Ghét một người,
Là không thích nhìn mặt,
Là không muốn tiếp xúc,
Là không thèm quan tâm,
Ghét một người là đưa người đó ra khỏi thế giới của mình, là đối với mình, người đó không tồn tại, người đó có sống chết thế nào, ta cũng chẳng bận tâm. Ghét là không dành cho người ta sự đồng điệu, là cho rằng người ta khác với mình và không thể có nét gì giống mình được. Ghét là đẩy người ta ra xa mình, là quay mặt đi – quay lưng lại với người ta, là bĩu môi khi người ta nói, là gạt đi ý kiến của người ta, là có khi chỉ cần nghe nhắc đến cái tên thôi, là ta đã thấy lòng trào tràn những cảm xúc tiêu cực rồi. Có thể vì không ưa, vì không hợp tính cách, vì không chung quan điểm. Cũng có thể vì người đó xấu tính, người đó đã làm chuyện gì sai, hoặc người đó đã gây ra tai hại gì đó cho mình. Hoặc, có đôi khi, ghét chỉ vì không thích, thế thôi!
Nhưng cảm xúc của con người lại rất phức tạp. Ghét một người chưa hẳn là không để ý tới người đó. Phải có sự để ý đến người đó, ta mới thấy người đó có cái gì đó không hợp, không “cùng tông” với mình chứ! Phải có sự để ý đến những gì người ta nói, mình mới “bĩu môi”, mới “gạt đi” được chứ! Tuy không đúng hoàn toàn, nhưng ghét một người có đôi khi lại là vì quá quan tâm, quá yêu mến… rồi vì sự quan tâm và yêu mến của mình không được đền đáp, nên mình đâm ra ghét. Hận một người, đó chẳng phải vì quá yêu người đó mà không được đón nhận đó sao? Thù một người, đó phải chăng là do đã đặt quá nhiều tin tưởng vào người đó, nhưng niềm tin ấy bị phản bội?
Thật chẳng dễ chút nào để hiểu được từng dòng cảm xúc trong con người. Cuộc chiến nội tâm trong con người chưa bao giờ dừng lại. Thế giới cảm xúc lại rất nhạy cảm với hoàn cảnh bên ngoài, mà hoàn cảnh thì có bao giờ đứng yên đâu.Giữa yêu và ghét, giữa thương rồi hận, mến rồi thù… dường như chỉ có một đường ranh rất mỏng. Con người hạnh phúc rồi khổ đau, cười rồi khóc, sung sướng rồi đau khổ, cảm xúc cứ đong đưa như con lắc đồng hồ, hay như con lật đật chao đảo ngã nghiêng. Thậm chí, ta có thể nói rằng chẳng có một sự phân biệt rõ ràng nào giữa yêu và ghét, bởi cái ghét nằm trong cái yêu và cái yêu đã hàm chứa cái ghét. Bởi thế, ghét một người chưa hẳn là loại trừ người ta ra khỏi cuộc sống của mình. Trái lại, càng ghét ai, hình bóng người đó càng xuất hiện nhiều trong ta, chẳng qua chỉ là với một cung bậc khác.
Khi ghét ai, người chịu thiệt thòi đầu tiên và nặng nề nhất là chính ta, bởi vì lòng ta lúc nào cũng ngập tràn những cảm xúc tiêu cực về người ấy. Cảm xúc tiêu cực làm ta khó chịu, bức bối không yên. Rồi nó làm ta mất giờ bởi cứ phải suy nghĩ về người ấy với những tư tưởng không hay, ta còn cầu mong những điều không may xảy ra cho người ấy mà chẳng biết người ấy có gánh chịu những điều tai hại từ sự chúc dữ của ta hay không. Khi cái ghét lên đến đỉnh cao, ta còn bày mưu tính kế để hãm hại họ. Và giả như kế hoạch của ta thành công, cái mà ta có được cũng chỉ là một chút hả hê đắc thắng, chứ không phải là một sự bình an thẳm sâu. Ta vẫn chẳng có thêm được gì nhưng lại chỉ mất thời gian và công sức cho những chuyện không đâu. Ta nghĩ rằng mình đã gỡ bỏ đi được một “kẻ thù” và cuộc sống của ta sẽ thoải mái hơn. Nhưng khi nhìn lại, ta thấy mình vốn dĩ đã bị mất mát nhiều, nay lòng hận thù càng đục khoét, nới rộng thêm những chỗ trống thương đau. Ghét một người, loại trừ một người, chưa bao giờ là phương thế giúp ta có được bình an.
Con người chúng ta được dựng nên là để chia sẻ tình thương. Càng mở ra, càng đón nhận người khác, càng phá bỏ đi những rào cản, ta càng cảm thấy cuộc sống này thật ý nghĩa. Khi ta được một ai đó đón nhận, ta cũng thấy có một niềm hạnh phúc dâng cao trong lòng. Đó chính là huyền nhiệm của tình yêu thương mà Tạo Hoá đã đặt để nơi vũ trụ và nơi từng thụ tạo của Người. Đã đành con người bị đẩy đưa bởi những cảm xúc vui buồn, yêu ghét. Nhưng con người cũng được ban cho sức mạnh giúp hướng về điều gì là tốt đẹp để mưu cầu hạnh phúc cho chính mình. Đừng vì những lý do không đâu mà ghét người ta: ghét vì ganh tỵ, ghét vì người đó giỏi hơn mình, ghét vì người đó ngăn cản thành công của mình… Những điều này chẳng giúp ta được điều gì ngoại trừ chỉ cho ta thấy mình là một con người kém cỏi, nhỏ mọn và hèn nhát ra sao.
Còn nếu cái ghét xuất phát từ một tình yêu quá lớn bị phản bội hay không được đền đáp thoả đáng hoặc không được đón nhận như mong chờ, một sự bình tĩnh là rất cần thiết. Biết rằng khi yêu thì ai cũng mong được yêu lại, và nếu không được như thế thì sẽ rất đau, nhưng một lòng hận thù nảy sinh lúc đó thì giải quyết được gì. Người ta phản bội mình, rồi thế nào người ta cũng gánh chịu hậu quả đã gây ra thôi. Còn nếu ta yêu người đó thật lòng thì hạnh phúc của người đó mới là điều quan trọng nhất, chứ không phải một sự chiếm hữu độc quyền của ta. Đừng vì việc người ta không đón nhận mình mà biến tình yêu cao đẹp thành sự thù oán chua cay. Luật đời có vay có trả. Ai cho đi tình thương thì sẽ nhận lại tình thương, còn ai sống trong thù hận thì chính sự thù hận đó đã là một hình phạt dày xéo tâm can người đó rồi. Nỗi đau khi mất đi một tình yêu đã đủ lớn rồi, đừng làm cho nỗi đau ấy lớn lên thêm chỉ vì sự thù ghét của ta. Thay vào đó, hãy xoa dịu nó bằng sự tha thứ và chân thành. Cuộc sống của ta mới có thể nở hoa được. Bởi thế,
Hãy dám nhìn nhau
Hãy tiếp xúc với nhau
Hãy quan tâm đến nhau để trao nhau và chia sẻ cho nhau tình thương mến!
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ
