Một tình yêu đúng nghĩa là một tình yêu xuất phát từ con tim, chứ không phải của những phân tích toán học. Yêu ai là cảm thấy con tim mình bị lôi cuốn về phía người đó, một cách huyền nhiệm đến nỗi không thể diễn tả được bằng bất cứ ngôn từ nào. Chứ chẳng ai ngồi đó lấy các chỉ số, rồi cân đo đong đếm bằng các công thức rồi xác định yêu hay là không. Yêu là tiếng nói của con tim. Nó không cần lý do để yêu, cũng không cần đúng thời đúng buổi để yêu. Yêu là yêu, thế thôi. Chỉ đơn giản là muốn gần nhau, muốn chuyện trò với nhau, muốn được quan tâm, muốn được hỏi han, muốn người ta biết là mình đang quan tâm đến họ, hay đang giận họ… Hơn hết, đó là cảm giác thấy cần nhau đến độ không thể sống mà thiếu nhau. Nó mạnh mẽ hơn tất cả các loại tình khác. Mất đi người đó rồi, cũng hệt như mình mất đi cả sức sống vậy. Bởi vậy, nếu thật sự không thấy có một chút lôi cuốn gì, không hề cảm thấy nhớ nhung, người đó có như thế nào cũng chẳng ảnh hưởng gì đến mình… thì cần phải coi lại. Có vẻ như ta đang nhầm tưởng là mình đang yêu!
Một tình yêu đích thực thì không có chỗ cho những tính toán. Không có chuyện phải đáp ứng điều kiện rồi mới yêu. Càng không có chuyện yêu mà trao đổi như kiểu mua bán. Tình yêu là vô giá, không gì có thể đo lường được tình yêu. Đừng lấy nhà cửa đất đai, iphone, vàng vòng để chiếm đoạt tình yêu, vì chẳng những không thể có được nó, mà còn làm mất đi vẻ tinh tuyền vốn có của nó nữa. Tình yêu phải xuất phát từ tính vô vị lợi. Yêu ai đó thì chỉ vì chính người đó mà thôi, chứ chẳng phải vì người đó đẹp, giàu, sang, bảnh bao, phong độ, giỏi nấu nướng. Những điều này có thể là yếu tố phụ thêm, nhưng không phải là cái quyết định cho một tình yêu thuần khiết. Chỉ cần có một chút tính toán thôi, tình yêu sẽ trở nên vẩn đục, và bắt đầu nhạt phai. Khi thời gian qua đi, mọi cái bên ngoài cũng qua đi, nên nếu tình yêu đặt nền trên những điều đó thì nó cũng qua đi. Vậy nên, hãy nhớ rằng tình yêu không phải là toán học, nó không được hình thành bằng những con số hay suy lý; sự chân thành của con tim mới là liều thuốc quý của tình yêu.
Trong tình yêu, dù biết là cả hai thuộc về nhau, nhưng cũng cần phải dành cho nhau một sự tôn trọng. Người ta yêu để đong đầy cho nhau, khoả lấp chỗ trống cho nhau, chứ không phải biến nhau thành nô lệ. Dù là của nhau, nhưng mỗi người đều cần có một khoảng trời của riêng mình, với những tương quan gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, sở thích… Đừng vì sự ích kỷ của tình yêu mà kiềm kẹp người yêu như thế đó là sở hữu của riêng mình và không ai được phép động đến. Cũng đừng kiểm soát người kia như một em bé. Sự tôn trọng dành cho nhau cũng bao hàm một sự tin tưởng. Ta tin rằng nếu người kia yêu ta thật lòng thì tự khắc người đó sẽ về với mình, chẳng cần mình phải dùng biện pháp này, thủ đoạn nọ. Ta tin rằng người đó đủ lớn để biết trân trọng những gì đang có và biết cách hành xử sao cho tốt đẹp. Niềm tin đó xuất phát từ một sự hiểu biết rõ ràng và đúng đắn về nhau. Hai người yêu nhau thì hiểu nhau đến tận đường tơ kẽ tóc, biết rõ từng ý nguyện và khao khát của nhau. Bởi thế, họ luôn biết cách hành xử sao cho đối phương được cảm thấy hài lòng và mãn nguyện. Tình yêu của họ ngày thêm ấm nồng chính nhờ điều ấy.
Khi đã biết và hiểu nhau sâu đậm đến vậy, tình yêu thúc bách họ luôn biết hy sinh cho nhau, dành phần hơn cho người mình yêu mến. Trong tình yêu, không có chuyện đòi quyền lợi. Yêu là hy sinh, hy sinh hết mình mà không chờ người ta ghi nhận hay đền đáp. Không có sự sòng phẳng trong một tình yêu đúng nghĩa, rằng tôi làm cho anh thế này, anh phải trả lại tôi thế kia. Hy sinh cũng hệt như việc ta đưa củi vào lò bếp để ngọn lửa được cháy lên. Khúc củi ấy – là ta – phải chịu tiêu hao đi, chịu đau đớn, chịu thiệt thòi, nhưng ta vui lòng chấp nhận vì lợi ích chung của cả hai. Hy sinh là mất mát, nhưng lại là điều cần phải có để duy trì và thăng tiến một tình yêu. Khi người ta không biết nhường nhịn nhau nhưng luôn cố gắng giành quyền lợi cho mình, đó gọi là mua bán, chứ không phải tình yêu. Thật ra, chỉ cần ta yêu thật lòng, ta tự thấy mình phải hy sinh cho người kia mà chẳng cần ai dạy dỗ hay chỉ bảo. Đó là một lực đẩy rất tự nhiên. Đôi khi, ta lại thấy rất vui vì được hy sinh cho người đó. Cái mâu thuẫn của tình yêu là vậy. Bởi thế, nếu ta không cảm thấy mình cần phải hy sinh cho ai đó, chắc có lẽ ta chưa yêu thật lòng.
Một tình yêu khi đến độ trưởng thành thì cũng bao hàm trong đó một sự ý thức và trách nhiệm. Người ta không còn yêu theo kiểu lãng mạn của tuổi học trò, dù rằng những yếu tố ấy vẫn còn để làm tình yêu thêm hương vị. Tình yêu thời áo trắng phượng hồng phần lớn nghiêng về cảm xúc, có chút ngây thơ, hồn nhiên, với những trang giấy ghi vội dòng tỏ tình. Nhưng khi đi vào chiều sâu hơn, người ta cần phải biết mình đang làm gì, và mình phải có trách nhiệm thế nào với tình yêu. Hay nói cách khác, người ta biết nhìn đến tương lai, biết kiềm chế những xung đột và thúc bách nhục dục để vươn tới một viễn cảnh xa hơn. Tình yêu thời cắp sách tuy đẹp nhưng mong manh, thích thì yêu, không thì chia tay. Còn tình yêu ở tuổi trưởng thành phải là một quyết định chung cuộc, chứ không phải là chuyện của sở thích. Đã xác định yêu, thì phải cố gắng vun đắp cho tình yêu, xây dựng nó, tô vẽ cho nó mỗi ngày thêm mặn nồng thắm thiết. Tình yêu đó phải được định hướng để tiến tới một sự kết hiệp hoàn hảo và trọn vẹn trong hôn nhân nếu không có gì ngăn trở.
Cuối cùng, theo như ý định của Tạo Hoá, một tình yêu đúng đắn là một tình yêu giúp nhau thăng tiến. Chẳng ai yêu để rồi trở nên tệ hơn, xấu xa hơn. Một dấu chỉ cho biết ta có đang yêu hay tình yêu của ta có đúng hay không chính là: khi yêu, ta có thấy mình triển nở hơn không, thấy con người ta thanh thoát hơn không, thấy mình yêu đời hơn, phấn chấn hơn, mạnh mẽ hơn, thấy toàn bộ tiềm năng trong con người ta được bộc phát hết không. Nếu không đạt được những điều này, chắc là có một chút trục trặc nào đó mà ta cần phải xem xét hay điều chỉnh lại. Thiên Chúa dựng nên Eva chính là để giúp Adam được triển nở hơn trong sự hiện hữu của mình và ngược lại. Tình yêu thúc đẩy người ta đến với nhau, bổ túc cho nhau những gì còn khiếm khuyết, để nhờ đó mà cùng nhau lớn lên, hướng về cùng đích tuyệt đối là Thiên Chúa. Như thế, ai sống trong tình yêu cách đúng đắn thì cũng giống như cá ở trong nước, chim trên bầu trời, tha hồ vùng vẫy và thưởng ngoạn cuộc sống. Tình yêu – hôn nhân là môi trường để những ai được mời gọi sống trong đó trở nên những vị thánh giữa nhân gian.
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ
