Chiếc xe container ở Grays và những ngôi nhà thờ

Khi bản tin về 39 người bị chết ở trong một xe tải đông lạnh ở thị trấn Grays ở Anh đập vào mắt tôi, hai hình ảnh cũ chợt vụt lên trong đầu: đó là chiếc xe tải bị bỏ quên trong đó có 71 xác chết đã bốc mùi ở Parndorf, gần biên giới Đức năm 2015 và hình ảnh … „người rơm“ Việt Nam. Tôi đã xới các thông tấn xã khác nhau để mong tìm ra thông tin xuất xứ của họ, và được bảo là người Trung Quốc. Tôi tắt bản tin với một trực giác rằng, trong số những con người ấy, thế nào cũng có một đồng bào Việt Nam của tôi. Và đến hôm nay, con số ấy đang tăng dần, chắc chắn dần.

Đã có những bài viết thương cảm các nạn nhân hay trách móc xã hội và chế độ … Cái ấy hẳn cũng là một phần trực giác mang tính hệ quả của những thảm kịch xảy ra với những công dân của đất nước này, cho dù những bi kịch ấy có xảy ra trong nước hay ở nước ngoài, từ cô dâu Việt chết ở xứ Đài, anh công nhân Việt chết ở Trung Đông hay em bé chết trong xe bus ở Hà nội. Rồi như thường lệ, vết thương cũng thôi mưng mủ, kéo làn da đậy lại, làm sẹo trên cơ thể còm cõi của dân tộc này.

Những năm trước đi học xa, khi còn chút thời giờ lang thang với mấy em thanh niên „ở lậu“ bán thuốc lá trên các trạm tàu điện ở Berlin hay sau này với anh em làm „nail“ và nấu bếp ở các nhà hàng ở Đức, Tiệp, Hung, khi gặp tôi, các em vui vẻ khoe: „khi nào cha có dịp ghé giáo phận XYZ chúng con. Cha cứ đi đến vùng XYZ này, hỏi nhà thờ XYZ này, nhà con ở cạnh đấy.“ Rồi em tự hào thêm vào: „nhà thờ họ con to nhất vùng đấy cha ạ!“

Không hiểu sao tôi lại liên tưởng cái xe container chở 39 con người vắn số ấy với những ngôi nhà thờ mà các em „đi nước ngoài“ tự hào, với những tháp chuông chễm chệ nguy nga. Chắc là trong một mét vuông tường của những ngôi nhà thờ hoành tráng, những ngôi nhà thờ mang phong thái Âu Châu ấy, có tiền, có mồ môi và sự bất an của nhiều thanh niên công giáo đang mưu sinh trong sợ hãi và nguy hiểm trên cái lục địa vốn khởi hứng kiến trúc cho những thánh đường làng quê họ. Thỉnh thoảng các em cũng khoe là cha xứ hay cả đức cha nữa cũng đi sang thăm họ. Tôi chợt rùng mình và bâng khuâng khi tự nhiên tâm trí mình lại liên kết hai hình ảnh như vậy.

Đã hẳn, số các nạn nhân Việt Nam và tôi tin chắc lần này, thể nào cũng có vài người công giáo, không là những người đầu tiên bỏ mạng nơi xứ người. Những căn hộ bé tí, chật cứng, ngột ngạt mùi người, sống không khác trại tị nạn của những nhóm đồng hương mà tôi có dịp thăm ở Berlin lại một lần nữa đòi tôi phải liên kết với những ngôi nhà xứ sáng choang và tươm tất của quê hương họ… Rồi tôi len lén tự hỏi Giáo Hội quê nhà đã nhận bao nhiêu từ những đồng euro hay dollar đầy nhọc nhằn và nguy hiểm ấy?

Nghĩ như thế, tôi biết mình không đúng hay có thể gây phật lòng … Nhưng cái xót xa mà tôi đã trải nghiệm trực tiếp từ những cuộc đời tha phương ấy không cho phép tôi bao biện mà phải trải lòng. Giáo Hội Việt Nam ít nhiều mới „thoát nghèo“ và vẫn còn cần tài chính lắm… Giáo hội cũng đã làm nhiều điều để an ủi cái khổ và cái ác trên đất nước này. Nhưng mang phận hành hương, Giáo Hội không thể dừng lại hay tự mãn. Câu hỏi tôi vụng về đặt cho mình thôi: Có vui không, có tâm không khi phải tái thiết một Giáo Hội hoành tráng từ những mong manh phận người như vậy? Nghĩ vậy, tôi chợt thấy những ngôi nhà thờ quay bằng flycam trên youtube về những ngôi nhà thờ lộng lẫy và bề thế dọc theo đất nước Việt Nam của tôi giờ trở nên nhỏ bé và có chút xấu xí. Tôi tự hỏi: Chúa giờ có vui không khi nhà của Ngài được xây bằng những đồng tiền đôi khi trả phần nào bằng long đong phận người?

Thế rồi tôi chợt ao ước, có vị giám mục nào đó kêu lên: dừng lại, đừng xây cất nữa, hãy dùng nguồn lực này mà lo cho dân … Có khi như vậy, người ta mới yên lòng và bình an lương tri mà trách cứ sao chế độ vẫn còn vô tâm!

Tác giả: Bùi Quang Minh, S.J.