Chương 5
PHÂN BIỆT NHỮNG CHUYỂN ĐỘNG NỘI TÂM
Có ba chuyện mà cả Chúa cũng … “pó tay”:
- Số các Dòng tu nữ trên thế giới
- “Quỹ đen” của các cha Dòng Phanxicô
- “Thâm tâm và phi vụ” của các cha Dòng Tên
Linh đạo I-nhã không phải là một giáo điều đặc sệt lý thuyết. Lại càng không phải là một chùm kiến thức hỗn hợp, huống chi trong lịch sử từng bị tình nghi là một học thuyết về tình báo. Dòng Tên không làm việc theo kiểu phải tuân theo cách máy móc một “đồ án quy hoạch” đã lên sẵn. Nhưng họ có một lối vận hành – tiếng nhà nghề gọi là modo de proceder – hay một dạng phương pháp để nhận diện những chuyển động khác nhau của bản chất sự việc, mà họ nói gọn là “nhận định thần loại.”
Trên giường bệnh, chàng thanh niên Iñigo de Loyola, tức tên cúng cơm của Thánh I-nhã, đã có kinh nghiệm là Chúa cho chàng nhận ra những chuyển động khác nhau của tâm hồn, nhất là trong khi cầu nguyện. Từ từ, chàng biết phân biệt cách thức Chúa Thánh Thần nói với chàng qua các chuỗi cảm nhận vui, buồn nối tiếp nhau; có những giây phút thanh thản, những giây phút bức rức; và làm thế nào để áp dụng những cảm nhận thiêng liêng này vào những chọn lựa và quyết định cụ thể trong cuộc sống.
Một trong những đóng góp lớn của Thánh I-nhã cho Kitô giáo là ngài đã soạn ra một phương pháp có hệ thống – kết nối ăn khớp nhau trong 22 điểm, để giúp phân biệt thần loại – với mục đích xây dựng một lộ trình quy củ, tinh tế và khả thi cho tâm hồn. Cho đến ngày nay, đối với các tu sĩ Dòng Tên, nhận định trong cầu nguyện để biết được ý Chúa là nền móng, trên đó họ xây dựng các lựa chọn, đưa ra các quyết định thiết yếu của mình.
Tuy nhiên, điều Thiên Chúa chờ đợi và mong ước nơi ta thì phần lớn khó thấy ngay được. Vậy điều tốt nhất là giữ tâm hồn cởi mở để ý thức và để “sẵn sàng thực hành điều Chúa đã truyền ban”; thậm chí cả khi những điều này không dễ dàng gì. Là con người, chúng ta chuộng những gì an toàn cho mình, thích “làm cái trên canh bạc cuộc đời”. Chúng ta nào chẳng thích cảm giác “mỗi bước ta đi” đường tương lai sáng rực cho cuộc đời mình sao.
Năm 2008, gần 250 tu sĩ Dòng Tên nhóm họp ở Rôma để chọn vị kế nhiệm thứ 29 của Thánh I-nhã, còn gọi là Tổng Hội. Mọi thủ tục tiến hành như thường lệ, trong chay tịnh và cầu nguyện để được ơn soi sáng trong nhiều ngày. Đến lúc phải lui vào cô tịch để nhận định cá nhân, các đại biểu từ chối không muốn biết danh sách các ứng viên có tiềm năng trở thành bề trên tổng quyền mới. Danh sách này được cha Peter-Hans Kolvenbach, bề trên tổng quyền sắp mãn nhiệm chuẩn bị trước, dựa trên bản đề nghị mà đại diện các đơn vị trong Dòng báo cáo về. Các đại biểu Tổng Hội muốn nhận định không định kiến và hoàn toàn tự do và công tâm để đón nhận chọn lựa của chính Chúa trong khuôn khổ năng động của việc nhận định tập thể.
Thánh I-nhã, vị Giê-su hữu chuẩn mực của mọi anh em Dòng Tên, có một sức mạnh đức tin không gì lay chuyển; ngài là bậc thầy trong lãnh vực nhận định. Óc nhận định trở nên bản chất thứ nhì của ngài. Dù khi hoàn toàn được Chúa chinh phục, ngài không còn trẻ nữa, nhưng việc gì cần nhiều giờ để nhận định thì ngài không hấp tấp. Trong khoảng thời gian hai mươi năm, kể từ ngày được Chúa hoán cải và thời điểm Dòng Tên được thành lập, cùng với những anh em cùng chí hướng, từng bước từng bước một, ngài nhận diện và xác định những điều Thiên Chúa mời gọi ngài thi hành. Cha Jérôme Nadal, người thân tín và phát ngôn viên của ngài, đã mô tả “quy trình hoạt động” của Thánh I-nhã như sau:
Cha I-nhã nương theo chuyển động của Thánh Thần, ngài không đi trước; như thế ngài được hướng dẫn một cách nhẹ nhàng, tiếp cận từ từ những điều còn chưa rõ; lộ trình mở ra từng bước trước mặt ngài, tiến vào những vùng đất còn xa lạ với tâm thế khôn ngoan, để cho tim mình nghiêng chiều cách điềm nhiên về phía Đức Kitô.
Tác giả: Nikolaas Sintobin, S.J.
Chuyển ngữ: Marta An Nguyễn
Hiệu đính: Bùi Quang Minh, S.J.
