“Họ sẽ nhìn lên Đấng họ đã đâm thâu”
(Ga 19, 31-37)
31 Hôm đó là ngày áp lễ, người Do-thái không muốn để xác chết trên thập giá trong ngày sa-bát, mà ngày sa-bát đó lại là ngày lễ lớn. Vì thế họ xin ông Phi-la-tô cho đánh giập ống chân các người bị đóng đinh và lấy xác xuống.
32 Quân lính đến, đánh giập ống chân người thứ nhất và người thứ hai cùng bị đóng đinh với Đức Giê-su.33 Khi đến gần Đức Giê-su và thấy Người đã chết, họ không đánh giập ống chân Người.34 Nhưng một người lính lấy giáo đâm vào cạnh sườn Người. Tức thì, máu cùng nước chảy ra.
35 Người xem thấy việc này đã làm chứng, và lời chứng của người ấy xác thực; và người ấy biết mình nói sự thật để cho cả anh em nữa cũng tin. 36 Các việc này đã xảy ra để ứng nghiệm lời Kinh Thánh: Không một khúc xương nào của Người sẽ bị đánh giập.37 Lại có lời Kinh Thánh khác: Họ sẽ nhìn lên Đấng họ đã đâm thâu.
***
1. Lễ Thánh Tâm Chúa Giê-su
Trong các mùa Phụng Vụ, mùa Thường Niên là bình thường nhất, vì thế được gọi là “thường”. Mùa thường niên là “thời gian bình thường”, nhưng lại là mùa dài nhất, gồm 34 tuần, và chúng ta đang ở vào tuần X. Vì thế, mùa Thường Niên diễn tả thật là đúng chính cuộc đời của chúng ta, bởi vì đa số thời gian trong năm và thậm chí trong cả cuộc đời của chúng ta, có lẽ đã và sẽ diễn ra bình thường.
Nhưng chính trong thời gian bình thường này mà Giáo Hội cho chúng ta tôn kính trọng thể ba mầu nhiệm lớn nhất của đức tin: mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi, mầu nhiệm Mình Máu Đức Kitô và mầu nhiệm Thánh Tâm Chúa Giêsu. Và điều lạ lùng là cả ba mầu nhiệm đều nói cho chúng ta về Tình Yêu: tình yêu của Ngôi Cha và Ngôi Con dành cho nhau trong Chúa Thánh Thần; nhưng tình yêu của Ba Ngôi dành cho nhau không đóng kín, nhưng lan tỏa ra cho loài người chúng ta và cuốn hút loài người chúng ta ngang qua Mình và Máu Đức Kitô, Ngôi Hai Thiên Chúa, trào vọt ra Thánh Tâm của Người, nghĩa là từ tâm điểm và trọn vẹn Ngôi Vị của Người.
Như thế, không chỉ trong những biến cố hay thời gian đặc biệt, nhưng cả trong những giai đoạn bình thường của cuộc sống, cả trong đời thường, chúng ta cũng được mời gọi nhận ra tình yêu Thiên Chúa Ba Ngôi dành cho chúng ta nơi Mình và Máu Đức Ki-tô và nơi chính Trái Tim của Người.
Và trong Thánh Lễ tôn kính Thánh Tâm Chúa Giêsu hôm nay, qua bài Tin Mừng theo thánh Gioan Giáo Hội mời gọi chúng ta chiêm ngắm Đức Giê-su chịu đóng đinh trên thập giá, bởi vì mầu nhiệm Đức Ki-tô chịu đóng đinh nói cho chúng ta rõ nhất về Trái Tim của Người. Và như chúng ta đều biết, trái tim vừa là một thực tại trung tâm của thân thể sống động, vừa là hình ảnh diễn tả ngôi vị ở mức độ thâm sâu nhất, khôn dò nhất, và vừa diễn tả tình yêu nhưng không.
Xin cho chúng ta không chỉ “kính”, nhưng còn ước ao “kính mến và kính yêu” Thánh Tâm Chúa Giê-su. Và để mến yêu, thì phải “hiểu bên trong”, như thánh I-nha-xiô mời gọi chúng ta tìm kiếm và xin ơn trong Linh Thao. Và khi có lòng mến, chúng ta sẽ khát khao Chúa tái tạo con tim chúng ta, để trở nên giống trái tim của Chúa hơn.
2. Máu cùng nước chảy ra
Theo lời kể của Thánh Sử Gioan: “Khi quân lính đến gần Đức Giêsu, và thấy Ngài đã chết, họ…”. Tuy là câu phụ, nhưng xác thực một biến cố quan trọng: Chúa đã chết, chết thực sự và được xác nhận. Thánh Mác-cô đặc biệt nhấn mạnh sự kiện này (x. Mc 15, 42-47). Biến cố mai táng (x. Ga 19, 38-42) được kể lại, chính là để củng cố thêm biến cố này.
Nhưng tại sao lại phải xác nhận và củng cố sự kiện Đức Giê-su đã chết? Cái chết của Đức Giêsu làm cho thành sự tất cả những gì Ngài đã nói và đã làm: đừng chống lại kẻ dữ, chiên vào giữa bầy sói, hãy yêu thương kẻ thù, không có tình yêu nào lớn hơn, Ngài đã liên đới với những người đau khổ, Ngài đã muốn trao ban chính bản thân Ngài làm lương thực cho chúng ta qua bí tích Thánh Thể, Ngài đã rửa chân cho các môn đệ…
Rộng lớn hơn nữa, cái chết của Đức Giêsu còn làm cho thành sự toàn bộ Kinh Thánh, nghĩa là lịch sử cứu độ: Khi tạo dựng con người, Thiên Chúa không bủn xỉn, không tính toán hay muốn sòng phẳng, nhưng muốn cho đi tất cả, và cho đi chính bản thân mình một cách hoàn toàn nhưng không. Nhưng như hạt lúa mì, Đức Giêsu chết, nhưng không phải là hết, bởi vì Thiên Chúa mạnh hơn sự chết, nếu không Thiên Chúa không còn Thiên Chúa nữa. Và nếu Chúa không chết, thì làm sao chiến thắng sự chết? Trong kế hoạch của Thiên Chúa, cái chết là con đường dẫn đến sự sống mới, và đem lại sự sống mới cho muôn người.
Quân lính đập gãy chân để cho chết, nếu người bị hành hình chưa tắt thở. Nhưng Đức Giêsu đã tắt thở rồi, nghĩa là Ngài đã trao ban “thần khí”, chứ không phải bị lấy đi. Và lưỡi đòng đâm vào lồng ngực là cho chắc chắn, chứ không để giết chết, nhưng lại là hình ảnh mang đầy ý nghĩa:
- Máu tượng trưng cho sự chết, và cũng chứng thực mầu nhiệm nhập thể: Con Thiên Chúa thực sự làm người và đã chết.
- Nước tượng trưng cho Thần Khí (nước rửa tội). Để trao ban Thần Khí, Đức Giêsu phải đổ máu. Và thần khí sẽ làm phát sinh hoa trái Cây Thập Giá và dẫn chúng ta vào trong tất cả sự thật của Đức Ki-tô (x. 1Ga 5, 6-8). Và như Đức Giê-su đã nói với người phụ nữ Samari rằng, Thiên Chúa tìm kiếm những người thờ phượng Người trong thần khí và sự thật (x. Ga 4)
Chúng ta hãy chiêm ngắm cảnh tượng này, nhất là mỗi khi chúng ta nghi ngờ tình yêu Thiên Chúa, để hiểu biết và yêu mến Thánh Thâm Chúa, và để cảm nghiệm được điều mà thánh Gioan đã nói trong bữa tiệc li: “Đức Giêsu yêu những người thuộc về Ngài đến cùng.”
3. “Họ sẽ nhìn lên Đấng họ đã đâm thâu”
a. Hình ảnh của Tội và Sự Dữ
Khi nhìn lên Thập Giá, chúng ta thường bị cuốn hút vào một mình Chúa với sự đau đớn thể xác. Nhưng thánh Gioan muốn nhấn mạnh hình ảnh của “Đấng, họ đã đâm thâu”, muốn chúng ta nhìn thân thể nát tan và bị đẩm thủng của Đức Giê-su do hành động của “họ”, nhìn ra hình dạng thật sự của Tội và Sự Dữ hiện hình nơi Đức Ki-tô chịu đóng đinh.
Đức Giê-su để cho mình bị treo trên thập giá, được đặt trên đồi cao, thân thể nát tan, chính là để chúng ta nhìn thấy những điều thật hữu hình, thật cụ thể, đập vào mắt loài người chúng ta. Chúa muốn chúng ta nhìn thấy những gì loài người chúng ta đã làm cho Chúa, và vẫn còn đang làm cho Chúa qua thân thể của Ngài là những còn người bé nhỏ, bất hạnh, bị bỏ rơi, chịu thiệt thòi vì hoàn cảnh, chịu thiệt thòi ngay khi sinh ra (mù, điếc, khiếm khuyết, tâm thần), người nghèo, người vô tội…
Thực vậy, thánh Phaolô nói, Ngài lại tự nguyện trở nên “giống như thân xác tội lội” (Rm 8, 3) ; và Ngài “đồng hóa mình với tội” (2Cr 5, 21 và Gl 3, 13). Tội có bản chất là ẩn nấp, khó nắm bắt, giống như con rắn, nhưng đã phải hiện ra nguyên hình nơi thân xác nát tan của Đức Kitô. Thánh Giá Đức Kitô mặc khải cho loài người chúng ta hình dạng thật của Tội. Chúng ta được mời gọi nhìn lên:
- thân thể nát tan vì roi vọt, kết quả của lòng ghen ghét, của sự phản bội, của sự bất trung, và của vụ án gian dối;
- đầu đội mạo gai, tượng trưng cho những lời nhạo báng, diễu cợt trên ngôi vị;
- chân tay bị đanh đâm thủng và ghim vào giá gỗ, cho thấy con người đã đánh mất nhân tính, và hành động theo thú tính;
- và vết thương sau cùng: lưỡi đòng đâm thấu con tim: bạo lực của con người đã đi tới tận cùng, và tất yếu là như vậy. Sự dữ luôn muốn đi tới tận cùng.
b. Công lí của con người
Ngoài ra, chúng ta còn được mời gọi nhìn lên cây giá gỗ, trên đó Đức Giêsu chịu đóng đinh, là một dụng cụ thi hành công lí của Lề Luật. Thập giá là hình phạt tiêu biểu mà Lề Luật dành cho người phạm trọng tội. Vì thế, thập giá là biểu tượng cho công lí của con người. Thế mà, người chịu đóng đinh là chính Đức Giêsu, Đấng hoàn toàn vô tội, Đấng công chính hoàn hảo; vì thế, sự công chính của con người chỉ là giả tạo, gian dối và chỉ có vẻ bề ngoài.
Thập Giá mời gọi chúng ta không kết tội Chúa cho dù Sự Dữ ngang qua những con người cụ thể kết tội Chúa, vì Chúa vô tội, và cũng không kết tội loài người và chính mình, vì như thánh Phao-lô xác tín, Đức Ki-tô chết cho chúng ta khi chúng ta còn là một tội nhân. Và chúng ta cũng không kết tội bản thân mình và những người khác, và không « kết tội », nghĩa là kêu trách, cả Chúa nữa, khi chính chúng ta, người khác, nhất là những người thân yêu gặp thử thách và tai họa. Bởi vì :
- Kết tội tự nó là điều dữ. Khi kết tội Đức Ki-tô, Sự Dữ bị lộ nguyên hình, trong mức độ nó tự cho thấy kết tội là điều dữ ; tội ở nơi người kết tội, chứ không phải nơi người bị kết tội.
- Và cho dù mình và người khác đáng bị kết tội, thì nơi cuộc Thương Khó, Chúa đã mang hết tội lỗi của loài người chúng ta vào mình rồi với lòng bao dung, và Người ban sự công chính của Người cho chúng ta, để chúng ta đừng kết tội mình và kết tội nhau : « Trong Đức Ki-tô, không còn lên án nữa » (Rm 8, 1)
c. Ơn tha thứ và ơn chữa lành
Chúa muốn cho chúng ta nhìn thấy nơi Thập Giá, hình thù rất thật và rất cụ thể của SỰ DỮ và TỘI LỖI. Nhưng thay vì bị lên án, loài người chúng ta được mời gọi nhìn lên Đấng Chịu Đinh với lòng tin để đón nhận ơn tha thứ và được chữa lành.
Ơn tha thứ. Thánh Giá, chính là lời diễn tả tình yêu thương xót nhưng không của Thiên Chúa. Vì thế, khi nhìn lên Thập Giá Đức Kitô, chúng ta còn được mời gọi nghiệm được tình yêu nhưng không và thương xót của Thiên Chúa, một tình yêu có thể chịu đựng mọi tội lỗi của con người đến như thế trên Thập Giá.
Ơn chữa lành bởi cây Thập Giá. Thập Gía mặc khải cho con người bản chất của Tội, nhưng không phải là để lên án con người, mà là để cứu sống con người. Thiên Chúa không thể tha thứ cho con người mà không đồng thời chữa lành, bằng cách làm cho con người nhìn ra tội. Đó là trường hợp của Giuse với các anh của mình trong sách Sáng Thế: “Đừng sợ! Tôi đâu có thay quyền Thiên Chúa! Các anh đã định làm điều ác cho tôi, nhưng Thiên Chúa lại định cho nó thành điều tốt, để thực hiện điều xảy ra hôm nay, là cứu sống một dân đông đảo” (St 50, 19-20)
Ơn chữa lành khỏi vẻ bề ngoài. Sâu rộng hơn, nơi Thập Gía, Đức Kitô muốn giải thoát chúng ta một cách chính xác khỏi sự công chính, đến từ chính chúng ta, dựa vào việc giữ Luật; bởi vì sự công chính này, xét cho cùng chỉ có vẻ bề ngoài, không đụng chạm và không thể đụng chạm đến chốn sâu thẳm và thầm kín của đời người và của nội tâm. Và Ngài muốn trao ban cho chúng ta sự công chính của chính Ngài, sự công chính đích thật của con Thiên Chúa. Như thánh Phao-lô đã xác tín:
Tuy nhiên, vì biết rằng con người được nên công chính không phải nhờ làm những gì Luật dạy, nhưng nhờ tin vào Đức Giê-su Ki-tô, nên chúng ta cũng tin vào Đức Ki-tô Giê-su, để được nên công chính, nhờ tin vào Đức Ki-tô, chứ không phải nhờ làm những gì Luật dạy. Quả thế, không phàm nhân nào sẽ được nên công chính vì làm những gì Luật dạy.
(Gal 2, 16)
Tôi sống, nhưng không còn phải là tôi, mà là Đức Ki-tô sống trong tôi. Hiện nay tôi sống kiếp phàm nhân trong niềm tin vào Con Thiên Chúa, Đấng đã yêu mến tôi và hiến mạng vì tôi. Tôi không làm cho ân huệ của Thiên Chúa ra vô hiệu, vì nếu người ta được nên công chính do Lề Luật, thì hoá ra Đức Ki-tô đã chết vô ích.
(c. 20-21)
Chữa lành khỏi hình ảnh sai lầm về Thiên Chúa. Trên tất cả, nơi thập giá của Đức Kitô, chúng ta được mời gọi nhìn ra khuôn mặt đích thật của chính Thiên Chúa. Thật vậy, Thập Giá muốn nói với chúng ta rằng thân phận con người không phải là một hành trình dẫn đến chỗ chết. Con người muốn vươn lên bằng Thiên Chúa, nhưng Con Thiên Chúa làm người và làm người đến tận cùng, để nói với chúng ta rằng, Thiên Chúa tạo dựng nên con người không phải để đầy đọa, thử thách và lên án, và thân phận con người, dù có như thế nào, là con đường dẫn đến Thiên Chúa, nguồn Sự Sống; như thánh Phaolô xác tín: “Không có gì có thể tách chúng ta ra khỏi lòng mến của Thiên Chúa, được thể hiện nơi Đức Kitô chịu đóng đinh trên Thánh Giá”.
* * *
Ở biến cố tận cùng này, lại một lần nữa, sự ứng nghiệm của Lời Kinh Thánh được đặc biệt nhấn mạnh:
- Các việc này đã xảy ra để ứng nghiệm lời Kinh Thánh: “Không một khúc xương nào của Người sẽ bị đánh giập”, trích Tv 34, 21 và Xh 12, 46 (về chiên Vượt Qua).
- Lại có lời Kinh Thánh khác: “Họ sẽ nhìn lên Đấng họ đã đâm thâu”; thánh sử Gioan đã trích sách Dacaria 12, 10.
Một vài câu Kinh Thánh được trích dẫn, để mời gọi chúng ta nhận ra rằng, toàn bộ Kinh Thánh, nghĩa là lịch sử cứu độ, qua đó lịch sử cuộc đời của chúng ta được hoàn tất bởi mầu nhiệm Vượt Qua của Đức Ki-tô, như Đức Ki-tô Phục Sinh tuyên bố với các môn đệ:
Khi còn ở với anh em, Thầy đã từng nói với anh em rằng
tất cả những gì sách Luật Mô-sê, các Sách Ngôn Sứ và các Thánh Vịnh đã chép về Thầy
đều phải được ứng nghiệm.
(Lc 24, 44)
Lm Giuse Nguyễn Văn Lộc
