Vai trò của thực nghiệm trong việc đào tạo
Huấn luyện và thử luyện là hai mặt trong một vấn đề đào tạo Tập sinh. Huấn luyện là đưa ra những chỉ dẫn, cung cấp cho Tập viên những nền tảng linh đạo cũng như thực hành. Còn thử luyện kiểm chứng lại những gì Tập viên lĩnh hội được. Nếu có huấn luyện mà không có thử luyện thì giống như người xây dựng công trình không có khâu kiểm tra chất lượng; còn nếu có thử luyện mà không có huấn luyện thì như xây nhà có khâu kiểm tra mà không có khâu thiết kế. Thực nghiệm đóng vai trò cả hai vừa huấn luyện và thử luyện.
Trước hết là huấn luyện, việc huấn luyện trong Dòng đều nhắm đến mục đích tông đồ trong Dòng. Do đó, Tập sinh được huấn luyện trong một tiến trình tiệm tiến hội nhập vào thân thể tông đồ của Dòng, tức là huấn luyện thực thi sứ mạng. Đối với Inhã, thực nghiệm là cách huấn luyện tập sinh lớn lên trong đời sống nhân bản, đời sống thiêng liêng, đời sống cộng đoàn, đời sống tông đồ và đời sống trí thức.
Khởi đầu với thực nghiệm linh thao, Tập viên không chỉ khám phá chính mình, qua việc xét mình, nhìn lại toàn bộ đời sống quá khứ về những tương quan với tha nhân, đời sống luân lý,…,mà còn giúp cho Tập viên bám rễ sâu những nhân đức và khơi dậy một tình yêu thiết thân với Thiên Chúa qua bốn tuần thao luyện, được nghi dấu bởi những bài: Nguyên Lý Nền Tảng – Hai Cờ Hiệu – Ba Mẫu Người – Ba Bậc Khiêm Nhường – Chiêm Niệm Để Được Tình Yêu. Đồng thời, Tập sinh học được cách cầu nguyện của Inhã để xây dựng đời sống thiêng liêng theo đặc sủng của Dòng. Cũng nhờ đó, những đức tính nhân bản cũng được tỏ hiện như: sự trong suốt biểu hiện qua nét mặt, ý thức, thận trọng, thẳng thắn, đơn sơ, kín đáo, kiên trì, lịch thiệp, cần mẫn, bình tâm…Những đức tính này sẽ giúp cho Tập sinh yêu mến tha nhân và được yêu mến; đồng thời giúp họ triển nở trong đời sống cộng đoàn[8].
Kế đến, qua thực nghiệm làm những công việc thấp hèn trong cộng đoàn, Tập sinh biết sống và làm việc cùng nhau, vượt trên thiện cảm và ác cảm nhờ việc thực sự bỏ mình. Đồng thời, họ khám phá ra rằng họ là những người được chính Chúa qui tụ để cùng nhau chia sẻ sứ mạng của Chúa Kitô.
Thứ đến, qua thực nghiệm phục vụ bệnh viện; dạy giáo lý cho trẻ em và người ít học, cách gián tiếp ngay từ trong tập viện, giúp cho tập viên mặc lấy sứ mạng tông đồ của Dòng, được xem như là “nguyên tắc chỉ đạo toàn bộ việc huấn luyện”[9]. Qua việc tiếp cận và gần gũi với người nghèo và người đau khổ, Tập viên tái khám phá gương mặt đau khổ của Chúa Giêsu mà họ cảm nghiệm được trong Linh Thao. Nhờ đó, tập sinh xác tín vào Đấng đã mời gọi họ“chinh phục cả thế gian và mọi thù địch, và nhờ thế mà vào trong vinh quang của Cha Ta”[10].
Cuối cùng, qua thực nghiêm giúp tập sinh nhận ra được vai trò của việc học. Tuy giai đoạn nhà tập, tập viên chưa bước vào đời sống trí thức một cách chính thức nhưng chính qua việc học hỏi linh đạo và học biết sứ mạng của Dòng. Tập viên nhận ra việc học có vị trí quan trọng trong việc thực thi sứ mạng. Những người muốn vào Dòng là những linh mục thì họ phải trải qua việc giảng dạy giáo lý, giải tội để chứng thực rằng việc học có sinh hoa trái như: “hạnh kiểm tốt, không làm mất lòng ai, đã gieo vãi Lời Chúa và chu toàn phận sự vị giải tội.”[11] Còn ngày nay, đa số người vào Dòng chưa có chức thánh, nên họ cần phải trải qua thực nghiệm việc học, để anh có được cách học theo lối của Dòng.
Như vậy, kết quả qua những thực nghiệm, tập sinh được huấn luyện một cách toàn diện qua năm phươnng diện: nhân bản, thiêng liêng, cộng đoàn, trí thức và tông đồ. Ngoài ra, họ còn có khả năng “biến chuyển nhân đức nhân bản thành nhân đức kitô giáo và nhân đức tu trì, nhất là sự từ bỏ mình, tinh thần sáng kiến, và sức mạnh ấy giúp tập sinh có năng lực dâng hiến trọn đời với tinh thần và vâng phục tích cực, có trách nhiệm và tự tin.”[12]
Mặt khác trong vai trò của thực nghiệm là thử luyện, “theo Inhã ơn gọi phải được thử thách bằng những thực nghiệm khác nhau […]. Những thực nghiệm ấy phải đặt các Tập sinh vào một số tình huống, qua đó họ cho thấy họ là người thế nào, và họ đã tiếp thu những thái độ thiêng liêng thuộc riêng về ơn gọi của Dòng làm của mình thế nào.”[13]
Khởi đi từ kỳ Linh thao 30 ngày là thử luyện quan trọng. Với ơn Chúa giúp, tập sinh thấm dần tinh thần vị sáng lập. Họ sẽ khám phá ra vị trí của Thiên Chúa và của riêng họ trong cuộc sống. Với một lòng quảng đại và biết ơn, họ tổ chức đời họ để phụng sự Đức Kitô, thủ lãnh của họ. Từ đó, một nền móng đời sống thiêng liêng được thiết lập vững chắc.
Sau đó, Tập sinh còn phải đi làm việc ở các bệnh viện để sống sâu xa tâm tình Đức Kitô khiêm nhường, yêu thương. “Để sống khiêm nhường hơn và hạ mình hơn, họ sẽ làm việc một tháng tại một hay nhiều bệnh viện. Họ sẽ ở đó và sẵn sàng giúp đỡ bệnh nhân tùy theo hoàn cảnh họ thấy cần nhiều hay ít. Qua những công việc họ làm, họ từ bỏ những gì thuộc về thế gian. Họ sẽ làm mọi sự để phụng sự chỉ một mình Đấng tạo Hóa, Đấng đã chịu chết trên thập giá vì yêu họ”.[14]
Tiếp đến, họ sẽ đi hành hương. Họ sẽ có dịp cảm nếm phần nào những thiếu thốn của Đức Kitô nghèo khó. Nhờ đó, họ cân nhắc xem có mang nổi lối sống khó nghèo không. Ngoài ra, còn có thử nghiệm khác nhằm thử luyện những đặc tính tông đồ của tập sinh, cho họ biết nghĩ đến tha nhân.
Nói tóm lại, sau những thực nghiệm Dòng kiểm tra nơi tập sinh về các yếu tố sau: trước hết là những động cơ ước muốn vào Dòng; những khả năng tự nhiên và siêu nhiên; sự trưởng thành anh đạt được để đương đầu với những hoàn cảnh khó khăn; mức độ anh nhận lấy lối hành xử của Dòng làm của mình. Thứ đến, có sự ứng trực, có sẵn sàng vâng phục, có nghiệm được những giá trị bước theo Đức Kitô nghèo khó, khiết tịnh và vâng phục không? Cuối cùng, anh trung tín thế nào trong tương quan với Chúa; anh có khả năng tìm thấy Chúa trong mọi sự một cách dễ dàng, khi không có sự trợ giúp của cơ cấu Tập viện.[15]
Từ những điều nói trên, cho ta thấy thực nghiệm có vai trò quan trọng trong việc huấn luyện và thử luyện. Nó giúp tập sinh, mang lấy cung cách hành xử của Dòng. Có thể nói, đây là nét đặc trưng của Dòng Tên trong việc đào tạo một Giêsu Hữu, cho sứ mạng rao giảng Tin Mừng Nước Trời. Ngoài ra, ta còn thấy được thực nghiệm giúp cho Tập sinh làm sáng tỏ con người của mình và tái định hướng tận căn chính mình nhờ đức tin, một cách cụ thể qua bài “Nguyên Lý và Nền Tảng” trong Linh Thao. Sau đó, anh tiếp tục canh tân và làm mới lại chính mình qua những thực nghiệm khác nhau.
