Quân Pháp càng tiến càng đông vì nhiều người Navarra tình nguyện theo, trong đó có 2 anh thánh Phanxicô Xavier. Ngày 18, tư lệnh Pedro de Beamonte rút quân về Logrono[45], cách Pamplona khoảng 75 km về hướng tây nam, lập tuyến phòng thủ ở sông Ebro. Đó là một nhà quân sự chuyên nghiệp: ông biết phải làm gì. Tại Pamplona, vị giám mục và phe Beamonteses bỏ chạy, phe Agramonteses nắm quyền. Thánh I-nhã lúc ấy ở đâu? Polanco cho biết: “Don Francés (de Beamonte)[46] rời thành phố vì thấy không thể kháng cự quân Pháp, và cũng vì dân chúng Pamplona không ủng hộ. Inigo cho việc bỏ đi là đáng xấu hổ và không muốn bị coi như bỏ trốn, nên không chịu theo và vội vã trở lại để cùng với mấy người khác đang ở đó bảo vệ pháo đài.”[47]Ngày 18.5, đoàn tiền trạm quân Pháp tiến đến sát Pamplona. André de Foix đặt bộ chỉ huy tại Villava, cách thành phố 4 km về phía đông bắc. Viện binh từ phía tây đến Pamplona: đoàn quân Guipúzcoa do Martín García de Onaz, anh thánh I-nhã, tập họp và chỉ huy[48]. Thánh I-nhã có mặt bên cạnh anh tại cổng thành[49]. Martín García đến để chiến đấu, nhưng một mặt ông được đón tiếp bằng ném đá, mặt khác, ông thấy quân Pháp tràn ngập khắp nơi, nên biết không thể thắng được địch đông gấp 10 lần ngay giữa vùng đất trống. Ông cho lui binh.
Thánh I-nhã không phải là nhà quân sự chuyên nghiệp. Polanco viết: “Do tính quân tử và ước muốn vinh quang thúc đẩy, ngài chia tay với anh rồi phóng ngựa vào thành”[50]. Một vài người theo ngài. Trong pháo đài chỉ có một số hiệp sĩ[51]. Pháo đài là một khu nhà vuông, tất cả bằng đá, một mặt hướng về thành phố, ba mặt hướng ra đồng ruộng. Từ trên pháo đài, thánh I-nhã có thể thấy dân chúng xông vào cướp phá dinh phó vương, thấy đoàn đại biểu dân Pamplona đến trại quân Pháp tuyên thệ với vua Henri. Josep M. Rembla Blanch gọi đó là một “cuộc chiến đấu anh hùng, nhưng có lẽ không tưởng”[52]. Dầu sao, ngài thà chết chứ không chịu đầu hàng nhục nhã. Đêm bắt đầu xuống khi có một kỵ sĩ đến. Đó là Miguel de Herrera[53], viên trấn thủ pháo đài từ Segovia trở về nhiệm sở.
André de Foix niềm nở đón đoàn đại biểu dân Pamplona. Họ đề nghị: (1) không nổ súng; (2) tôn trọng các đặc quyền; (3) trả các món nợ của nhà Albret; (4) giữ nguyên các chức vụ hiện hữu; (5) hứa chỉ bổ nhiệm những người gốc Navarra vào các chức vụ công quyền; (6) hứa trả các khoản lương còn thiếu; (7) tôn trọng tài sản, gia đình, gia nhân và thân hữu của công tước Nájera; (8) không tấn công pháo đài từ phía thành phố. Trả lời: Đồng ý, trừ (1) đối với những người có nhà, nhưng không thường trú tại Pamplona, không được coi như dân địa phương; (2) về phó vương, sẵn sàng gặp để bàn; (3) về hướng tấn công: không thể hứa gì.
