Có bao giờ bạn suy nghĩ điều gì làm nên giá trị của con người? Ngạn ngữ Pháp nói: “Con người không giá trị ở cái mình có, nhưng giá trị ở điều mình là.” Chúng ta có thể có kiến thức, của cải, địa vị, công nghệ, A.I. (artificial intelligence) trong tay, nhưng điều quan trọng đối với Thiên Chúa và mọi người không phải là chúng ta có bao nhiêu, mà là chúng ta sử dụng những điều ấy như thế nào. Chắc hẳn chúng ta không muốn người ta dùng công nghệ để tạo ra bom nguyên tử để diệt trừ nhau; hay Internet chỉ để chơi game. Chúng ta nhớ về dụ ngôn nén bạc: mỗi người được trao những ân ban khác nhau, nhưng Thiên Chúa không đòi hỏi chúng ta giống nhau. Ngài chỉ mong chúng ta trung tín và sinh lời từ những gì mình có. Người có hai nén không cần phải sinh lời như người có năm nén. Nhưng cả hai đều được khen ngợi nếu biết sử dụng ân ban để phục vụ. Ngày nay, chúng ta có rất nhiều phương tiện phục vụ cuộc sống; có nhiều kiến thức từ học hỏi, có nhiều của cải từ lao động, có nhiều công nghệ từ tiến bộ xã hội; nhưng nếu những điều ấy không dẫn chúng ta đến gần nhau hơn, không giúp chúng ta phục vụ nhau tốt hơn, thì chúng ta đã bỏ lỡ mục đích của ân ban. A.I., Internet, quyền lực, địa vị—tất cả đều là phương tiện. Tuy vậy, những phương tiện chỉ có ý nghĩa khi được dùng để kết nối chúng ta chứ không phải để chia cách.
Bài Đáp Ca hôm nay là một bản tình ca về lòng nhân hậu của Thiên Chúa hay cách Thiên Chúa kết nối với chúng ta. Ngài là Cha của kẻ mồ côi, là nơi nương tựa của người góa phụ, là Đấng dẫn đưa tù nhân tới tự do. Ngài không quên những người bị bỏ rơi, những người ở đáy xã hội. Chính Chúa Giêsu đã không chọn nơi quyền quý của cung điện hoàng cung mà chọn nơi máng cỏ Bêlem nghèo hèn để sinh hạ. Và nếu Thiên Chúa là Đấng cao vời nhất, lại đến với những người được xem là thấp kém nhất để kết nối với họ, thì tại sao chúng ta không làm như vậy? Vì khi chúng ta đến với những người nghèo và những người bị loại trừ hay quên lãng, chúng ta đang đến gần Thiên Chúa hơn.
Sách Huấn Ca dạy: “Thi hành công việc cách hiền hòa.” “Càng làm lớn càng phải hạ mình.” Sự hiền hòa giúp chúng ta đón nhận sự khác biệt và kết nối với nhau khi có những những nguy cơ có thể phát sinh từ những khác biệt ấy. Thật vậy, người lãnh đạo không phải là người có nhiều ân ban nhất, mà là người biết sử dụng ân ban để kết nối, để nâng đỡ, để phục vụ. Một công ty, một cộng đoàn, một xã hội sẽ không phát triển nếu chỉ chú ý đến người giỏi giang, chức cao. Những người âm thầm, những người yếu kém, nếu được nâng đỡ, sẽ trở thành những thành tố quan trọng cho sự hiệp nhất và phát triển. Điều này làm cho bộ máy được vận hành trơn tru hơn.
Bài Tin mừng cho chúng ta thấy Chúa Giêsu được mời đến dự tiệc tại nhà người Biệt Phái. Các khách mời tranh nhau chỗ nhất. Nhưng Chúa dạy: đừng tìm chỗ cao, hãy chọn chỗ rốt hết. Vì chính chủ tiệc mới là người nâng ta lên. Người chủ tiệc biết và kết nối với tất cả các khách của mình từ những người ít quan trọng đến những người quan trọng. Khi chúng ta không là người chủ tiệc hay không biết chúng ta nên ngồi ở đâu thì vị trí rốt hết là vị trí khôn ngoan nhất giúp chúng ta không bẽ mặt. Hãy để Chúa là “Chủ tiệc” đích thực hướng dẫn chúng ta. Như ông Pharisêu đã mời Chúa Giêsu về nhà, nhưng ông vẫn cần để Chúa hướng dẫn mình hay kết nối và làm theo Lời Chúa. Chúng ta cần nhận ra ân ban, hiểu mục đích và cùng đích của đời mình hay ý muốn của Chúa và làm theo Ý Chúa. Khi chúng ta sử dụng ân ban để kết nối với tha nhân, đặc biệt là người nghèo, chúng ta đang tiến gần hơn đến Thiên Chúa.
Điều quan trọng không phải là chúng ta có gì, mà là chúng ta là ai. Và việc biết chúng ta là ai được thể hiện qua cách chúng ta sử dụng những gì mình có. Hãy dùng ân ban để kết nối. Kết nối với Thiên Chúa và kết nối với nhau, nhất là kết nối với những người bị bỏ quên. Vì nơi những người nghèo, nơi những người bị bỏ rơi, chúng ta sẽ gặp được chính Chúa Giêsu, Đấng đã chọn máng cỏ thay vì ngai vàng, chọn khiêm nhường thay vì vinh quang.
Giuse Lê Vĩnh Tự, S.J.
