“Cha thánh Inhaxio có một lòng mộ mến đặc biệt dành cho Chúa Ba Ngôi Chí Thánh, và mỗi ngày, ngài luôn cầu nguyện với từng Ngôi một. Nhưng trong khi cầu nguyện với Ba Ngôi Chí Thánh, một tư tưởng xảy đến trong ngài là tại sao mình phải cầu nguyện bốn lần riêng biệt với Chúa Ba Ngôi? Tuy nhiên, tư tưởng này không gây cho ngài nhiều bối rối, bởi vì nó không quan trọng. Một ngày nọ, trong khi đang bước lên các bậc tâng cấp nhà thờ của các tu sĩ Dòng Đaminh, vừa đi vừa cầu nguyện với giờ Kinh Đức Mẹ, tâm trí Inhaxio được nâng lên, ngài thấy Ba Ngôi Chí Thánh dưới hình dạng của ba phím đàn; kết quả là ngài đã khóc sướt mướt đến độ không thể kiềm chế được. Tháp tùng đoàn rước đang đi ra khỏi tu viện, sáng hôm đó Inhaxio không sao cầm được nước mắt cho đến giờ cơm tối. Ăn tối xong, với nhiều an ủi và niềm vui, sử dụng những so sánh khác nhau, ngài không ngớt nói về Ba Ngôi Chí Thánh. Kinh nghiệm này ở lại trong ngài suốt cả cuộc đời; và bất cứ khi nào cầu nguyện với Ba Ngôi Chí Thánh, ngài đều cảm thấy một sự mộ mến vô cùng lớn lao” (Tự thuật 28).
Khi cha Arrupe viết một bài rất hay về chủ đề: “Khởi hứng Ba Ngôi của đặc sủng Inhaxio” (1980), trước hết cha Arrupe nói đến kinh nghiệm của Inhaxio về thị kiến Cardoner (x. tự thuật 30). Tại đó, Inhaxio đã hiểu rất sâu về bản chất của Ba Ngôi bằng đôi mắt của linh hồn của mình, đồng thời Inhaxio cũng thấy Ba Ngôi với một sắc thái đặc biệt, đó là “cách thức qua đó, mọi thụ tạo xuất phát từ Thiên Chúa và trở về với Thiên Chúa”. Cha Pedro Leturia nói rằng: “Việc các thụ tạo phát xuất từ Thiên Chúa và chúng sẽ quay trở về với Ngài, mục đích tối hậu của mọi thụ tạo, là một trong những kinh nghiệm minh sáng nhất trong thị kiến Cardoner của Inhaxio” (Leturia 1957, 17).
Như thế, một cách căn bản, cha Inhaxio hiểu Ba Ngôi như là Mầu nhiệm của ơn Cứu độ; ngài hiểu về công việc của Ba Ngôi là hướng ra bên ngoài, với một sự nhấn mạnh đặc biệt qua công trình tạo dựng và mầu nhiệm nhập thể.
Nếu Cardoner quan trọng cho kinh nghiệm của Inhaxio về Thiên Chúa, thì thị kiến của ngài tại La Storta (Tự thuật 96) lại là nền tảng đối với việc hình thành Dòng Chúa Giêsu. Trích lời cha Nadal, cha Arrupe nhắc lại làm thế nào các bạn đầu tiên đã xác tín rằng Dòng Chúa Giêsu được sinh ra tại La Storta. Trong thị kiến đó, Inhaxio thấy Thiên Chúa Cha, cùng với con của Ngài là Chúa Giêsu Kitô, đấng vác thập giá. Inhaxio nghe được khao khát của Chúa Cha là muốn Inhaxio phục vụ Cha tại Rôma. Điểm then chốt ở đây là động lực tông đồ của thị kiến này. Tính huyền bí Inhaxio sẽ là sự huyền bí phục vụ. Khởi đi từ La Storta, Inhaxio xem nhóm mình như là những người bạn đường của Chúa Giêsu. Sứ mạng của nhóm sẽ là tông đồ, nhưng với một động lực căn bản của việc phục vụ Thiên Chúa trong khiêm nhường, khó nghèo và đau khổ. Cuối cùng, thị kiến La Storta xảy ra vào giữa năm trong đó Inhaxio và các bạn đang chờ chuyến tàu đi Giêrusalem. Như thế, hầu chắc rằng tương lai của nhóm không phải ở Giêrusalem, nhưng là Rôma, với lời khấn được cụ thể hoá trong việc phục vụ Tòa thánh và vị đại diện Đức Kitô.
Tại Manresa, cha Inhaxio đã biên soạn một trong những bài chiêm niệm cốt lõi và rất chi tiết trong cuốn Linh thao, đó là bài chiêm niệm về Mầu nhiệm Nhập thể, trong đó Ba Ngôi Thiên Chúa ngắm nhìn thế giới tăm tối với lòng trắc ẩn. Cuộc đối thoại của tình yêu cứu chuộc giữa Ba Ngôi vị đã đưa các Ngài đến quyết định cụ thể là gởi Chúa Con đến trần gian. Qua đó, chúng ta thấy được những quy chiếu Ba Ngôi trong Linh thao [102]. Và Inhaxio đã nghe được từ Thiên Chúa Ba Ngôi những lời: “Chúng ta hãy cứu chuộc nhân loại” [107]. Một lần nữa, ở đây ta thấy Ba Ngôi như Mầu nhiệm của Ơn cứu độ.
Vào cuối Linh thao, trong bài Chiêm niệm để được Tình yêu, một lần nữa chúng ta thấy điểm nhấn ở đây là một Thiên Chúa đến từ bên trên, một Thiên Chúa cư ngụ trong tạo dựng. Thiên Chúa của bài chiêm niệm này là một Thiên Chúa trao ban chính mình nhiều bao nhiêu có thể. Ngài là một Thiên Chúa của biết bao điều tốt lành, Đấng làm cho mọi thụ tạo tham dự vào sự sống của Ngài. Đó là một Thiên Chúa được thánh Gioan mô tả trong lời tựa Tin mừng của mình: “Từ nguồn sung mãn của Người, tất cả chúng ta đã lãnh nhận hết ơn này đến ơn khác” (1, 16). Và chúng ta không được quên rằng tất cả những điểm cầu nguyện Inhaxio đưa ra trong bài này đều có mục đích giúp chúng ta đạt được một ơn đặc thù, trong mọi sự phục vụ Thiên Chúa chí tôn. Như vậy, một lần nữa Mầu nhiệm vĩ đại của đức tin Ba Ngôi đưa chúng ta đến sự huyền bí của phục vụ, mục đích của linh đạo Inhaxio.
Thế đó, vào những năm cuối đời, khi đọc tự thuật cho cha González da Câmara, cha Inhaxio nhớ lại các ân huệ Ba Ngôi mình đã có được tại Manresa. Cuốn Cuộc Đời Đức Kitô mà ngài đọc tại Loyola đã đưa Inhaxio đến linh đạo Ba Ngôi. Cha Lainez, vị tổng quản thứ hai của Dòng Tên, cho rằng vào thời gian đó, vị khách hành hương của chúng ta đã viết một cuốn sách về Chúa Ba Ngôi Chí Thánh (FN I, p. 82). Thật thú vị khi chúng ta nghĩ về sự mật thiết Ba Ngôi mà cha thánh Inhaxio có được, điều thánh Phaolô nói khi đề cập đến sự cư ngụ của con người trong Thiên Chúa: “Thật vậy, chính ở nơi Người mà chúng ta sống, cử động, và hiện hữu” (Cv 17, 28). Người hành hương Inhaxio sống tương quan với từng Ngôi vị như được mô tả trong thư Rôma 8, 14-36 hoặc như chúng ta thấy qua sự bình giải của thánh Gioan, Đức Giêsu đáp: “Ai yêu mến Thầy, thì sẽ giữ lời Thầy. Cha Thầy sẽ yêu mến người ấy. Cha Thầy và Thầy sẽ đến và ở lại với người ấy” (Ga 14, 23). Tuy nhiên, sự mật thiết Ba Ngôi không phải xảy ra một lần cho tất cả, nhưng trong suốt cả cuộc đời của cha Inhaxio.
Có một bản văn giáo lý, đúc kết sự giảng dạy rất chín mùi của cha Inhaxio về Chúa Ba Ngôi, qua đó, cho chúng ta thấy được sự hiểu biết trọn vẹn của linh đạo Ba Ngôi Inhã:
“Khi làm dấu thánh giá, trước hết, ta đặt ngón tay lên trán; và điều này có nghĩa là Chúa Cha, đấng tự hằng hữu. Khi ta chạm tay lên ngực, điều này có ý nghĩa là Chúa Con, Chúa chúng ta, đấng xuất phát từ Chúa Cha và là đấng ngự vào cung lòng diễm phúc của Đức Trinh Nữ Maria. Khi đặt tay lên đôi vai, điều này có nghĩa là Chúa Thánh Thần, đấng phát xuất từ Chúa Cha và Chúa Con. Khi chúng ta chắp tay lại, điều này có nghĩa là Ba Ngôi Vị nhưng cùng một bản tính. Và cuối cùng, khi chúng ta ghi dấu thánh giá trên môi miệng mình, điều này có nghĩa là trong Giêsu, đấng cứu độ và cứu chuộc chúng ta, cư ngụ Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, một Thiên Chúa duy nhất, Tạo hoá và là Chúa của chúng ta; và rằng thiên tính không bao giờ tách rời khỏi thân thể của Chúa Giêsu, cũng như vào giờ lâm tử của Ngài (Epp. XII, p. 667).
Giữa một sự mộ mến ban sơ và một sự tổng hợp đầy tính sư phạm và thần học đáng ngưỡng mộ, chúng ta thấy được sự hiểu biết sâu xa của cha Inhaxio về mầu nhiệm Ba Ngôi Chí Thánh, một kinh nghiệm trọng tâm của cuốn Nhật ký Thiêng liêng của ngài. Trong đó, danh xưng Ba Ngôi được nói đến 112 lần, không kể những cách nói gián tiếp. Ngài nhắc đến các ngôi vị 31 lần, cộng với 5 lần không trực tiếp. Hơn nữa, danh xưng Chúa Cha được nói đến 56 lần, Chúa Con 28 lần cộng với 53 lần nói về danh xưng Giêsu; Chúa Thánh Thần 27 lần. Tổng cộng, danh xưng Ba Ngôi hoặc các Ngôi vị được nhắc đến 312 lần, không kể những danh xưng khác như: Thiên Chúa, Đấng Tạo dựng, Chúa (Lord), Người ban ân sủng, v.v… Khi đã có kết quả của bất cứ sự chọn lựa hoặc phân định nào, cha Inhaxio đều dâng chọn lựa ấy lên Ba Ngôi để xin các Ngài xác chuẩn. Cha Inhaxio nói như sau: Lạy Chúa Cha, xin xác chuẩn con; lạy Chúa Con, xin xác chuẩn con; lạy Chúa Thánh Thần, xin xác chuẩn con. Lạy Ba Ngôi Thiên Chúa, xin xác chuẩn con. NHƯ VẬY, TRƯỚC KHI THỰC HIỆN BẤT CỨ ĐIỀU GÌ, CHA INHAXIO ĐỀU ĐẶT THIÊN CHÚA LÊN TRÊN HẾT MỌI QUYẾT ĐỊNH CỦA MÌNH.
Câu hỏi suy niệm: 1)Là Kito hữu, đâu là kinh nghiệm của tôi về Chúa Ba Ngôi? 2) Qua kinh nghiệm Cardoner, cha Inhaxio hiểu được “cách thức mọi thụ tạo xuất phát từ Thiên Chúa và trở về với Ngài”, tôi có kinh nghiệm gì về nguồn gốc của mình? 3)Linh đạo Inhaxio và tính chất huyền bí Inhaxio là phục vụ trong khiêm tốn, đâu là kinh nghiệm phục vụ của tôi?
