Khung cảnh: Mt 1:16,18-21,24
Kính thưa cha giám tỉnh, anh em thân mến, bài đọc thứ nhất trong sách Samuel quyển thứ hai (2Sm7:4-5,12-14,16), nói về việc chính Thiên Chúa có một kế hoạch và Ngài sẽ thực hiện kế hoạch kỳ diệu ấy cho con người chứ không phải theo chiều ngược lại. Bài đọc thứ hai trong thư của thánh Phao-lô gởi tín hữu Rô-ma (Rm 4:13,16-18,22) nhắc nhớ chúng ta thế nào là được nên công chính, là tin chứ không phải là chỉ giữ luật mà thôi. Đó là tinh thần của thánh Giuse, đấng được gọi là công chính. Bên cạnh đó, dựa trên bài Tin Mừng, con xin được chia sẻ với quý cha và anh em ba điểm về cuộc đời và ơn gọi của thánh Giuse, có lẽ những điểm ấy cũng liên quan ít nhiều đến ơn gọi của mỗi người chúng ta.
- Giấc mộng định mệnh: nhận định và quyết định
Giấc mơ kỳ lạ của thánh Giuse liên quan đến những ưu tư thầm kín và riêng tư không thể ngỏ cùng ai. Theo như bài Tin Mừng chúng ta vừa nghe, trong giấc mơ ấy có một đòi hỏi vượt quá sức tự nhiên của con người. Nhưng rồi Giuse cũng đã chấp nhận yêu cầu ấy như ơn gọi của Thiên Chúa dành cho cuộc đời ngài. Kinh Thánh diễn tả cách rất giản lược về giấc mơ và việc đón nhận ý Chúa của Giuse. Nhưng chúng ta có thể hình dung việc ngài đã phải trải qua những giằng co nội tâm và gặp khó khăn khi nhận định ý chúa như thế nào. Những người có tâm hồn đạo đức có thể cho rằng vì Giuse là người công chính, thánh thiện nên rất dễ đón nhận ý Chúa. Chỉ sau một giấc mơ là mọi sự có thể được giải quyết. Thực tế chắc không phải như vậy. Kinh Thánh dành việc lượng giá giấc mơ định mệnh ấy cho chúng ta để suy niệm và chiêm niệm, vì nó cũng liên quan đến thực tế cuộc sống của mỗi người chúng ta. Đây chính là việc nhận ra và sống ơn gọi của mỗi người. Ơn gọi là gì? Là Chúa gọi và chờ đợi con người đáp trả.
Chúa đã gọi và chọn thánh Giuse là người thay mặt Chúa đón nhận và chăm sóc Đức Giêsu, Con Thiên Chúa Làm Người. Sau giấc mộng mà chúng ta vừa nghe tường thuật, thánh Giuse đã nói tiếng xin vâng, xin vâng không phải bằng lời, nhưng bằng hành động. Còn ơn gọi của chúng ta là đồng hành với Đức Giêsu nơi thế giới này. Ơn gọi ấy cần cả cuộc đời để nhận định, đón nhận và đáp trả. Cuộc sống của chúng ta cũng là một giấc mộng định mệnh, là bối cảnh để nhận ra ý chúa và là cơ hội để đón nhận và thi hành, dẫu cho nhiều lúc, ý ấy có thể là những scandal đối với mọi người cũng như đối với chính bản thân mình. Bởi lẽ, tiếng Chúa gọi thì như giấc mơ, nhưng quyết định và đáp trả thì diễn ra trong thực tế, mà thực tế thì không phải là mơ.
- Đừng ngại đón nhận scandal: ý Chúa
Anh em thân mến, ở mọi thời, ý chúa luôn là scandal đối với con người. Trong cựu ước, số phận của các ngôn sứ đã cho thấy điều đó. Chấp nhận thi hành ý chúa cũng đồng nghĩa với đi ngược lại ý con người, nhiều khi là đi ngược lại ý của chính mình. Điều này cũng đã xảy ra với thánh Giuse. Ngài đã chấp nhận đón Maria về làm vợ dẫu biết người con trong dạ nàng không phải của mình. Đón nhận Maria và người con ấy là chấp nhận đón một scandal lớn, cả trong nội tâm lẫn tương quan bên ngoài. Trong nội tâm, Giuse phải chiến đấu để chấp nhận không kết án Maria, để tin rằng đó là ý chúa. Thật không dễ. Bên ngoài cũng vậy, làm sao để Giuse đối diện với Giêsu từng ngày trong gia đình mà không dị nghị, không hoài nghi và vẫn ân cần yêu thương và dưỡng dục trẻ thơ Giêsu? Một áp lực xã hội thật lớn.
Điều này cũng có thể xảy ra cho anh em chúng ta. Lời mời gọi cho chúng ta hôm nay là: đừng ngại là một tu sĩ, đừng ngại sống ba lời khấn, đừng ngại trở nên một Giêsu hữu. Cuộc sống tu sĩ ngày nay luôn trong thế giằng co. Nói thì có vẻ dễ, ai đó có thể nói, đặc biệt là các bà cố thường khuyên chúng ta, các thầy các cha đã chọn đời tu rồi, cứ thế mà đi chứ còn liếc ngang liếc xéo làm gì. Thực tế thì khác. Anh em trẻ chúng ta, có lẽ không có diễm phúc được tôi luyện trong bối cảnh “trồng khoai lang, ăn khoai mì” như các cha, các anh lớn. Nhưng chúng ta đang bơi giữa một thế giới đầy cạm bẫy, những cái bẫy thật quyến rũ và hấp dẫn mà cứ sự thường ai cũng muốn tự mình chui vào, đó là: quyền lực, tiện nghi, danh vọng, hưởng thụ, tìm ích lợi cá nhân…chẳng cái nào khó kiếm cả, đi chỗ nào cũng gặp. Thế nên, theo gương thánh Giuse, người đã âm thầm chọn sống trong scandal, chọn sống theo ý chúa, chúng ta cũng ao ước và xin chúa giúp chúng ta sống theo tiếng chúa gọi trong đời dâng hiến. Thiết nghĩ, chúng ta không nên xin chúa ơn được thuận buồm xuôi gió, an phận thủ thường, tránh khó, tránh khổ…Đúng hơn, theo tinh thần hơn nữa của Dòng Tên, chúng ta cần xin ơn mạnh mẽ, có chí khí, có sức mạnh để chiến đấu, để vượt qua những thử thách trong đời, để đứng lên sau những vấp ngã, để mỗi ngày chúng ta được thêm can đảm bước theo Đức Giêsu vác thập giá, và đặc biệt để đáp trả một tiếng gọi, “cho vinh danh chúa hơn” chứ không phải cho vinh danh mình. Sống ơn gọi đó, chúng ta rất cần học nơi thánh Giuse.
- Ơn gọi mang tên Giuse: sống âm thầm
Tin Mừng đã tường thuật cuộc hạ sinh của Giêsu với ngôn ngữ mang tính huyền nhiệm, ngang qua biến cố thụ thai lạ lùng của Maria trong tin mừng theo thánh Luca, và giấc mơ cũng lạ lùng không kém của Giuse qua tường thuật của thánh Mattheu chúng ta nghe hôm nay. Tất cả chỉ muốn diễn tả rằng việc Đức Giêsu đến thế gian là kế hoạch của Thiên Chúa chứ không phải do ý tưởng của loài người. Tuy nhiên, trong kế hoạch ấy, Thiên Chúa mời gọi con người cùng cộng tác với Ngài. Giuse đã hoàn tất việc cộng tác ấy cách âm thầm nhưng hoàn hảo. Ngài đã hoàn thành công việc được trao và rồi đã rút lui vào hậu trường, để nhường chỗ cho Thiên Chúa hành động. Đó dường như cũng là ơn gọi của các dòng tu, các chủng viện, các cơ sở đã nhận thánh Giuse là bổn mạng, trong đó có học viện chúng ta. Ơn gọi ấy cũng là một scandal đối với người đời, vì nó đi ngược với việc phô trương thân thế, ngược với trào lưu đánh bóng tên tuổi, như người ta thường làm ngày nay. Ơn gọi ấy cần chiều kích âm thầm như thánh Giuse, để nếu người ta có biết về Giuse thì cũng chính là vì qua đó người ta được biết Giêsu, biết về kế hoạch yêu thương của Thiên Chúa dành cho con người. Người ta biết đến giáo hội là vì giáo hội ấy được Đức Giêsu quy tụ. Người ta có biết đến học viện Dòng Tên cũng là vì nơi đó đang có những con người, những hoạt động giới thiệu và làm chứng về Đức Giêsu cho mọi người, và vì nơi đó đang có những người bạn đồng hành của Đức Giêsu.
Mừng lễ thánh Giuse, chúng ta được mời gọi cộng tác với Thiên Chúa trong việc tiếp tục trở nên bối cảnh cho sự hiện diện của Đức Giêsu giữa xã hội hôm nay. Và chúng ta cũng được mời gọi “nhường chỗ cho Thiên Chúa hành động” trong đời mình. Đáp lại lời mời gọi ấy chính là dám chấp nhận scandal, chấp nhận ý chúa, trong tinh thần cầu nguyện và nhận định. Và hơn hết, chúng ta cần ơn chúa để hoàn tất việc đáp trả ấy, không phải ơn để có một cuộc sống dễ dàng, nhưng là ơn kiên cường để vượt qua những thử thách và gian nan, vì chúng ta được mời gọi để trở nên những chiến sĩ, chiến đấu dưới cờ thập giá của Đức Ki-tô.
Phạm Đình Cư, S.J.
