Có lẽ nhiều người khó chịu với trào lưu khuyến khích văn hóa đọc. “Với thời đại công nghệ, đọc sách là điều không cần thiết!” – nhiều người nghĩ như thế. Điều này càng đúng trong bối cảnh hiện tại của Việt Nam. Hệ quả là nhiều nhà giáo dục, cả trong Giáo hội Công giáo cũng nhìn thấy những nguy cơ ảnh hưởng đến đời sống tâm linh, kể cả tri thức. Xa rời nguồn sách, không ai dám bảo đảm đời sống tinh thần của người ấy phong phú. Dù là sách in hay sách điện tử, thử hỏi lòng một năm mình đọc được bao nhiêu trang sách?
Mới đây Đức Giáo Hoàng Phanxicô viết một Thư dài về vai trò của văn chương trong đào tạo[1]. Dựa trên tài liệu này, Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Khảm đã viết 2 bài để diễn giải thêm về lá thư này[2]. Trong sự phong phú này, tôi xin chia sẻ thêm một “linh đạo đọc sách” để hiểu thêm về những gì Giáo hội đang mời gọi.
- Thánh Augustine: Từ bóng tối đến ánh sáng
Trong suốt hành trình hơn hai ngàn năm của Kitô giáo, có những khoảnh khắc lịch sử đặc biệt đã trở thành cột mốc, ghi dấu ấn sâu đậm trong tâm trí hàng triệu tín hữu. Chẳng hạn một trong những khoảnh khắc ấy chính là câu chuyện nổi tiếng về thánh Augustine và cụm từ “Tolle, lege”. Chúng ta đã mừng kính lễ thánh nhân vào ngày 28-8. Đây là cụm từ Latinh mang ý nghĩa sâu sắc, khơi gợi lòng khát khao tìm kiếm tri thức và đánh thức đời sống thiêng liêng. Đối với giáo dân Việt Nam, việc hiểu rõ và áp dụng ý nghĩa của “Tolle lege” vào cuộc sống không chỉ là một hành động thể hiện lòng sùng đạo, mà còn là cách để nuôi dưỡng đức tin, trau dồi kiến thức, và hướng tới một cuộc sống ý nghĩa hơn.
Thánh Augustine (354-430) là một trong những vị thánh có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử Kitô giáo. Cuộc đời thánh nhân cũng không kém phần hấp dẫn. Đúng là chỉ có Thiên Chúa mới thay đổi được một chàng trai tài giỏi, nhưng kém tin! Trong tác phẩm Confessions (Tự Thuật), một trong những tác phẩm kinh điển của văn học Kitô giáo, Augustine kể lại quá trình hoán cải của mình từ một cuộc sống đầy dục vọng và vô vọng, đến khi ngài tìm thấy ánh sáng của Thiên Chúa.
Trong một khoảnh khắc đầy đau khổ và tuyệt vọng, khi đang ngồi một mình trong khu vườn, Augustine nghe thấy tiếng trẻ nhỏ từ xa xa hát lên câu: “Tolle lege, tolle lege” – “Hãy cầm lên và đọc”. Ban đầu, ngài không hiểu ý nghĩa của lời hát ấy, nhưng sau đó cảm nhận đây chính là một dấu hiệu từ Thiên Chúa. Thánh nhân liền cầm lấy cuốn Thánh Kinh gần đó và mở ra đọc. Trang sách mà ông tình cờ đọc được chính là thư gửi tín hữu Rôma 13,13-14: “Chúng ta hãy ăn ở cho đứng đắn như người đang sống giữa ban ngày: không chè chén say sưa, không chơi bời dâm đãng, cũng không cãi cọ ghen tương. Nhưng anh em hãy mặc lấy Chúa Giêsu Kitô, và đừng chiều theo tính xác thịt mà thỏa mãn các dục vọng.” Lời Kinh Thánh đó đã chạm đến tâm hồn thánh nhân. Lời này cũng đánh trúng tim đen của ngài. Như một ánh sáng rực rỡ xua tan màn đêm tăm tối, Lời này đã đưa thánh nhân tới sự hoán cải đích thực.
- Ý nghĩa của “Tolle Lege”
Là người Việt Nam, chắc cụm từ này còn mới. Với tối cũng mới toanh. Tuy nhiên, thật tốt để biết cụm từ Latinh này. “Tolle, lege” không chỉ là một câu nói, mà còn là một lời mời gọi mạnh mẽ từ Thiên Chúa, nhắc nhở chúng ta rằng mọi người đều có thể tìm thấy sự khôn ngoan và ơn sủng thông qua việc đọc và suy ngẫm Lời Chúa. Cùng với Giáo hội hiệp hành, lời mời này dành cho bạn và cho tôi.
Khuyến khích đọc Kinh Thánh
Trong bối cảnh đời sống hiện đại với nhiều lo toan và bận rộn, đôi khi chúng ta quên mất việc dành thời gian để đọc Kinh Thánh. Dẫu biết Kinh Thánh là nguồn mạch của sự sống và sự khôn ngoan, nhưng tôi và bạn nhiều lần bỏ qua! “Tolle, lege” nhắc nhở chúng ta hãy dành thời gian mỗi ngày để cầm lên cuốn Kinh Thánh và đọc. Giáo hội mời mình đọc Kinh Thánh với tâm tình cầu nguyện. Trong ý hướng này, tôi đã viết một cuốn sách để giúp người trẻ đọc Kinh Thánh hấp dẫn hơn: Cầu nguyện với thánh kinh dành cho người trẻ. Cũng như nhiều sách văn chương, Kinh Thánh hơn hết là nguồn mạch nuôi dưỡng tâm hồn. Kinh Thánh giúp ta tìm kiếm những hướng dẫn và bình an từ Thiên Chúa.
Thức tỉnh đời sống thiêng liêng
Nhiều người chia sẻ với tôi rằng: “Khi bế tắc, con tìm Kinh Thánh để đọc. Có khi mở ra ngẫu nhiên, gặp đoạn nào liền đọc đoạn đó. Con thấy như Chúa nói đúng hoàn cảnh của con vậy.” Giống như Thánh Augustine, các bạn ấy đã tìm thấy ánh sáng. Ước gì người trẻ để Kinh Thánh thúc bách mình về phía trước. Mỗi người cũng có thể tìm thấy sự biến đổi và thăng tiến thiêng liêng khi việc đọc và suy ngẫm Thánh Kinh. Tôi biết đây là thách đố. Rất khó là đàng khác! Ít là khi đối diện với những khó khăn, thử thách, hay những thời điểm mờ mịt trong cuộc sống, chúng ta hãy nhớ đến “Tolle, lege” – hãy cầm lên và đọc. Biết đâu Kinh Thánh cho bạn những hướng dẫn bổ ích. Nhất là gặp được Thiên Chúa, đời sống thiêng liêng của ta sẽ rất khác.
Trau dồi đức tin
Việc đọc Kinh Thánh và các tác phẩm Công giáo không chỉ giúp chúng ta hiểu biết sâu hơn về giáo lý và đức tin, mà còn giúp chúng ta rèn luyện đức hạnh, sống đúng với các giá trị đạo đức Kitô giáo. “Tolle lege” là một lời nhắc nhở rằng kiến thức không chỉ đến từ học vấn thế tục, mà còn từ sự thông hiểu các chân lý thiêng liêng. Mạnh hơn nữa, ĐTC Phanxicô cho rằng nguồn khôn ngoan văn chương có được là do sự hiện diện của Thánh Thần, nhưng cũng được ban cho như một ân sủng, một biến cố không thể đoán trước và không thể hiểu nổi, vốn không phụ thuộc vào hoạt động của con người, nhưng xác định lại nhân tính của chúng ta trong liên hệ với niềm hy vọng cứu rỗi. (xem số 40)[3]. Ai cũng biết Kinh Thánh hoặc văn chương tốt đều giúp chúng ta sống một cuộc đời ý nghĩa và đầy nhân ái.
- Áp dụng “Tolle Lege” trong đời sống hằng ngày
Để biến “Tolle, lege” thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống, chúng ta có thể thực hiện một số bước đơn giản nhưng hiệu quả sau:
Tập đọc và tập đọc
Đây là thói quen cần tập. Rất thách đố ban đầu. Tuy vậy, hãy dành ít phút mỗi ngày để đọc Kinh Thánh hoặc các sách thiêng liêng khác. Đây có thể là thời gian yên tĩnh vào buổi sáng sớm hoặc buổi tối trước khi đi ngủ. Việc đọc sách thường xuyên sẽ giúp bạn tạo ra một thói quen tốt, mang lại sự bình an và tinh thần vững vàng.
Tham gia nhóm đọc sách
Tại giáo xứ hoặc cộng đoàn, ta có thể tổ chức nhóm Lời Chúa. Cùng nhau học hỏi, chia sẻ và suy ngẫm về Lời Chúa. Việc học hỏi trong nhóm không chỉ giúp bạn hiểu sâu hơn về Kinh Thánh, mà còn tạo ra sự gắn kết với các tín hữu khác, xây dựng cộng đoàn đức tin mạnh mẽ.
Suy ngẫm và ứng dụng Lời Chúa vào cuộc sống
Đọc Kinh Thánh không chỉ đơn thuần là việc tiếp thu kiến thức, mà còn là một quá trình suy ngẫm và áp dụng những lời dạy của Chúa vào cuộc sống hàng ngày. Mỗi khi đọc một đoạn Kinh Thánh, hãy dành thời gian suy ngẫm về ý nghĩa của nó đối với cuộc sống của bạn, và tìm cách ứng dụng những nguyên tắc đạo đức ấy vào các quyết định và hành động của mình. Lại là một thách đố thú vị khác!
“Tolle Lege” trong thời đại mới
Trong thời đại công nghệ số, việc tiếp cận với các tài liệu và sách công giáo trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Giáo dân Việt Nam có thể sử dụng các ứng dụng Kinh Thánh trên điện thoại, máy tính bảng, hoặc tham gia các lớp học trực tuyến về giáo lý để mở rộng hiểu biết và củng cố đức tin. Hoặc vào trang nhà sách Đức Bà Hòa Bình, bạn dễ dàng mua sách Online. Đừng quên, “Tolle, lege” không chỉ dừng lại ở việc đọc sách, mà còn là lời kêu gọi chúng ta đọc với tinh thần cầu nguyện, suy niệm, và áp dụng Lời Chúa vào cuộc sống. Đừng để công nghệ làm giảm đi tính chất thiêng liêng và sâu sắc của việc đọc; thay vào đó, hãy dùng nó như một công cụ để lan tỏa và củng cố đức tin.
Kết luận
“Tolle, lege” – “Hãy cầm lên và đọc” là một lời mời gọi dành cho từng người. Giáo hội vẫn luôn khuyến khích mỗi người không ngừng tìm kiếm sự khôn ngoan và bình an thông qua việc đọc và suy ngẫm Lời Chúa. Đọc Thánh Kinh nói riêng, đọc sách Công giáo nói chúng, ta sẽ bước đi trên hành trình nuôi dưỡng đức tin, củng cố kiến thức thiêng liêng và duy trì mối tương quan với Thiên Chúa. Hãy để “Tolle, lege” trở thành kim chỉ nam trong cuộc sống, dẫn dắt chúng ta đến với ánh sáng của sự thật và tình yêu thương từ Thiên Chúa. Mong thay!
Lm. Giuse Phạm Đình Ngọc SJ
[1] https://www.vaticannews.va/vi/pope/news/2024-08/thu-cua-dtc-phanxico-ve-vai-tro-cua-van-chuong-trong-dao-tao.html
[2] https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/co-vo-van-hoa-doc và https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/duc-giao-hoang-phanxico-va-chuyen-doc-sach-van-hoc
[3] https://www.vaticannews.va/vi/pope/news/2024-08/thu-cua-dtc-phanxico-ve-vai-tro-cua-van-chuong-trong-dao-tao.html
