Khi mình thích ai đó, chỉ cần họ nhìn mình một cái, cười với mình một tiếng, là mình thấy vui, là mình thấy mát lòng mát dạ. Người nào đó mà bị mình ghét, thì chỉ cần nghe nhắc đến tên người ấy là mình đã thấy khó chịu. Nhìn người ấy là mình thấy ngứa mắt. Nếu mà phải chào vì lịch sự xã giao, thì cũng quả là khó khăn và ngượng ngùng.
Thế đó, với người trẻ, những phản ứng trong giao tiếp rất cụ thể, rất mạnh mẽ và cũng phức tạp. Có người mình thích mà người ta lại không ưa. Có người mình chẳng thèm để ý, vậy mà phía kia cứ để tâm và tìm cách tiếp cận. Có khi cả hai cùng quý mến và trở thành bạn thân. Có khi cả hai cùng ghét nhau và trở thành đối thủ với biết bao trò nghịch ngợm của tuổi trẻ, để chọc tức, để bắt nạt.
Thần tượng
Thế nhưng, cho dù đứng về phe nào chăng nữa, mỗi bạn trẻ thường có nhiều thần tượng. Mỗi thần tượng ứng với sở thích hoặc mối quan tâm gì đó. Xin lỗi khi nói kiểu vơ đũa cả nắm như thế, vì có thể có những bạn trẻ không mấy quan tâm đến chuyện thần tượng. Nếu bạn chưa quan tâm, cũng chẳng sao, nhưng bạn có thể thử tìm hiểu một chút về những thần tượng của bạn bè.
Thần tượng có thể là những ngôi sao ca nhạc, ngôi sao điện ảnh, thể thao, hoặc những tài năng xuất chúng trong một lĩnh vực nào đó, ngay cả chưa kể đến tính tốt xấu của lĩnh vực ấy. Mỗi lĩnh vực cũng có thể là những phong trào đang phát triển mạnh, những xu hướng đang thu hút số lượng lớn các Fan hâm mộ. Thần tượng cũng có thể là các bậc vĩ nhân, các vị anh hùng. Thần tượng cũng có thể là những người bình dị xung quanh như một người cha, một người mẹ, hoặc một người anh, hay là người bạn cùng xóm…
Nói nhiều chẳng bao giờ hết, nhưng có lẽ nơi các thần tượng có điều gì đó rất hấp dẫn các bạn trẻ. Có thể đó là một tài năng nổi bật mà ai ai cũng phải trầm trồ khen ngợi. Có thể là điều gì đó rất đẹp đầy hấp dẫn. Có thể là điều gì đó rất tốt mà ai ai cũng phải thán phục. Có thể là điều gì đó rất vui mà ai nghe ai thấy ai tham gia đều thấy đầy hứng khởi.
Thần tượng giả
Đó là những gì sôi động của cuộc sống. Nhưng ẩn đằng sau tất cả những biến chuyển khôn lường của biết bao sự đa dạng và khác biệt ấy, có những cám dỗ rất cũ kỹ cả ngàn tuổi cả ngàn đời. Cứ sự thường, hình như ai cũng muốn mình giàu có, sống khỏe sống thọ, sống vui và đẹp như thời tuổi trẻ. Từ ước mơ thầm kín và căn bản này, nảy sinh biết bao nhiêu điều liên quan đến công ăn việc làm, liên quan đến miếng cơm manh áo, đến cần câu cơm, đến tiền bạc. Gọi là cám dỗ, vì thường thì nó tốt, dường như luôn luôn có vẻ là tốt, nhưng thực tế thì tốt xấu thiện ác trộn lẫn khôn lường. Và cách người ta xây dựng một thần tượng để điều khiển và lèo lái đám đông, là một trong nhiều chiêu thức.
Cứ sự thường, ai ai cũng muốn mình được tôn trọng, ai cũng muốn mình đạt được những thành quả tốt đẹp. Nhưng đảo chiều câu chuyện, thì lại có thể là những chiêu thức chiếm đoạt và mưu đồ trong con đường công danh, trong con đường háo danh. Và danh tiếng của các thần tượng cũng là một chuyện thật giả khó lường. Ca tụng một thần tượng đích thật, đó là điều thật tuyệt, nhưng đồng thời người ta lại dễ coi thường những ai có vẻ yếu kém hơn mình.
Cứ sự thường, ai cũng muốn mình có một vai trò và trách nhiệm nào đó trong gia đình trong xã hội, để mình có thể đóng góp công sức, có thể cống hiến sức nhỏ bé của mình cho mọi người. Nhưng đảo chiều câu chuyện, sẽ là những toan tính và chanh chấp quyền lực, những lạm dùng quyền bính, những mưu toan độc quyền và kiểm soát mọi sự. Và thần tượng quyền lực cũng là một kiểu thần tượng như con dao hai lưỡi. Thần tượng quyền lực làm cho người ta có cảm giác như vẻ người ta đang làm chủ, nhưng kỳ thực người ta đang bị giật giây như con rối.
Trong cái vẻ đẹp của thần tượng, rất dễ kèm theo cái vẻ hào nhoáng, và vì thế làm cho lóa mắt, làm cho mắt khó phân biệt chính xác màu sắc. Trong cái vui mừng bốc lửa, có cái gì đó là xáo trộn của xúc cảm, và có cái gì đó là cho cảm xúc bị tách rời khỏi cõi nội tâm.
Thử nhìn về thần tượng Giêsu
Nhiều lần, Chúa Giêsu được đám đông ca tụng và lũ lượt đi theo. Có lẽ đối với họ, Thầy Giêsu quả là một thần tượng đáng đi theo đáng ca tụng, vì Thầy Giêsu là một ngôn sứ vĩ đại, là Đấng Kitô, là bậc Thầy khôn ngoan trong lời nói và đầy uy lực trước ma quỷ. Bậc Thầy này luôn yêu thương mọi người và chữa lành bệnh cũng như làm nhiều phép lạ. Có lần dân chúng ca tụng nhảy múa ăn mừng Thầy Giêsu. Đó là lần Chúa đi vào thành Giêrusalem mà truyền thống quen gọi là ngày lễ Lá. Trước khung cảnh ấy, các kinh sư và luật sĩ tỏ vẻ không ưa và muốn ngăn cản dân chúng, nhưng Thầy Giêsu ủng hộ người dân mà rằng: nếu họ không tung hô thì hòn đá cũng phải lên tiếng.
Tuy nhiên, lần khác, sau khi Chúa hóa bánh ra nhiều, dân chúng tung hô, các môn đệ thích thú, thì Chúa lại rút lui và bắt các môn đệ phải lên đường để qua bên kia biển hồ. Vì khi ấy, đám đông và các môn đệ đang bị cuốn vào cơn cám dỗ. Thế đó, lắng nghe và ngắm nhìn các phản ứng của Thầy Giêsu thì thật ích lợi biết bao!
Tứ Quyết SJ
