghĩa và sự hiểu biết mang tính khái niệm về “ý tưởng và thực tế của tính hiệp hành” cũng như những hàm ý theo giáo luật của nó.
Các đề xuất cũng bao gồm việc thành lập “một ủy ban chung gồm các nhà thần học, sử học và giáo luật Đông Phương và Latinh để nghiên cứu các vấn đề cần nghiên cứu thêm và đưa ra các đề xuất để theo đuổi con đường hiệp hành”.
Ngoài ra, báo cáo còn xác định 75 mục khác nhau được liệt kê là “các vấn đề cần xem xét” trong báo cáo tổng hợp như “những điểm mà chúng tôi đã thừa nhận rằng cần phải tiếp tục đào sâu về thần học, mục vụ và giáo luật”.
Trong “các vấn đề cần xem xét”, các lĩnh vực bất đồng giữa các tham dự viên trong Khóa họp thứ nhất của Thượng Hội đồng, có việc phụ nữ có thể lãnh nhận thừa tác vụ phó tế, vấn đề độc thân linh mục, cho phép rước lễ đối với các cặp vợ chồng liên tôn, những cách thức làm cho Bí tích Thêm Sức mang lại nhiều “hoa trái hơn”, và giao việc xử lý các trường hợp lạm dụng cho một cơ quan khác thay vì các giám mục.
Các tham dự viên mới của Thượng Hội đồng?
365 đại biểu tham gia khóa họp của Thượng Hội đồng năm nay đã được thông báo rằng họ được mời trở lại Roma để tham gia khóa họp năm 2024, nhưng báo cáo tổng hợp cũng kêu gọi có thêm nhiều tham dự viên mới vào năm 2024.
Đa số các đại biểu Thượng Hội đồng đã bỏ phiếu ủng hộ đề xuất “thu hút các Kitô hữu thuộc các giáo phái khác tham gia vào các tiến trình của Giáo Hội Công Giáo về hiệp hành ở mọi cấp độ và mời thêm các đại biểu huynh đệ tham dự khóa họp tiếp theo của Thượng Hội đồng vào năm 2024”; tuy nhiên có 25 đại biểu không đồng thuận về đề xuất này ở cuộc bỏ phiếu vào ngày thứ Bảy.
Báo cáo cũng kêu gọi “những cách thức được phát triển” để đạt được “sự tham gia tích cực hơn của các phó tế, linh mục và giám mục vào tiến trình Thượng Hội đồng trong năm tới”. “Một Giáo Hội hiệp hành không thể không cần tiếng nói, kinh nghiệm và sự đóng góp của họ. Chúng ta cần phải hiểu lý do kháng cự của một số người trong số họ đối với tính hiệp hành”.
Lời kêu gọi ‘làm chứng tá’ cho Thượng Hội đồng
Trong những ngày cuối cùng của khóa họp, các nhà tổ chức Thượng Hội đồng, thay vì tập trung vào các bước cụ thể, đã khuyến khích các tham dự viên “làm chứng tá” cho trải nghiệm của họ tại khóa họp Thượng Hội đồng sau khi họ rời Roma.
Theo báo cáo tổng hợp: “Sau một tháng làm việc, giờ đây Chúa đang kêu gọi chúng ta trở về với các Giáo Hội địa phương của mình để chuyển trao cho tất cả dân Thiên Chúa những thành quả công việc của chúng ta và cùng nhau tiếp tục cuộc hành trình”. “Kinh nghiệm cá nhân của chúng ta sẽ làm phong phú thêm báo cáo tổng hợp này bằng giai điệu của trải nghiệm sống mà không trang giấy nào có thể diễn tả lại được. Do đó, chúng ta sẽ có thể làm chứng tá cho thấy những khoảnh khắc im lặng và lắng nghe, chia sẻ và cầu nguyện đã phong phú biết bao”.
Cha Timothy Radcliffe, O.P., người hướng dẫn thiêng liêng cho khóa họp của Thượng Hội đồng, đã nói với các đại biểu trong tuần cuối cùng của khóa họp rằng “thời gian màu mỡ nhất” của toàn bộ Thượng Hội đồng về Hiệp hành sẽ là những tháng “chờ đợi tích cực” dẫn đến khóa họp cuối cùng của Thượng Hội đồng về Hiệp hành vào tháng 10/2024.
Cha Radcliffe cũng cảnh báo các đại biểu không nên nói những lời mang tính hoài nghi hoặc gieo rắc xung đột khi họ từ Roma trở về nhà, như lời khuyên của Thánh Phaolô gửi tín hữu Êphêsô: “Anh em đừng bao giờ thốt ra những lời độc địa, nhưng nếu cần, hãy nói những lời tốt đẹp, để xây dựng và làm ích cho người nghe” (Ep 4,29).
Sẽ có thêm các tài liệu cho khóa họp Thượng Hội đồng sắp tới
Các nhà tổ chức Thượng Hội đồng nói rằng báo cáo tổng hợp được bỏ phiếu vào cuối khóa họp tháng 10/2023 sẽ không được dùng làm tài liệu làm việc cho khóa họp Thượng Hội đồng vào năm 2024. Thay vào đó, Tài liệu Làm việc thứ hai sẽ được soạn thảo và phát hành vào năm tới để hướng dẫn các cuộc thảo luận của khóa họp thứ hai.
Dưới cùng của biểu mẫu
Dự kiến, khóa họp Thượng Hội đồng Giám mục vào tháng 10/2024 sẽ đưa ra và bỏ phiếu một tài liệu cuối cùng để tư vấn cho Đức Thánh Cha về chủ đề chính thức của Thượng Hội đồng: “Hướng đến một Giáo Hội hiệp hành: Hiệp thông, Tham gia và Sứ vụ”.
Đức Hồng y Jean-Claude Hollerich, Tổng Tường trình viên của Thượng Hội đồng Giám mục, đã giải thích trong bài phát biểu chuẩn bị sẵn cho cuộc họp báo vào ngày 28/10 rằng báo cáo tổng hợp của Thượng Hội đồng đã được chuyển đến Đức Thánh Cha Phanxicô và giờ đây sẽ được “ủy thác cho các Hội đồng Giám mục để các ngài có thể thúc đẩy việc quay trở về với dân Thiên Chúa nơi các Giáo Hội địa phương.”
Đức Hồng y Hollerich nói với các nhà báo: “Tiến trình bắt đầu, thực sự bắt đầu, vào cuối Thượng Hội đồng”. “Vì vậy, ngay cả trong năm tới, tôi hy vọng sẽ có một tài liệu thực thụ, trong đó một số câu hỏi thần học về tính hiệp hành cũng được xem xét, v.v.” (CNS 30.10.2023)
