Ngày 05 tháng 11, Phụng vụ Dòng Tên hân hoan mừng kính tất cả các Thánh và Chân Phước trong lịch sử của Dòng. Cho đến nay, Dòng Tên đã được Mẹ Hội Thánh tuyên phong 53 vị Hiển Thánh và 155 Chân Phước, phần lớn là các vị tử vì đạo đã hiến dâng mạng sống mình vì Đức Kitô và sứ mạng của Người. Hai vị được tôn phong đầu tiên là Thánh Inhã và Phanxicô Xaviê vào năm 1622; và vị gần đây nhất là Chân Phước Eduard Profittlich, được tuyên phong ngày 06/09/2025. Tương tự như Lễ Các Thánh Nam Nữ, ngày lễ hôm nay không chỉ mừng kính những anh em Giêsu hữu đã được Hội Thánh chính thức tôn phong là Hiển Thánh hay Chân Phước, mà còn bao gồm đông đảo những người “bạn đường của Chúa Giêsu” – những người đã âm thầm dấn thân, miệt mài lao nhọc và kiên trung chịu đựng vì sứ mạng, nay đang hưởng sự sống viên mãn nơi Đấng mà họ đã bước theo. Đồng thời, ngày lễ cũng hướng đến những tu sĩ, giáo dân là các Thánh, Chân Phước, Tôi Tớ Chúa hay Đấng Đáng Kính đã sống linh đạo Inhã hoặc chịu ảnh hưởng bởi tinh thần Dòng Tên.
Cũng như bao Giêsu hữu khác, các ngài đã được đào luyện qua Linh Thao, học biết lắng nghe và gặp gỡ Thiên Chúa trong thinh lặng và qua các năng động của lịch sử cứu độ. Rồi từ đó, các ngài bước theo tiếng gọi của Thầy Giêsu, để trở nên người môn đệ say mê Đức Kitô và sứ mạng của Người, như chính Thánh Inhã đã từng sống. Các ngài thuộc đủ mọi thành phần trong Dòng và ngoài Dòng, sống trong nhiều thời điểm và địa điểm khác nhau, nhưng cùng chia sẻ một mơ ước, một khao khát bước theo Đức Kitô, và là Đức Kitô vác Thánh Giá. Dù có thể không được nhiều người biết đến trong thời đại của mình, dù chẳng phải là những con người nổi nang hay lẫy lừng, nhưng chắc chắn các ngài đã để lại dấu ấn sâu đậm qua đời sống phục vụ, qua việc sống trọn vẹn các mối phúc theo lời dạy của Chúa Giêsu. Nhất là trong cái chết của các ngài, Hội Thánh lữ hành trên trần gian tiếp tục được nâng đỡ và khích lệ trong đức tin. Các ngài trở thành những người chuyển cầu, dâng lời nguyện xin của các Kitô hữu lên Thiên Chúa, và hôm nay vẫn tiếp tục góp phần xây dựng sự hiệp nhất và sức sống thiêng liêng của Dòng Tên. Kinh nghiệm nên thánh của các ngài thật đa dạng, không bị giới hạn bởi không gian, thời gian, bậc sống hay tuổi tác. Đời sống làm chứng của các ngài cũng thật phong phú: có vị nên thánh nhờ đời sống kết hiệp hằng ngày với Chúa, có vị được thanh luyện qua những chọn lựa dứt khoát, quyết liệt – sẵn sàng chết vì niềm xác tín của mình. Điểm chung của các ngài là những Giêsu hữu đã sống trọn vẹn linh đạo Dòng Tên, nên thánh trong chính ơn gọi và môi trường sống của mình.
Có những “vị Thánh và Chân Phước giữa lòng đô thị” như các thánh José María Rubio, Alberto Hurtado và Rupert Mayer. Các ngài nhạy bén nhận ra những nhu cầu của con người nơi thành phố, đáp lại cách cụ thể cả về vật chất lẫn thiêng liêng, không chỉ trong ngắn hạn mà còn cho cả tương lai lâu dài. Trong khi đó, thánh Phanxicô Xaviê, bổn mạng các xứ truyền giáo, đã không ngừng lên đường trong suốt mười năm để loan báo Tin Mừng cho các dân tộc ở Viễn Đông; thánh Giuse Anchieta, “tông đồ của nước Braxin”, lại gắn bó trọn đời với người bản địa Nam Mỹ; còn thánh Phêrô Claver âm thầm phục vụ người nô lệ da đen suốt bốn mươi năm trời.
Bên cạnh đó là các nhà truyền giáo cho các dân tộc trong những vùng khác nhau ở Châu Âu, qua hoạt động tông đồ mục vụ đại chúng tại các thành thị hay miền quê trong những vùng dân chúng đã theo đạo lâu đời: các thánh Bernađinô Realino, Gioan Phanxicô Regis và Phanxicô Giêrônimô. Có những vị “thánh gác cổng” khiêm tốn như thánh Anphongsô Rodriguez và chân phước Phanxicô Garate; cũng có những bậc thầy uyên bác, sáng chói trong việc bảo vệ đức tin Kitô giáo, được Hội Thánh tôn phong làm Tiến sĩ Hội Thánh, là hai thánh Phêrô Canisiô và Robertô Berlaminô. Vì nhiệt thành với sứ mạng, nhiều vị đã phải chịu đựng lao nhọc thể xác và cả những hiểu lầm, đau khổ nhiều trong tâm hồn như thánh Clauđiô la Colombiere, ‘tôi trung và bạn thân của Thánh Tâm Chúa Giêsu’. Cũng có những vị Thánh trẻ, còn đang trong tiến trình huấn luyện căn bản, như Stanislaô Kostka (18 tuổi, Tập sinh), Gioan Berchmans (22 tuổi, Triết sinh), và Luy Gonzaga (23 tuổi, Thần sinh). Thậm chí có cả những anh em mới chỉ ở bước đầu theo Chúa, như ứng sinh Gioan Soan (19 tuổi); cùng với học viên Phaolô Miki (33 tuổi) và tu huynh Giacôbê Kisai (64 tuổi), ba vị đại diện cho ba thế hệ, ba bậc sống và ba tiến trình huấn luyện khác nhau, nhưng cùng hiến dâng đời mình cho Chúa trên đất nước mặt trời mọc.
Phần lớn các Thánh và Chân Phước Dòng Tên là những vị tử vì đạo, bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Có những vị chịu chết vì nỗ lực hàn gắn chia rẽ trong Hội Thánh; có vị tử đạo vì trung thành với Đức tin Công Giáo; có vị ngã xuống trong các cuộc bách hại của Anh Giáo. Ngoài ra, còn có các vị tử đạo tại Ấn Độ, Nhật Bản, Bắc Mỹ, Trung Quốc (trong phong trào Nghĩa Hòa Đoàn cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX), tại Anh và xứ Wales, Nam Mỹ, cũng như ở Hungary đầu thế kỷ XVII. Các vị tử đạo trong Dòng là những người khao khát được nên giống Chúa Giêsu, muốn bắt chước và theo chân Người trong mọi sự. Các ngài đã “mặc lấy y phục hàng tôi tớ” của Người, sẵn sàng chịu lăng mạ, sỉ nhục và chấp nhận bị coi như “kẻ ngu dại và điên rồ vì Đức Kitô”. Chính trong sự yếu đuối và thập giá ấy, các ngài đã chọn Chúa Giêsu làm gia nghiệp duy nhất của đời mình.
Các Thánh và Chân Phước Dòng Tên có thể là Thệ sĩ hay Trợ sĩ; có thể đã hoàn tất việc huấn luyện hoặc vẫn đang trong tiến trình huấn luyện; có vị là nhà thần bí, có vị chỉ mới khởi đầu hành trình ơn gọi. Nhưng tất cả đều chung một khát khao sâu xa: bước theo Đức Kitô vác Thánh Giá, chấp nhận để cho Thánh Thần hướng dẫn trong mọi biến cố đời sống, và phó thác trọn vẹn cho bàn tay quan phòng của Thiên Chúa. Đặt mình trong sự quan phòng của Thiên Chúa nghĩa là phó dâng cho Ngài mọi dự định, thời gian, thành công hay thất bại, cả những suy nghĩ và chọn lựa của đời mình, để mỗi ngày, các ngài được nên giống Đức Kitô hơn trong tình yêu và hiến dâng.
Qua gương sáng mà các Thánh và Chân Phước trong Dòng đã để lại, cũng như nhờ sự hiệp thông thiêng liêng với các ngài, xin cho chúng con biết noi theo các ngài mà can đảm bước theo Chúa Giêsu, trung thành phục vụ Chúa hơn và theo Người sát bước hơn. Amen.
Văn Quynh, S.J.
