Cura Personalis

I-nhã vẫn tiếp tục nói đi nói lại với những người liên can đến “cura personalis” rằng lý do để người cho và người nhận Linh thao dấn thân vào cuộc đối thoại này là để tìm gặp Đấng Tạo Hóa, Đấng thông truyền chính mình cho người muốn trung tín với Ngài bằng sự gắn bó với Ngài trong tình yêu và lời ca tụng, bằng cách xếp đặt bản thân để bước theo con đường mà người đó có thể phụng sự Ngài hơn trong tương lai (LT 15). Dĩ nhiên người cho phải thấy mình có đủ những lời khuyên tốt lành, những ý tưởng thú vị về thần học, về chú giải Kinh Thánh và linh đạo, và hoàn toàn sẵn sàng giúp đỡ người nhận, đặc biệt khi người nhận cần sự trợ giúp đó. Thế nhưng, trong khoa sư phạm I-nhã, người cho cũng được mời gọi xóa mình đi, để Thiên Chúa có thể đối thoại trực tiếp với người nhận. Nhưng đôi khi, hay đúng hơn khá thường xuyên, chúng ta rất ít tin vào việc con người có thể đi vào cuộc đối thoại trực tiếp với Thiên Chúa. Với I-nhã, ngài có kinh nghiệm được “Thiên Chúa dạy dỗ” (Tự thuật 27), và đã nghiệm thấy nơi bản thân mình việc Thiên Chúa ước ao tự trao ban chính Ngài cho kẻ bước vào cuộc trò chuyện với Ngài bằng tất cả con tim, và mở rộng con tim để đón nhận Ngài. Do đó, phải chấp nhận sự thật rằng mối tương quan giữa người cho và người nhận bắt nguồn không chỉ trong tương quan giữa hai bên, nhưng còn trong việc ước ao một sự thông hiệp trực tiếp và hiệu nghiệm mà Đấng Tạo hóa muốn có với tạo vật (LT 15 và 231). Về bản chất, “cura personalis” chỉ đơn giản là sự trợ giúp của một người dành cho một người, để rồi Thiên Chúa và con người có thể thực sự gặp gỡ nhau. Nhưng ở Chú Dẫn cuối cùng (LT 20), I-nhã dám viết rằng một người càng thấy mình lẻ loi và tách biệt bao nhiêu, người đó càng làm cho mình nên thích hợp để đến gần Đấng Tạo hóa và Chúa mình, và kết hiệp chính mình với Ngài; và một người càng kết hiệp với Chúa bao nhiêu thì càng mở ra bấy nhiêu để đón nhận những ân sủng và quà tặng do sự tốt lành và toàn năng của Ngài. Chẳng phải điều này không đi ngược lại với cái mà ta nay đang tìm kiếm trong lòng Giáo hội vốn được quan niệm như “sự hiệp thông”, và trong nhiều hội đoàn mới mẻ sống động vốn nhìn nhận những lợi ích từ chiều kích cộng đoàn như một lời chúc phúc cho cuộc đời sao? Tuy nhiên, ngay từ đầu cuốn Linh thao, I-nhã khẳng định như một nguyên lý (LT 23) rằng tiên vàn, không phải nhân loại, xét như một tập thể, được tạo dựng để phụng sự Chúa, nhưng là mỗi người, xét như một cá nhân, được Thiên Chúa mời gọi, bằng chính tên riêng của mình, ngợi khen và phụng sự Chúa. Do đó, các cá nhân không bao giờ hoàn toàn bất đồng với nhau trong một cộng đoàn nơi mà “cái tôi” của từng người, sự tự do và ý muốn của từng người, được đề cao. Khi chung sức với Thiên Chúa Đấng ban phát sự tăng trưởng (1Cr 3,7), mỗi người đích thân là tác giả của sự lớn lên nơi mình, và người ấy nhận lấy món quà này cách cá vị từ Đấng là Chúa và là bạn, Đấng mà người ấy trò chuyện trong tư cách là bạn và là người phục vụ (LT 54). Khởi phát từ cuộc “chuyện trò thân mật” giữa người cho và người nhận, “cura personalis” đến đây đạt tới ý nghĩa tròn đầy trong Thiên Chúa, Đấng trước tiên phải được phụng sự trong mọi sự.

Có cần phải ngạc nhiên không khi thấy những tu sĩ đầu tiên của Dòng Tên và các vị kế nhiệm, sau khi được huấn luyện theo cung cách “cura personalis”, đã luôn ghi nhớ và áp dụng cung cách này vào từng chi tiết của những sứ vụ mang tính mục vụ và xã hội, giáo dục và trí thức, hay ít nhất cũng làm cho các sứ vụ ấy mang tính cá vị hơn? Từ thời đầu của Dòng, sứ vụ được ưu tiên là “rao giảng Tin Mừng”, nhưng được làm theo một cách thức khác với cách thức kinh viện. Hiến Chương khuyến khích việc nói chuyện theo kiểu một cá nhân với một cá nhân hơn kiểu một người với một đám đông dân chúng. Chính vì để thay đổi cung cách kinh viện này, “cura personalis” đã được áp dụng như một đặc nét của nền giáo dục của Dòng Tên. Bản Qui Chế Học Tập xuất bản năm 1599 rất quan tâm đến sự chăm sóc có tính cá nhân, tôn trọng ơn gọi của từng học sinh, và lịch sử riêng của từng người. Các nhà giáo dục và các giáo viên phải ghi nhớ rằng gương sáng đời sống riêng của họ góp phần giáo dục học sinh nhiều hơn lời họ nói. Họ phải yêu mến các học sinh, hiểu các học sinh cách cá nhân – “cura personalis” –, sống mối thân tình đầy tôn trọng đối với chúng. Sự hiểu biết cá vị này hẳn là sẽ giúp thích nghi thời gian, chương trình và phương pháp học theo nhu cầu của từng người. Đối với chúng ta, “cura personalis“, một khi được hiểu cho đến ngọn nguồn và được áp dụng cách đầy đủ và cụ thể, dường như trở nên điểm then chốt của Linh thao. Trong kinh nghiệm giáo dục của Dòng, “cura personalis” đã trở thành điểm then chốt của nền giáo dục theo kiểu I-nhã, một nền giáo dục bao hàm một khoa sư phạm được cá vị hóa; tuy nhiên điều trên chỉ trở thành hiện thực trong mức độ khả thi của nó, vì trong thực tế các cơ sở giáo dục của chúng ta luôn chịu nhiều áp lực từ bên ngoài, như nhà nước hay thị trường, ở khía cạnh làm sao để bằng cấp được nhìn nhận hay làm sao để được trợ giúp tài chính vốn là điều không thể thiếu. Chính sự nối dài của nguyên tắc “cura personalis” được thực hành trong Linh thao mà bản Qui Chế Học Tập – và những bản văn cập nhật hơn về đặc tính của nền giáo dục Dòng Tên – đã làm cho các trường học và đại học của Dòng không chỉ trổi vượt về kiến thức, chuyên sâu về nghiệp vụ, tiên tiến bậc nhất về nghiên cứu khoa học, mà còn đảm bảo việc huấn luyện con người toàn diện, để họ sống có trách nhiệm hơn trong dân Chúa và trong xã hội nhân loại. Phải thừa nhận rằng trong một môi trường phi nhân vị  –  nơi mà chỉ có các tín chỉ và kết quả học tập mới được nhà nước nhìn nhận và được thị trường hỗ trợ  –  thì “cura personalis” trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Vì, như Đức Giáo hoàng Benedicto nhắc nhở trong thông điệp đầu tay của ngài (s.33), không phải các ý thức hệ làm cho nhân loại tiến lên, nhưng là những con người được đánh động bởi tình yêu của Đức Ki-tô. Niềm xác tín này của Đức Thánh Cha liên hệ đến nhiều địa hạt khác nữa, chẳng hạn địa hạt hoạt động xã hội, nơi mà người ta dễ có nguy cơ lấy việc tổ chức quản trị thật tốt thay cho việc hiện diện giữa những người nghèo và sống chan hòa với họ. Khi thúc đẩy việc thực hiện “cura personalis“, I-nhã và các bạn đường của ngài đã muốn theo Đức Ki-tô, Đấng muốn được phục vụ cách cá vị nơi mỗi con người đau khổ, nơi mỗi người cần được Ngài giúp đỡ, bằng ách an ủi người đó “theo cách thức bạn hữu thường an ủi lẫn nhau” (LT 224).