XÉT MÌNH VỚI LUÂN LÝ TÂN ƯỚC
Hoành Sơn
Từ xưa đến nay, tín hữu (giáo dân) xét mình là để xưng tội; tu sỹ và giáo sỹ còn xét mình hằng ngày để sửa khuyết điểm nữa. Xét mình, nhất là để xưng tội, người ta quen lấy “Mười điều răn Đức Chúa Trời và Sáu luật điều Hội thánh” mà xét.
Tại sao đã gọi “Luật điều Hội thánh”, mà không kêu “Luật Thiên Chúa” luôn? “Điều răn” hay Giới, Giới răn nói về điều phải tránh, chứ không điều phải giữ (gọi là Quy)[1]. Do đó, nếu bảo “kính mến một Đức Chúa Trời’ và “thảo kính cha mẹ” là giới hay răn, thì có nghĩa là”Cấm kính mến một ĐCT” và “Cấm thảo kính cha mẹ” đấy!
Ngoài ra, Mười luật (điều răn) Thiên Chúa nói trên mới chỉ là luật Cựu Ước, chứ chưa phải luật Tân Ước. Vậy nếu lấy luật CƯ mà xét mình, há chẳng thụt lùi hay sao? Cách đây hai ngàn năm, thánh Phaolô đã đấu tranh để chúng ta thoát khỏi luật lệ Do Thái giáo, mà nay chúng ta lại tự đánh mất thứ tự do ấy à?
Luật CƯ, luật xưa cũ rồi
Cứ việc giở Mt.5.21-48 thì rõ. Tuy ngay trước đấy, vì viết cho độc giả Do Thái, thánh Mathiêu đã trưng dẫn lời Thầy : “Đừng tưởng Ta đến hủy bỏ Luật và Ngôn sứ : Ta không đến bãi bỏ, nhưng kiện toàn” (Mt.5.17), nhưng rồi liền sau đó, Ngài liên tiếp đối lập luân lý của “người xưa” với quan điểm của Ngài. Chúa nói :”Anh em nghe nói với người xưa…Còn Thầy thì Thầy bảo cho anh em biết…”. Vâng, Chúa không nhắc đến Maisen, mà đến người xưa, tức những cổ nhân (arkhaioi) nói chung, những người góp phần làm nên truyền thống luật lệ CƯ. Như thế, Chúa kiện toàn luật lệ ấy bằng cách đề ra một thứ luật lệ vượt cao hơn hẳn. Sau đây là sáu luật cũ chính yếu:
1-Không được giết người
2-Không được ngoại tình
3-Không được rẫy vợ
4-Đừng thề gian hay làm trái lời thề
5-Mắt đền mắt, răng đền răng
6-Yêu người thân cận và ghét (không yêu) kẻ thù
Không đối nghịch, nhưng vượt xa sáu luật ấy là sáu luật mà Chúa công bố:
1-Chỉ nóng giận hay chửi rủa người khác thôi, là đã có tội rồi
2-Mới ham muốn người khác phái trong lòng là đã có tội
3-Không được rẫy vợ cũng như không được lấy người vợ bị rẫy
4-Đừng thề, mà có sao nói vậy
5-Ai tát anh em má trái, hãy chìa thêm má phải
6-Hãy yêu kẻ thù và làm ơn cho kẻ làm hại mình
Xem như thế, luật TƯ đòi hỏi nhiều hơn, cao hơn, nhất là nhắm tâm hồn trước hết.
*
Thật ra, cái mà Công giáo Việt Nam gọi là Mười điều răn, cái ấy Cựu Ước gọi là Mười lời (deka-rêmata : Nhị luật 4.13; 10.4). Do đó Hy ngữ và La ngữ gọi là DECALOGOS, DECALOGUS (deka=mười, logos là lời). Mười luật hay lời ấy được ghi rõ trong Xuất hành 20.1-17 và Nhị luật 5.6-21. Có thể tóm tắt như sau:
1-không được thờ thần nào ngoài Ta, Thiên Chúa các ngươi
2-Không được tạc đúc tượng thần
3-Không được hơi tí thì kêu danh Thiên Chúa
4-Giữ và thánh hóa ngày sabbat
5-Hiếu thảo với cha mẹ
6-Không được giết người
7-Không được ngoại tình
8-Không được trộm cắp
9-Cấm làm chứng gian
10-Cấm tham của cải người khác
Xem như thế, luân lý CƯ không có gì cao hơn một số nền luân lý cùng thời, trừ khoản độc thần. Không ai chối cãi, ở một vài chỗ khác, thiết định CƯ cũng có những điểm thật hay. Như nếu cầm đồ, thì chiều đến phải trả lại áo khoác cho người cùng túng, để họ làm chăn mền đắp ấm qua đêm (Xh.22.25-26; Nl.24.13). Như trả lương thì không được khất đến ngày mai (Lv.19.13). Như cho vay thì không được lấy lãi (Xh.22.24). Thêm vào đấy, cứ bảy năm một lần, mọi công nợ đều xí xóa hết (Nl.15.1-2). Có điều, những luật đầy tinh thần bác ái này chỉ áp dụng cho người thân cận (plêsion), tức đồng bào, cũng là đồng tôn giáo luôn, chứ với người ngoại thì không cần (Nl.15.3).
