Ít có ai là không hứng thú với bóng đá và người đẹp. Thật thế, giải bóng đá Euro 2016 sắp hạ màn với trận chung kết giữa hai đội tuyển Bồ Đào Nha và Pháp. Trong nước, chiếc vương miện trị giá cả ngàn viên kim cương, ngọc trai và đá quý đang chờ để đội lên đầu Hoa Hậu Việt nam 2016 trong đêm đăng quang. Người người háo hức, nhà nhà sôi sục trong sự đợi chờ trận cầu kinh điển và đêm tôn vinh vẻ đẹp phụ nữ Việt. Thế nhưng, có bao giờ tôi tự hỏi chiếc cúp hay vương miện vàng thực sự là gì?
Người ta thường gọi là “cuộc thi” hoa hậu hay “giải đấu” bóng đá. Điều này chẳng có gì sai nhưng dường như chưa đủ. Thật ra, “cuộc thi” hay “giải đấu” có thể hiểu một cách đơn giản là những trò chơi. Trò chơi nào cũng có hệ thống những quy ước, vừa rõ ràng vừa mơ hồ. Một khi bước vào cuộc chơi, người chơi nên chấp nhận kết quả có khi tương đối và chủ quan. Ví dụ, cô gái đẹp nhất trong mắt đa số khán giả lại không đăng quang hoa hậu, đơn giản vì giám khảo không phải là khán giả. Hoặc đội bóng chiến thắng không hẳn là đội đá hay nhất và “vô địch” theo đúng nghĩa đen. Ai đã phân chia Anh, Nga, Slovakia và Wales vào chung bảng B? Bốc thăm hay chỉ định đều mang tính tương đối. Chắc chắn, đội Pháp đã không đối đầu với tất cả các đội khác trước khi tiến vào trận cuối cùng!
Giải đấu bong đá kéo người xem quay nhanh cùng trái bóng. Cuộc thi hoa hậu thu hút người ta thích thú trước vẻ rực rỡ của chiếc vương miện vàng. Người chơi dấn bước vào những cuộc chơi; họ phấn đấu và nỗ lực, đôi khi mánh khóe và đấu đá mong đạt được vị trí cao nhất. Tiếc là chức vô địch hay danh hiệu hoa hậu chỉ có một, và như thế chỉ một người chiến thắng. Thế rồi đến hẹn lại lên, trò chơi Hoa Hậu Việt Nam hay Euro lại tiếp tục được tổ chức, và hy vọng chiến thắng một lần nữa được nhen nhóm trong lòng vô số người chơi. Là người xem, tôi chọn cho mình một đội bóng ưng ý, một người đẹp hợp lòng và tìm kiếm một vài lý do giải thích cho mình và cho người tại sao tôi chọn. Tôi không trực tiếp chơi những trò chơi nhưng đồng hóa mình với đội tuyển, với người đẹp mình ủng hộ. Tôi cũng khóc, cũng cười, cũng vui buồn xen lẫn trước thắng thua, thành công và thất bại.
Vậy chiếc cúp hay vương miện vàng là gì? Dĩ nhiên chúng là biểu tượng của sự chiến thắng. Dù chiến thắng ấy là tương đối và hữu hạn, con người cũng có lý do để dấn bước vào những cuộc chơi, hay chí ít thông dự vào những cuộc chơi của kẻ khác để mong đạt lấy những chiến thắng. Và không chỉ có thắng thua, những cuộc chơi nếu được nhìn nhận một cách đúng đắn sẽ luôn chứa đựng biết bao giá trị cao đẹp, là cạnh tranh tích cực, là niềm vui, tình đồng đội, tình người. Đó là lý do tại sao những trận cầu giao hữu được tổ chức thường xuyên để cổ võ hòa bình. Những cuộc thi tôn vinh vẻ đẹp diễn ra để khuyến khích người ta dấn thân vào các việc thiện nguyện. Chiến thắng trong mỗi cuộc thi cũng nhằm đề cao và bảo tồn những giá trị và chuẩn mực. Và sau những trò chơi, tôi còn tích lũy cho mình những kinh nghiệm để đối diện với thực tại của cuộc sống.
Dù còn đó những giới hạn và tiêu cực, nhưng quả bóng và chiếc vương miện vàng còn diễn tả một trời ước vọng của loài người. Đó là niềm khát khao siêu việt hóa chính mình, là chiến thắng bản thân, vượt lên cái bình thường vốn dĩ để phần nào đó vươn tới giá trị cao xa hơn, ước mong một ngày đạt tới Đấng Tuyệt Đối.
Jos. Nguyễn Minh Vương, S.J.
