IV. THÍCH ỨNG CÁ NHÂN
Một điểm khác thật hữu ích, nhưng dễ bị bỏ quên, để bảo đảm tinh thần gia đình, đó là mỗi người phải nhìn nhận sự can đảm của người khác. Một vị bề trên cần phải có can đảm để đưa ra những quyết định quan trọng gắn liền với nhiệm vụ của mình. Mọi sự sai lầm của vị ấy, vì là của một người bề trên, tức khắc bị phóng đại. Nếu mọi cử chỉ hằng ngày của bề trên còn được chú ý thì huống hồ các quyết định của vị ấy. Bề trên cần nhiều can đảm để dứt khoát lập trường. Chỉ một bước sai lệch mà thôi cũng đủ tạo nên giông tố. Các tu sĩ có tinh thần gia đình thì tự nhiên nâng đỡ bề trên trong cách điều hành của ngài. Dầu họ có mến ngài hay không, thì cũng coi như một bổn phận là phải nhận ra sự can đảm cần phải có nơi ngài để điều khiển cộng đồng.
Các phần tử ốm đau của cộng đồng thật đáng khâm phục, vì nêu gương can đảm bằng cách kiên nhẫn chịu đựng các sự thống khổ của mình hết ngày này sang ngày khác. Hiểu điều đó là giúp họ thấu đạt một đức tin lớn hơn và cũng là gia tăng kho tàng thiêng liêng cho lợi ích của cộng đồng.
Chúng ta cần có nhiều can đảm để bộc lộ chính mình mà không tô điểm với những khốn đốn của mình, không dùng những lối ngụy biện để bào chữa cho các thiếu sót của mình, cũng không mù quáng trước những hèn yếu của mình. Chỉ có ân sủng dồi dào của Chúa trong cộng đồng, nơi người ta chia sẻ niềm hy vọng trong một tinh thần gia đình đích thực, mới bảo đảm cho mọi người, sự can đảm cần thiết để kiên trì.
Một nhu cầu khác rất gần với nhu cầu được tán thưởng và thành công công là tự tín. Thuật ngữ “tự tín” ở đây phải được hiểu trong khuôn khổ của đời sống tôn giáo (hay: tu trì). Người ta luôn cần sự tự tín để đóng một vai trò trong đời sống, nhưng cách diễn tả sự tự tín thì rất khác biệt, tùy từng người; sự tự tín của một thương gia không phải giống như của một y sĩ. Nhưng các quy luật cốt yếu của sự tăng triển đều giống nhau.
Đối với một tu sĩ, nhu cầu tự tín cốt yếu nằm trong vai trò tu sĩ của mình. Một tu sĩ có thể xuất sắc như giáo sư, học giả, quản trị viên hay như đầu bếp, hoặc thừa phái và rất vui thích vì những công việc này, nhưng nếu tiên vàn không có lòng tự tín như một tu sĩ, thì vẫn thiếu điều cốt yếu để được sự tăng trưởng nhân linh. Người đó trước tiên là một tu sĩ và các chức vụ khác phải theo sau bản chất tu sĩ của mình. Những điều mà chúng ta đã đề cập đến như cách thức cho và nhận những dấu hiệu quí chuộng và việc phát huy ý niệm phẩm cách cá vị giữa lòng cộng đồng, có thể giúp tu sĩ rất nhiều để thêm tự tín. Nhưng chúng ta cần xác định thêm.
Nét tự tín trong đời sống tu trì được thâu nhận mỗi ngày một ít, khi người ta chuyên tâm trau dồi cách ứng xử và đời sống thiêng liêng của mình. Nhất là vào giai đoạn đầu của đời sống tu trì, người tu sĩ không những cần học biết phải làm gì mà còn cần hiểu các nguyên tắc tiềm ẩn dưới những tác phong mà họ muốn trau dồi.
Tu sĩ được thúc đẩy mạnh hơn nếu có một mục tiêu cụ thể rõ rệt; mục đích cuối cùng được sáng tỏ và xem như dễ thực hiện hơn, khi người ta tiến bước qua từng giai đoạn. Thí dụ, nếu một tu sĩ nhận thấy rằng sự thiếu bác ái của mình đối với anh chị em không những làm mất đi tình yêu đối với Chúa Cứu Thế mà còn ngăn cản không cho họ yêu Chúa Kitô và tha nhân cũng như yêu mến chính mình cách tốt đẹp, thì chắc chắn sẽ tìm cách sửa đổi. Ý thức về những sự thiệt hại mà thái độ của mình gây ra bằng cách làm chậm trễ tiến trình thiêng liêng, họ cảm thấy bị thúc giục nhiều hơn để loại trừ các nguyên nhân đó. Chính vì để ý đến mối tương quan giữa trạng thái tâm thần và tác phong, giữa sự tăng trưởng tâm lý và phát triển thiêng liêng mà họ dần dà khám phá ra được toàn bộ mô thức tư tưởng và hành động của họ như một tu sĩ, và sự hiểu biết nhiều hơn về chính mình giúp họ luôn tiến bước với đầy tín nhiệm. Sự ngưng trệ thiêng liêng vốn hiển hiện bên ngoài nơi một tu sĩ tốt lành, phần lớn là do ý tưởng mơ hồ và lộn xộn mà họ có về chính mình như cá nhân và như tu sĩ. Lúc mà họ nhận thức hoàn cảnh cách rõ ràng hơn, thì sẽ tự tín hơn. Họ cũng còn biết phải làm gì để đạt đến sự trưởng thành tâm linh lớn hơn.
Sự tự tín như thế giúp tu sĩ biết sắp xếp công việc cách tốt đẹp, nhất là biết chọn lựa cách khôn ngoan. Nếu không có tự tín, tu sĩ sẽ không có khả năng chống lại những đòi hỏi vô lý của bạn bè, học sinh hay phụ huynh học sinh. Họ cần có sự quả cảm để đạt mục đích mặc dù gặp chống đối hay những sự chỉ trích của kẻ khác. Nếu thiếu tự tín, họ sẽ do dự và chán nản khi gặp trở lực đầu tiên. Mọi chương trình đều có những bất lợi của chúng, cần phải quyết định nên dừng lại hay vượt qua. Nếu phải chờ cho một dự án được hoàn hảo mới chấp nhận, thì có lẽ người ta sẽ không bao giờ làm điều gì.
Sự tự tín cũng giúp tu sĩ lợi dụng các sai lầm của mình thay vì bỏ dở tất cả khi gặp một dấu hiệu khó khăn đầu tiên. Tốt hơn là khuyến khích họ tiếp tục công việc cho đến cùng mặc dầu gặp khó khăn và lầm lẫn; đó là một cách làm cho họ thấy vững tin.
Sự bực dọc thường xuyên cũng xuất phát từ sự thiếu tự tin. Một tu sĩ thiếu xác tín về các khả năng của mình, dễ dàng trở nên hung hăng và cáu kỉnh. Chính lúc đó bề trên phải giúp người ấy ý thức rằng sự giận dữ và những phản ứng mạnh mẽ của họ chỉ làm giảm sút sự tự tín mà họ cần phải có để làm những công việc mới. Nguyên việc hiểu được chính sự thiếu tự tín là nguồn gốc của cơn giận cũng sẽ đem lại cho họ tin tưởng và bình an.
Khi một tu sĩ đã được chỉ dẫn để hiểu biết tầm quan trọng trên bình diện tâm lý của việc hoàn tất công tác khó nhọc mà không cần được khích lệ thì sẽ không luôn chạy tìm những thứ tán thưởng ấy. Chúng ta nên ghi nhớ rằng, nếu chúng ta cần phải bén nhạy về những nhu cầu của kẻ khác và khi cần, để khen tặng họ mà không nên do dự, thì trái lại tốt hơn cho việc tăng triển thiêng liêng của chúng ta là không chờ mong và van xin những lời khích lệ. Chắc hẳn, một vài sự khuyến khích thì cần thiết cho tất cả chúng ta, nhưng vì sự trưởng thành của chúng ta, thì nên khích lệ người khác hơn là mong chờ họ khuyến khích chúng ta.
Chúng ta dần dà thủ đắc sự tự tín bằng cách hoàn thành những điều hữu ích cho chúng ta cả khi những điều ấy không làm chúng ta vui thích. Thí dụ, sự tự tín lớn lên mỗi khi có một cố gắng khó nhọc để vượt thắng sự nhút nhát, bằng cách bắt đầu một cuộc trò chuyện, bằng cách nói trước công chúng hay xin một người mà chúng ta khiếp sợ, giúp một công việc. Sự tự tín như vậy giúp thừa nhận các sự sai lầm, thất bại và lỗi phạm. Nếu thiếu tự tín như một tu sĩ, thì rất khó mà nhìn nhận lỗi lầm của mình. Người ấy ra vẻ hãnh diện và ngoan cố, nhưng thực sự người ấy bị dày vò bởi sợ hãi và những mặc cảm tự ti. Sự tự tín giúp một tu sĩ dễ dàng đối thoại với bề trên, nhất là trình bày về chính mình. Để lãnh nhận những sự hướng dẫn thích hợp cho đời sống thiêng liêng, tự nhiên một tu sĩ cần có thể mở rộng tâm hồn cho một vị bề trên nào đó. Nếu không được huấn luyện đầy đủ để có tự tín vào lúc đầu của đời sống tu trì, có lẽ họ sẽ không bao giờ có can đảm bàn với bề trên, linh hướng hay bất cứ ai khác về thái độ, tâm tình và khó khăn của mình. Nếu không thể biểu lộ (khách thể hóa) các khó khăn ra bên ngoài, tu sĩ sẽ mất đi phương thế chắc chắn nhất để thăng tiến trong đời sống thiêng liêng.
Sự thiếu tự tín thường là điều ngăn cản tu sĩ có thể giao hòa với người khác. Họ tự hành hạ chính mình và mất hàng giờ, cả trong những giờ kinh nguyện để nghiền ngẫm sự bực dọc của mình thay vì lấy hết can đảm để giải quyết vấn đề với người trong cuộc và rồi mọi sự sẽ xong xuôi.
Một trong những dấu hiệu thường thấy của sự thiếu tự tín trong các cộng đồng là sự thiếu khả năng của một số người để thử những phương pháp làm việc mới. Người ta bám vào các thói quen lâu đời và những hệ thống cũ kỹ như những cái phao. Đó là trường hợp điển hình của những người luôn chống lại mọi sự thay đổi trong quy luật hay khó chấp nhận một vài cải cách phụng vụ. Đối với những ai không cảm thấy an ninh, mọi canh tân đều là đe dọa cho cách sống thủ cựu của mình: đi theo con đường đã được vạch sẵn là sự cứu rỗi đối với họ. Người ta còn đi đến chỗ đồng hóa sự thay đổi với lỗi nhân đức. Các phản ứng này cho thấy một sự gắn bó tinh vi với những tập tục cổ xưa và yên ổn, mặc dù đã lỗi thời.
