Viết tặng những ai
còn có niềm tin
vào một tình yêu không chiếm hữu...
Hắn đã từng không tin rằng mình được yêu.
Hắn từng nghĩ rằng trong tình yêu ít nhiều phải có một mức độ sở hữu nào đó, một hình thức thuộc về nhau nào đó.
Đời hắn là một dòng sông. Hắn không thuộc về một nơi nào cả, không sở hữu một ai và cũng không thuộc về sở hữu của một ai cả. Ai có thể sở hữu một dòng sông dài như vô tận chứ!
Dòng sông là một vệt chảy dài xuyên suốt và liên tục. Trong vệt chảy ấy, có thể nói rằng bất cứ nơi nào cũng là sông, mà cũng có thể nói rằng bất cứ một nơi riêng biệt tách rời nào cũng đều không phải là sông. Thử chặn lại một khúc sông và giữ làm riêng cho mình, cái mà bạn sở hữu chỉ có thể là một thứ ao tù vũng đọng. Sông sẽ không còn là sông nếu ngừng chảy, để thuộc trọn về một nơi nào đó. Hắn sẽ không còn là hắn nếu không tiếp tục ra đi, để thuộc riêng về một ai đó…
“Thế gian yêu mến những gì thuộc về mình. Còn anh em, anh em không thuộc về thế gian, nên thế gian ghét anh em”(Ga 15, 19). Hắn không xa lạ với cảm giác bị người ta ghét, cũng không quá xa lạ với cảm giác bị người ta nhìn như một kẻ lập dị đi ngược dòng đời. Hắn biết mình thuộc về đâu.
Thế nhưng trong lòng hắn đã từng có nhiều khoảng không thống nhất. Là con người, ai cũng được sinh ra để yêu, để được yêu. Nhưng sao tình yêu trong hắn còn nhiều khoảng ngập ngừng đến thế! Chẳng phải tình yêu vốn là một dòng chảy tự nhiên và đẹp đẽ sao?…
Tận thâm sâu hồn mình, hắn cũng đã từng không tin rằng mình đáng được yêu.
Hồi nhỏ, dường như ai cũng đã từng một lần được dỗ dành thế này: “Ừ… ngoan ngoan đi nào mẹ thương!” Muốn hay không muốn, người ta đã hình thành nơi lòng mình một xác tín mơ hồ, rằng phải ngoan phải giỏi thì mới đáng được thương. Rồi như cách của một đứa bé con, để chứng minh mình đáng được thương, những con người đã lớn vẫn cứ luôn tìm cách tỏ ra rằng mình ngoan ngoan giỏi giỏi.
Hắn không ngoan và càng không giỏi, bởi hắn là một dòng sông. Nhìn lại cái ngọn nguồn bần hàn của mình, hắn thấy mình chẳng có gì đáng để tự hào, đáng để tự tin, đáng để đón nhận những tình yêu quá lớn. Nhìn lại hiện tại giữa chừng dang dở của mình, hắn thấy mình chẳng là cái gì để đáng được yêu. Những lời yêu chảy qua đời hắn, hắn e dè đón nhận với một chút nghi ngờ và không chắc chắn. Nhiều ánh mắt đọng lại trên cuộc đời hắn, nhưng hắn vẫn thường tự nhủ mình: những ánh mắt dọc đường thì có khác nào hoa trôi trên sóng, nước chảy qua cầu. Hắn buông lơi hời hợt để tất cả vuột trôi qua. Hắn dửng dưng như một tảng đá trơ lì miễn nhiễm. Có điều gì không ổn nơi con tim của hắn chăng?
Đúng là hắn vô tình như một dòng sông, nếu có thể nói dòng sông vô tình. Mà có lẽ vậy! Trên đời này có điều gì bội bạc và vô tình như dòng sông đâu. Chẳng bao giờ dòng sông biết đứng lại. Bạn có thể ra ngồi bên sông cả ngày như thể hai người bạn. Thật ra chỉ có bạn đứng lại, dòng sông thì cứ mãi lao mình về phía trước.
Bạn cứ thử ném một viên sỏi vào dòng sông mà xem. Những vòng tròn sẽ theo sóng nước lan xa, lan đến khi nào không còn đủ khả năng để lan nữa thì tự nhiên biến mất. Chừng như đó là cái lạnh lùng và đạo mạo cố hữu của dòng sông. Đã có rất nhiều người tuyên bố ghét cái đạo mạo mực thước nơi hắn. Họ bảo rằng đạo mạo nói cho cùng cũng chỉ là để che giấu cái gì đó, lạnh lùng là để tránh né cái gì đó, ra đi cũng chỉ là để khỏa lấp cái gì đó.
Đã có rất nhiều người đến bên hắn, trải lòng ra với hắn, soi mình vào hắn như soi vào một tấm gương. Người ta nhìn thấy hắn ở cái bề mặt. Bề mặt dòng sông nào mà không lấp lánh, nhất là những lúc được ánh nắng trời chiếu vào. Từ bên ngoài nhìn vào, mọi thứ đều được phủ lấp bởi cái lớp ánh sáng bàng bạc lung linh.
Tại sao hắn luôn giữ một khoảng cách nhất định với tất cả những ai đến trong đời hắn? Biết đâu chỉ đơn giản vì cái khoảng cách ấy làm cho người ta nên đẹp! Biết đâu hắn sợ! Sợ rằng khi đến gần, người ta sẽ nhận ra những tì vết nơi cuộc đời của hắn. Sợ rằng khi đủ gần, người ta sẽ nhận ra rằng hắn không thật đáng yêu như người ta nghĩ. Dòng sông nào lại không chất chứa giữa lòng mình nhiều cặn bẩn rác rến chứ!
Sẽ thật là bi kịch nếu trong thẳm sâu con tim của mình người ta luôn có cảm giác rằng mình không đáng được yêu, không tin rằng mình có thể được yêu một cách vô điều kiện. Sẽ thật đau khổ nếu một người luôn khao khát được yêu, nhưng lại luôn kìm mình dai dẳng với cái cảm giác rằng mình không đáng. …
Dòng sông chảy lượn lờ qua lòng phố. Nhiều người ở phố thích tìm ra bờ sông.
Nhiều người đến với sông như đến với một cái sọt rác. Họ ném vào đó tất cả những điều làm họ quá nặng lòng, những điều họ không thể tìm trút bỏ ở một nơi nào khác cho một ai khác. Dòng sông đủ can đảm đón nhận tất cả những gì người ta đủ can đảm đổ ra, những gì làm cho người ta nên tù túng nặng nề, những gì làm cho cuộc sống của người ta cáu bẩn và bốc mùi…
Nhiều người tìm đến với dòng sông để có một khoảng lặng. Cái trang trải mênh mông của lòng sông chừng như là phóng ảnh cho cái ước muốn trang trải của lòng người. Khoảng lặng của dòng sông là điều không thể tìm thấy ở nơi nào khác. Lặng đến độ nếu can đảm soi mình vào đó người ta sẽ nhìn thấy bóng mình, gặp lại khuôn mặt của mình, đối diện với hình ảnh thực của chính mình. Cái khoảng lặng ấy chừng như đủ sức cuốn trôi tất cả những ồn ào xao động đang khuấy nhiễu lòng người. Vậy nên có những lúc không cần phải giúp gì nhau, không cần phải mang vác đỡ đần gì nhau, người ta vẫn thấy lòng mình nhẹ tênh bên sông. Nhẹ như khoảng lặng của dòng sông.
Cũng có người đến ngồi bên sông đơn sơ như ngồi bên một người bạn. Không ai tắm hai lần trên một dòng sông. Dòng nước liên tục chảy, cuốn đi tất cả những gì là cũ kỹ, để dòng sông luôn sống động và tươi mới như những chuyển động và biến đổi của cuộc sống. Thế nhưng bên dưới tất cả những chuyển biến ấy, luôn có một điều gì đó trường tồn bất biến. Sông vẫn cứ là dòng sông, bất chấp sự biến đổi không ngừng của con nước. Thế nên ngồi bên sông, người ta tìm thấy niềm vui có một người bạn luôn cũ mà luôn mới, luôn chuyển mình nhưng cũng luôn kiên định trung thành là mình. Bạn vẫn là bạn, bất chấp những thăng trầm biến đổi.
Nhưng dù thế nào đi nữa, hắn vẫn biết rằng thời khắc người ta ngồi lại với dòng sông chỉ nên là một khoảng khắc ngắn ngủi nào đó. Họ thuộc về cuộc sống nhộn nhịp trên phố kia. Đâu ai có thể dìm chết đời mình mải miết trên một bến sông đợi chờ!
Họ không thuộc về hắn, như hắn không thuộc về họ. Nhưng giữa họ và hắn có thể có cái gọi là tình yêu không?
Ai cũng được sinh ra để yêu. Hắn cũng được sinh ra để yêu. Chỉ có điều, hắn được mời gọi để diễn tả tình yêu theo một cách khác.
Hắn ra đi, đi hoài…
Nhiều người hỏi tại sao hắn cứ phải đi, cứ phải bỏ lại phía sau nhiều thứ để lao mình về phía trước. Những gì bỏ lại là hữu hình cụ thể, những gì phía trước thì mơ hồ mông lung. Đáng không? Nhiều người khuyên hắn thôi đừng tự dối mình. Sông là sông, hắn là hắn. Hắn không phải và không thể nào là một dòng sông, không bao giờ có thể sống cuộc đời của một dòng sông. Bỏ qua quá nhiều thứ, buông tay với quá nhiều cơ hội, nói không với cả những rung động rất thực của lòng mình. Sống như thế mà gọi là sống sao? Đáng không?
Phải rồi, loay hoay mãi trong cái vòng luẩn quẩn được mất hơn thua của cuộc sống này, tìm đâu ra một tiêu chuẩn chắc chắn để nói rằng sống như hắn là đáng sống! Bám mình vào những tiêu chuẩn thực dụng của cuộc sống này, hắn thực tìm không ra câu trả lời. Nhưng điều đó không có nghĩa là không có câu trả lời cho hắn, cho cuộc sống và chọn lựa của đời hắn!
Chừng như tình yêu giữa con người với nhau càng ngày càng không đủ rộng, không đủ thoáng, không đủ vô vị lợi để làm chứng rằng có những tình yêu nhưng không và đủ sức giải phóng chứ không ràng buộc, mang lại tự do chứ không phải là tù ngục, đem lại ấm áp và bình an chứ không phải là dằn vặt và đau khổ, thả cho cánh chim tung trời bạt gió chứ không hãm kẹp trong chiếc lồng tù túng của cái tôi ích kỷ.
Cuộc đời hắn được xây nền trên tình yêu. Hắn ra đi để lao mình về Biển Lớn. Mọi dòng sông đều tìm mình nơi Biển Lớn.
Hắn cồn cào đổ tràn ra Biển.
Chao ơi là Biển rộng! Rộng bạt ngàn và sâu vô lượng, Biển lặng lẽ đón hắn về, ôm choàng lấy trọn vẹn cuộc đời hắn, cả con người hắn, cả những rác rến cặn bẩn và rong rêu. Biển đón nhận hắn trọn vẹn như những gì hắn là, chứ không phải như những gì hắn muốn mình là, hoặc những gì người khác mong hắn là. Từ muôn đời, Biển như một vòng tay luôn dang rộng, luôn sẵn sàng chào đón hắn, chờ ngày hắn trở về, dù có mang theo biết bao là cặn bẩn nhơ nhớp.
Hắn ngỡ ngàng nhận ra rằng đã có một tình yêu chảy xuyên suốt đời hắn, từ khởi đầu cho đến tận cùng.
Hắn được sinh ra từ giữa lòng Biển lớn. Có một lúc nào đó, những làn hơi nước tách ra từ lòng mẹ Biển cách âm thầm, bay vút lên tận trời, lặng lẽ kết tụ lại thành những vầng mây, và lặng lẽ buông mình rơi xuống thành con nước. Nước từ khe rãnh, nước từ ao hồ, nước từ những sườn đồi dốc núi, nước từ những con suối… tất cả như đã cùng hẹn hò hội ngộ, cùng gặp gỡ kết hợp lại để làm nên cuộc đời hắn. Không phải dòng sông làm nên con nước, nhưng chính con nước làm nên dòng sông. Bao tương ngộ tưởng như tình cờ của con nước đều khởi nguồn từ lòng Mẹ Biển và đổ dồn vào đời hắn.
Hắn ngỡ ngàng nhận ra rằng ở khởi đầu cuộc đời của hắn đã có một tình yêu quá lớn như thế, một tình yêu đi trước bất kể sự xứng đang hay không xứng đáng của hắn. Hắn được yêu không phải vì hắn đáng yêu hay tốt đẹp; đúng hơn, nhờ khám phá ra mình là người được yêu, hắn thấy cuộc sống của mình đáng yêu và tốt đẹp hơn. Đẹp vì được yêu, chứ không phải vì đẹp nên được yêu. Vì mỗi ngày một nhận ra mình là người được yêu nên hắn chọn sống như thế, chứ không phải hắn sống như thế để xứng đáng được yêu.
Mẹ Biển dạy hắn rằng trong tình yêu không có chuyện xứng đáng hay không xứng đáng, chỉ có chuyện đón nhận hay không đón nhận mà thôi. Phải lâu lắm hắn mới học được rằng dù thế nào đi nữa thì hắn vẫn là người được yêu, một tình yêu vô điều kiện và không chiếm hữu. Niềm tin ấy cứu độ đời hắn, thay đổi trọn vẹn cuộc sống của hắn, dạy hắn cách sống tình yêu.
“Tình yêu hệ tại ở điều này: không phải chúng ta đã yêu Người, nhưng là Người đã yêu chúng ta trước” (1Ga 4, 10).
“Từ thuở tôi còn trong lòng mẹ, Người đã gọi tôi. Từ thuở còn chưa chào đời, Người đã nhắc đến tên tôi… Người đã khắc tên tôi trong lòng bàn tay của Người” (Is 49, 1.16).
Có hạnh phúc nào hơn khi nhận ra rằng, với bất cứ giá, nào hắn vẫn luôn là người được yêu. Và có khờ khạo nào hơn việc cứ phải loay hoay để mong chiến thắng và chiếm đoạt cho được tình yêu của Người thực sự đã yêu hắn từ lâu lắm rồi.
Hắn tin mình được yêu, nhờ đó, hắn tin vào những tình yêu khác đã đặt vào đời mình. Nhờ nhận ra tình yêu đặt vào đời mình, hắn được dạy cho biết thế nào là yêu…
Hơn nữa, hắn còn tin vào một tình yêu không hề chiếm hữu. Hắn có thể nhận ra rằng con tim mình đang hết lòng yêu một người, mà vẫn luôn có thể nói với mình rằng: không, người ấy không phải là của riêng mình, mình thực sự không có quyền gì trên cuộc đời của người ấy… Ai dám bảo đó là một tình yêu nửa vời! Hắn yêu và hắn mong người mình yêu được sống hạnh phúc, thế còn chưa đủ sao!
Một trong những bi kịch lớn nhất của kiếp người là người ta thường không hiểu gì về tình yêu hết! Vì không hiểu nên người ta hay đặt ra cho tình yêu quá nhiều giới hạn, trong những con tim bị ngăn cách bởi quá nhiều giới hạn.
Nhiều người đau đớn khi phải chia tay với người yêu, khóc cho một tình yêu tan vỡ. Chia tay có nghĩa là tình yêu tan vỡ sao? Chia tay nghĩa là không thuộc về nhau nữa, không còn một sự sở hữu nào đó về cuộc đời của nhau nữa, là chấp nhận rằng người kia không còn phải là của mình, không còn thuộc về vòng tay của mình nữa. Là họ đang khóc cho tình yêu của mình, hay đang khóc cho cái quyền sở hữu của mình bỗng dưng bị mất? Là họ đang tiếc nuối cho sự đổ vỡ của tình yêu, hay chỉ đơn giản là tiếc cho cái “vốn đã thuộc về mình”?
Nếu chỉ vì một người không còn là của mình nữa mà tình yêu dành cho người ấy cũng chết đi, đó là một tình yêu đúng nghĩa chăng? Tình yêu ấy đặt vào một con người, hay đơn giản chỉ là tình yêu người ta vẫn dành cho những gì thuộc tầm sở hữu của mình?
Khi một cơn gió thổi qua tàng cây, những chiếc lá vàng và những vòm lá sâu sẽ bị cuốn đi. Còn trụ lại trên cành là những chiếc lá xanh đầy sức sống. Khi một cơn gió đời của những thử thách thổi qua, sẽ quét đi những chiếc lá vàng của tình yêu chiếm hữu và những vòm lá ôm đồm của đòi hỏi thuộc về. Còn lại trên tàng cây tình yêu là những chiếc lá xanh vững vàng của một tình yêu tinh ròng, một tình yêu có thể tồn tại mà không cần đến sự chiếm hữu. …
+ Này cậu bé, cậu không thích chú chim nhỏ ấy sao?
– Dạ thích chứ, cháu yêu nó lắm!
+ Vậy sao không giữ nó lại bên mình để cậu có thể gần nó mỗi ngày, sao lại thả nó bay ra ngoài giữa trời giông gió thế kia?
– Vì cánh chim ấy không thuộc về chiếc lồng nhỏ này, nhưng thuộc về bầu trời kia. Cánh chim được sinh ra là để cho bầu trời. Nó sẽ hạnh phúc khi tìm được cuộc sống thực của mình, cuộc sống vì đó mà nó được sinh ra.
Ai cũng được sinh ra để yêu, nhưng có một số người được mời gọi diễn tả tình yêu của mình theo một cách rất khác!
You will never know what a real love means,
untill you know how to love selflessly and non-possessively…
Cao Gia An, S.J.
