Bạn vụt đến, nghịch ngợm đặt vào lòng bàn tay tôi một món quà vô hình vô dạng vô thanh vô sắc: một nắm cát.
Nắm cát mềm mại, nằm gọn gàng trong lòng bàn tay tôi, mang theo chút hơi ấm còn vương lại từ lòng bàn tay bạn. Nghĩ thấy kỳ cục, hơi ấm truyền từ bàn tay này sang bàn tay kia mà có khi phải cần đến trung gian là một nắm cát!
Tôi khép bàn tay lại, nghe những hạt cát nhỏ xíu chạm vào da lòng bàn tay mình tạo nên cái cảm giác nhột nhạt lạ lẫm. Cảm giác nâng niu một cái gì đó trong lòng bàn tay mình thật là lạ! Sở hữu một nắm cát nhỏ nhoi thôi, tôi lại có cảm giác như mình đang sở hữu cả một thế giới. Trong thế giới ấy, bàn tay trống trơn của tôi bỗng tìm thấy một chút cảm giác sống động…
Tôi thường nhìn vào hai bàn tay của mình lúc nó trống rỗng. Có những người có thể nhìn vào những đường chỉ tay ngoằn ngoèo để lật lại quá khứ, để nói về hiện tại, hay để tiên đoán về tương lai. Tôi không biết cách đọc tương lai từ lòng bàn tay mình, nhưng nhìn vào đó, tôi thấy được những dấu tích còn sót lại từ quá khứ, và thấy cái hiện tại của mình lúc này. Vẫn còn đó dấu tích của những vết chai sạn từ những ngày cầm cuốc ra đồng và những ngày vác búa lên rừng. Những vết chai vẫn còn cứng cỏi vô cảm, dù không còn gồ lên và xỉn màu vàng thín… Nhưng đó là chuyện của quá khứ, bàn tay tôi lúc này là bàn tay cầm viết. Từ hơn mười năm trở lại đây, bàn tay này chỉ còn quen cầm viết. Nốt chai ở đốt thứ nhất của ngón tay giữa của bàn tay phải gồ lên thật cao, do liên tục bị viết tựa vào…
Thường thường, tôi có cảm giác mình viết nhiều. Thế nhưng, khi ngồi nhẩm lại, tôi giật mình nhận ra tất cả những gì mình đã viết chừng như cứ lớt phớt trôi qua tuồn tuột. Những lúc cầm viết cũng chỉ là những loáng thoáng vụt qua đời tôi mà thôi. Phần lớn thời gian của một ngày sống đôi bàn tay tôi được buông thõng tự do, đôi bàn tay trống trơn thừa thãi…
Thế nên bàn tay ấy bỗng trở nên ngượng nghịu khi nâng niu một nắm cát. Chắc không có gì vừa mỏng manh vừa khó hiểu như một nắm cát. Một nắm cát, dù bé nhỏ đến đâu, cũng được tạo nên từ hàng triệu những hạt cát khác nhau. Mỗi hạt cát là một thế giới, có một lịch sử, mang theo nơi mình một câu chuyện dài bất tận… Mỗi hạt cát là một mảng rời, một thế giới độc lập và bất khả hoán chuyển. Những hạt cát vô tình được đặt cạnh nhau, tạo nên một mảng như liền lạc liên tục, như gắn kết thống nhất, tựa như những mảng rời làm nên một cuộc đời liền lạc và duy nhất của một con người.
Nắm cát mang đến cho bàn tay tôi một thứ cảm giác mới mẻ kỳ lạ. Đúng ra, cái cảm giác này tôi đã có nhiều lần, nhưng chừng như cũng đã rất nhiều lần tôi bỏ quên. Mỗi lần nắm chặt bàn tay, những hạt cát nho nhỏ dìu dịu như dụi thật sâu vào lòng bàn tay tôi, như muốn tan hòa thẩm thấu vào trong từng tế bào, trong từng mạch sống. Chừng như đó là cảm giác của một người có quyền sở hữu. Sở hữu cái gì thì tôi không biết, không rõ… Có thể là sở hữu một cái gì đó liền lạc và quý giá như một cuộc đời, nhưng cũng có thể đó chỉ là sở hữu vô số những mảnh rời rạc, vụn vặt và nhỏ nhặt chẳng dính líu gì đến nhau. Nghĩ cho cùng, giữa một hạt cát với một hạt cát, có gì nối kết chúng lại với nhau đâu! Dù có mang cái vẻ bên ngoài liền lạc đến đâu, cát vẫn là cát, vẫn chỉ là một dãi những hạt bé cỏn con rời rạc được đặt cạnh nhau, tạo nên một thứ mềm mại và vô hình gần như là nước, mặc người ta muốn vo tròn bóp méo, mặc người ta muốn khoác cho chúng bất kỳ hình dạng nào người ta muốn…
Đã rất nhiều lần tôi đứng trước biển với nắm tay đầy cát. Tôi lặp đi lặp lại nhiều lần cái thao tác vốc cát vào đầy lòng bàn tay, rồi nắm thật chặt bàn tay của mình lại. Tôi nghĩ rằng nắm chặt là cách tốt nhất để giữ lại, để không mất đi, để những gì trong nắm tay của mình sẽ mãi thuộc về mình… Nắm tay tôi càng thắt chặt, càng nhiều những mụn cát trôi tuột qua kẽ tay tôi. Những hạt cát nhỏ xíu luôn tìm được kẽ hở giữa lòng bàn tay để chảy thoát ra ngoài. Gặp cơn gió tạt qua, những hạt cát mỏng manh và nhỏ bé đến độ như vô hình vô dạng bị cuốn bay tứ phía. Tôi không nhìn thấy những hạt cát bay, nên tôi không nhìn thấy những mất mát đang chảy thành giòng trôi tuột khỏi tầm tay mình. Chỉ đến lúc mở lòng bàn tay ra, tôi mới giật mình nhận ra giữa lòng bàn tay của mình có khi chỉ còn lại một dúm cát ít ỏi, có khi chỉ còn lại vài hạt cát con con, có khi là một bàn tay trống trơn trơ trọi… Nhúm cát tròn đầy bạn đặt vào tay tôi đã tan biến đi một cách nào đó thật khó hiểu. Là vì bàn tay tôi không biết cách trân trọng gìn giữ, hay là vì những gì bạn đặt vào bàn tay tôi vốn chẳng bao giờ thuộc về tôi?
Đã có lắm lúc, tôi tưởng rằng nắm cát thuộc về mình. Trong lòng bàn tay tôi, nắm cát nằm gọn gàng và hiền ngoan đến thế cơ mà! Có gì kỳ lạ cho bằng một ngày nọ bạn giật mình phát hiện rằng những gì đang nằm gọn trong lòng bàn tay mình lại vốn không hề thuộc về mình?…
Bạn như nắm cát giữa lòng bàn tay tôi. Càng nắm tay thật chặt, tôi chỉ càng làm cho nắm cát truột trôi qua lòng bàn tay mình và biến mất cách nhanh chóng.
Như nắm cát, bạn thuộc về một nơi nào đó. Có thể là một bãi cát vàng rộng thênh thang trên một bờ biển xa xăm nào đó, có thể là một bãi cát dài mịn màng và êm đềm trên một bến sông, hay có thể là một bờ cát yên bình thanh tịnh dưới lòng những con suối vắng… Dù thế nào đi nữa, thế giới ấy cũng rộng hơn rất nhiều so với lòng bàn tay của tôi.
Giật mình tôi nhận ra rằng những gì tưởng như đang nằm trong lòng bàn tay tôi, những gì được đặt vào tay tôi, chưa hẳn đã thuộc về tôi…
Cao Gia An, S.J.
