Bùi Quang Minh SJ
Magis trong cuộc đời thánh Inhaxiô và Dòng Tên
Mùa hè năm 1521, chàng thanh niên Inhaxiô đã thực hiện một cuộc đổi đời. Không theo thói an phận “ai ở đâu ở yên đó”, nhưng “xách hành trang lên và đi”! Bởi có đi thì khung trời cuộc sống mới mở rộng và từ đó ta tìm ra ý nghĩa mới cho tương lai. Khi ấy, Inhaxio khoảng 26 tuổi. Như cách anh tự nhận mình là “người hành hương”, thánh Inhaxiô đã trở thành một trong những người đi du lịch quốc tế nổi tiếng nhất vào thế kỷ 16, cách đây đúng 500 năm, – một “phượt thủ” theo cách nói hôm nay. Rời bỏ quê nhà xứ núi Loyola, Tây Ban Nha, anh đã bôn ba trong gần 20 năm qua nhiều đô thị, nhiều vùng đất, nhiều miền văn hoá: từ Barcelona đến Venice, từ Paris đến Jêrusalem, từ Hà Lan đến Roma, để trải nghiệm những cuộc cách mạng cá nhân: chuyển đổi và nới rộng góc nhìn về thế giới, xây dựng bảng giá trị đạo đức, dấn thân xã hội và trên hết đào sâu đức tin tôn giáo của anh.
Để rồi trong những năm sau đó, Inhaxio sẽ xây dựng cho mình một tầm nhìn riêng, từ kinh nghiệm “tứ hải giai huynh đệ” “lấy thế giới làm nhà” và nhận ra “Deus semper maior – nhận ra vị Thiên Chúa lúc nào cũng vĩ đại” của mình bằng việc kiến tạo một “sân chơi” cho những bạn trẻ muốn theo Chúa trong cùng một phong cách như anh, mà tôi, 500 năm sau là một thành viên: Societas Iesu – Dòng Tên Chúa Giêsu.
Nói trong ngôn ngữ hiện đại: cuộc đời của thánh Inhaxio là cuộc đời của một công dân toàn cầu, một “global citizen”, – biến trực giác thành năng động, biến năng động thành tầm nhìn, biến tầm nhìn thành dự án, biến dự án thành công trình của Chúa. Nhưng điều gì đã khiến một con người sống cuối thời Trung Cổ đầu thời Hiện Đại cách đây 5 thế kỷ lại có thể tự “toàn cầu hoá” đời mình như vậy ? Điểm then chốt trong cuộc đời thánh Inhaxio mà tôi sắp kể cho bạn đây gói gọn trong một chữ gồm 5 chữ cái: M-A-G-I-S!
Magis – một “thần thái”
Vâng, bạn nghe đúng đó, Magis chứ không phải Magic. Magis chẳng dính dáng gì với một năng lực thần kỳ phù phép hay xảo thuật ly kỳ kiểu David Copperfied đâu. Magis là một “thần thái” mà bạn xây đắp cho mình khi đảm nhận bất cứ một công việc, một kế hoạch, một cuộc hợp tác, một dấn thân nào. Không chỉ là một thái độ, Magis còn phảng phất trong những giá trị đạo đức bạn cưu mang, trong việc trau dồi cá tính của bạn, và nhất là trong đời sống đức tin của bạn nữa. Tóm lại, Magis là tính chất của mọi việc bạn làm!
Vâng, Magis là một thần thái, một tính chất. Từ Magis này có nguồn gốc ngay trong khẩu hiệu được viết tắt thành AMDG của Dòng Tên: Ad Majorem Dei Gloriam. Mọi sự cho vinh danh Chúa hơn ! Và bạn đoán ra chữ có liên hệ rồi đó: Magis-Majorem – Hơn, hướng đến điều hơn nữa. Bây giờ tôi có thể kể cho bạn 3 nét của Magis trong cuộc đời của thánh Inhaxio.
Magis: tích cực tìm ý Chúa
Khi bắt đầu say mê Chúa Giêsu, thánh Inhaxio đã không ở lại trong một tình yêu “thường thường bậc trung”, tự đủ hay “sao cũng được”. Không! Đúng hơn, Magis bộc lộ ra trong đời ta như một khao khát mãnh liệt và khiến người ta muốn sống một cuộc sống càng lúc càng thuộc về Chúa nhiều hơn. Và kết quả là ban đầu Inhaxiô bắt chước hoạ lại lối sống khắc khổ như các thánh, Phanxicô, Đaminh, kiểu như “next top model” và nhất là vẽ tương lai của mình y chang như Đấng Cứu Thế, nhưng … kết quả bất khả thi, anh chàng phải dừng lại. Để rồi anh học lắng nghe tiếng Chúa hơn là chìu theo tiếng lòng của riêng mình. Thế nên Magis không phải là óc cạnh tranh hay thi tài; Magis là dám thực hiện, nhưng không phải điều mình tự nghĩ, mà là tìm thấy và thực thi ý Chúa, với một trái tim càng lúc càng nóng bỏng hơn.
Magis: thực hiện ý Chúa với sự uyển chuyển
Cũng vậy, khi thấy những kinh nghiệm về Chúa nơi mình đẹp và sâu, (ai mà lại giữ cho mình!), nên Inhaxio muốn chia sẻ càng nhiều càng tốt cho những người mình gặp trên đường. Một ngọn lửa làm bùng lên nhiều ngọn lửa mà! Anh gọi chúng là Linh Thao, “các bài tập luyện thiêng liêng”. Kết quả: có cả thành công và thất bại. Nhưng rồi từ từ, thế giới sống của con người và đức tin của họ xem ra phức tạp hơn anh tưởng; kinh nghiệm riêng không đủ, anh cần thêm kiến thức, thêm hiểu biết về con người và lịch sử, và kết quả là anh tạm gác chuyện chia sẻ đức tin, lên đường đi học chuyên sâu, gần 10 năm trời, trước khi trở thành linh mục. Thế nên, Magis không phải là cắm đầu miệt mài làm việc mà không có óc tổ chức, làm sống làm chết, kiểu “workaholic” và không làm mới lại chính mình. Ngược lại, đó là người môn đệ của Chúa say mê thế giới, ham học hỏi và đem tri thức tốt đẹp của con người vào kế hoạch hành động của mình, ứng dụng chúng mỗi ngày một linh hoạt hơn.
Magis: nhắm đến điều ưu tiên
Là người quảng giao, thánh Inhaxio từ đầu đã có nhiều sức ảnh hưởng và thu hút những người cùng chí hướng. Đầu tiên là những người cũng mày mò tìm Chúa như anh, rồi sau đó các bạn học, rồi cuối cùng là những thế hệ đầu của Dòng tu mang tên Chúa Giêsu. Từ một nhóm 9 người đầu 1540, 15 năm sau, con số đã lên gần 1000. Tuy nhiên, kết quả của sự phát triển vượt trội ấy là cấu trúc của tập thể Dòng Tên bị rung lắc bởi những khủng hoảng, về nhân sự, việc làm, tài chính, quản lý… Một lần nữa, thánh Inhaxio và các bạn phải làm những chọn lựa nghiêm túc: điều phải giữ, điều phải bỏ, mà trong ngôn ngữ của Dòng có tên là nhận định. Một lần nữa, Magis không thể là một tham vọng chinh phục không giới hạn, nhưng là sự khiêm tốn và nhận ra điều gì ưu tiên hơn trong một hoàn cảnh cụ thể nào đó, nhất là khi ta phải đối diện với những chọn lựa.
Magis cho người Kitô hữu hôm nay
Magis trong cuộc đời của một tu sĩ Dòng Tên hôm nay và mở rộng hơn của người Kitô hữu là một năng động của tình yêu. “Te magis novisse, te magis amare et magis te sequi.” Thánh Inhaxio đã viết như thế trong sách Linh Thao, tác phẩm quan trọng nhất của ngài: Biết Chúa hơn, yêu Chúa hơn và theo Chúa sâu đậm hơn. Thánh Inhaxiô đã tóm lại dự án đời mình bằng một hành trình của Magis, của cái hơn nữa.
Vì lòng yêu mến Chúa hơn nên bạn và tôi sẽ yêu mến con người hơn, sống tình yêu đó bằng một sự trưởng thành liên lục và một sự phục vụ cẩn trọng, khôn ngoan và sáng tạo, nhất là làm những điều ấy trong đức tin, đức cậy và đức mến, trong tri thức, đạo đức và cảm xúc. Nói theo ngôn ngữ hiện đại, Magis hôm nay nghĩa là: thông minh hơn, lương thiện hơn, nhạy bén hơn, – smarter, better, nicer để ad majorem Dei gloriam, vì muốn làm cho danh Chúa cả sáng hơn.
