Trong diễn từ ly biệt trước cuộc Khổ Nạn, Đức Giê-su đã dành cho các môn đệ của mình những lời tâm huyết “Anh em là bạn hữu của Thầy, nếu anh em thực hiện những điều Thầy truyền dạy.” Vượt qua không gian và thời gian, Lời Ngài đã vang vọng đến đôi tai và chạm vào con tim của chàng trai trẻ mang tên Gioan Berchmans. Suốt cuộc đời, Gioan Berchmans luôn mau mắn đáp Lời và hết lòng diễn tả tình bạn với Chúa Giê-su qua từng hành động cụ thể, dù là những việc cỏn con. Để rồi trong giây phút cuối đời, con tim yêu thương của Gioan Berchmans thổn thức nói lời biệt ly: “Thánh Giá Khấn, chuỗi Mân Côi và cuốn Luật dòng là ba kho tàng quý nhất của tôi. Với ba kho tàng này, có chết tôi cũng hạnh phúc.”
Là Giê-su hữu, đời sống của Gioan Berchmans luôn gắn liền với Thánh Giá Khấn. Từ thuở thiếu thời, chàng đã khao khát sống đời cầu nguyện, thích được kết hợp với Chúa Giê-su Thánh Thể. Lòng khao khát đơn sơ và chân thành của chàng được bồi thêm lửa mến khi Gioan Berchmans chính thức trở thành bạn đường của Chúa Giê-su trong dòng Tên với ba lời khấn Khó Nghèo, Khiết Tịnh, và Vâng Phục. Kể từ đây, Thánh Giá Khấn trở thành động lực mạnh mẽ trong đời sống của Gioan Berchmans. Chàng triết sinh trẻ tuổi hết lòng yêu mến Chúa Giê-su qua sứ vụ học tập của mình: cho Giê-su, chàng dốc hết toàn tâm toàn lực; với Giê-su, chàng học trong khiêm nhường hiền hậu; vì Giê-su, chàng không ngại khó khăn gian khổ. Gioan Berchmans say mê việc học bằng cả con tim và khối óc. Chàng hiểu rằng, với người học viên, sứ vụ học tập là điều đẹp lòng Thiên Chúa hơn cả; là cách thế nuôi dưỡng và giúp cho tình bạn với Giê-su ngày thêm mặn nồng thiết thân. Đời học viên của Berchmans quả là lời diễn tả tuyệt vời về lòng yêu mến mà chàng dành cho Đức Giê-su vác thập giá, và trong giây phút cuối đời, chàng khao khát cầm nắm Thánh giá trên tay để về với Ngài.
Là bạn đường của Đức Giê-su, Gioan Barchmans luôn dành cho Mẹ Maria một chỗ đứng vô cùng xứng đáng trong trái tim mình. Cùng với Mẹ, Gioan Berchmans chìm ngập trong chiêm ngắm và suy gẫm các mầu nhiệm của Chúa Giê-su qua chuỗi Mân Côi. Noi gương Mẹ, Gioan Berchmans cụ thể hóa Lời Chúa trong đời sống hàng ngày. Chàng âm thầm sống “ơn chịu sỉ nhục bằng lòng” khi làm những việc cỏn con; sẵn sàng và mau chóng vâng phục lúc chuyển cộng đoàn…Mẹ Maria luôn đồng hành với Gioan Berchmans; và trong giây phút cuối đời, chàng ước mong cầm Tràng Chuỗi trên tay để về bên Mẹ trên Trời vinh thắng.
Là môn đệ Đức Giê-su theo cách thế của thánh I-nhã, Gioan Berchmans hết lòng yêu mến Luật Dòng. Chàng luôn ghi khắc trong tim lời dặn dò mà Đấng sáng lập viết cho học viên: “Đừng vì say mê học tập mà ra nguội lạnh về đường nhân đức.” Nơi Gioan Berchmans, mọi người đều cảm nhận được “lòng đạo đức chân thành, đức ái thực tế và một tính tình vui vẻ hồn nhiên.” Đời sống nhân đức của ngài đã mang lại sự cảm hóa cho những người xung quanh như thánh I-nhã luôn hằng mong ước. Gần gũi với Berchmans, cha Viện trưởng của ngài đã từng thốt lên: “Anh là người tuyệt vời trong mọi nhân đức.” Cả cuộc đời của Gioan Berchmans là một cuốn Hiến Pháp sống động; và trong giây phút cuối đời, anh muốn cầm Hiến Pháp trên tay để về đoàn tụ cùng thánh I-nhã.
Lạy Chúa Giê-su, chúng con cảm ơn Chúa đã ban cho Giáo Hội, cho anh em triết sinh Dòng Tên chúng con, một người anh, một vị thánh luôn yêu mến Chúa bằng con tim trẻ trung và đầy sức sống. Xin Chúa, nhờ lời chuyển cầu của thánh nhân, giúp đổi mới con tim chúng con để chúng con luôn biết “làm việc nhỏ với tình yêu lớn.” Amen.
Fx. Phạm Quang Khanh, S.J.
