Học.
Học gì? Tiếng Latinh, cơ sở để học những thứ khác, vì thời ấy toàn bộ sách vở và việc giảng dạy đều bằng tiếng Latinh. Thánh I-nhã chắc đã bắt đầu học Latinh từ nhỏ khi còn ở Loyola, rồi học thêm ở Arévalo, nhưng có lẽ ngài học trước quên sau, ít là vốn liếng của ngài chưa có gì đáng kể. Phải bắt đầu lại từ đầu.
Jerónimo Ardévol là ai? Quê làng La Fatarella, giáo phận Tortosa (tây nam Barcelona). Gia đình và bản thân rất ngoan đạo. Có bằng cao đẳng. Có vợ tên là Margarita và ít là hai con trai tên là Miguel và Jerónimo (sau này làm linh mục ở nhà thờ Đức Mẹ Biển; vì hai cha con trùng tên, có người tưởng lầm giáo viên Ardévol là linh mục). Giáo viên Latinh ở Barcelona, từ năm học 1525-1526 dạy tại phân hiệu số 3 đường Boria, gần nhà bà Inés Pascual, của trường Estudio General, tiền thân Đại Học Barcelona. Chết 1551.
Học ở đâu? Theo Juan Pascual Ngài học tiếng Latinh tại nhà tôi… Cậu tôi có nhiều sách…[16] Theo Miguel Canayelles, ngài học tiếng Latinh với Jerónimo Ardévol tại trường Barcelona[17]. Có lẽ: ban đầu học riêng tại nhà, sau đó đến trường học chung với trẻ em.
Theo Cándido de Dalmases, chúng ta có thể khẳng định thánh I-nhã học tiếng Latinh tại tại một trong các Escuelas Mayores thuộc Estudio General de Barcelona trong hai năm, đồng thời cũng học riêng tại nhà với Jerónimo Ardévol… Đại học Barcelona có thể kể tên ngài vào số cựu sinh viên[18].
Juan Creixell, cho biết ngày 3.9.1450, vua Alfonso V cho thành lập Đại Học Barcelona, nhưng thực tế mãi đến năm 1533 Đại Học mới chính thức khai trường[19]. Trong thời gian chuẩn bị, các lớp học Estudio General được mở ra đây đó. Một thiếu niên cùng học với thánh I-nhã tại phân hiệu số 3 đường Boria tên là Antonio Monserrat Bergada, quê ở Vich, sau này vào Dòng Tên ngày 10.1.1556 tại Học Viện Nuestra Senora de Belén ở Barcelona, rồi làm viện trưởng Học viện Lisbõa và đi truyền giáo tại Ấn Độ. Như vậy chắc chắn thánh I-nhã có học ở trường chứ không chỉ học riêng ở nhà[20].
Việc học gặp khó khăn. Ngài “chăm chỉ học hành”. Tuy nhiên, “khi kẻ ấy muốn học thuộc lòng, ở những bước đầu học Latinh thường cần làm thế, những hiểu biết mới về đời sống thiêng liêng, những hứng khởi mới lại đến trong tâm trí, đến nỗi kẻ ấy không nhớ được gì, mà cố gắng đến đâu cũng không xua đuổi được”[21]. Bước đầu học Latinh phải học thuộc lòng các cách của danh từ và các thì của động từ. Chẳng hạn: Rosa, rosae, rosam…; amo, amas, amare… Rosa là hoa hồng, amare là yêu mến. Ricardo García-Villoslada cho rằng có thể khi học chữ rosa, thánh I-nhã nghĩ miên man đến hoa hồng ở trên thiên đàng với hương sắc nồng nàn… Và khi học chữ amare, ngài nghĩ đến tình yêu không bờ bến của Thiên Chúa[22]. Vì thế khó tiến bộ được[23]. Nếu cứ tiếp tục mãi như vậy thì chắc việc học không đi đến đâu. “Dần dần, kẻ ấy nhận ra đó là cám dỗ. Sau khi đọc kinh, kẻ ấy đến nhà thờ Đức Mẹ Biển[24], gần nhà thầy giáo. Trước đó, kẻ ấy đã xin thầy đến nhà thờ để nghe kẻ ấy nói. Trong khi hai người ngồi với nhau, kẻ ấy kể hết cho thầy biết những điều xảy đến trong tâm hồn, việc ít tiến bộ trong học tập, và lý do tại sao. Kẻ ấy muốn hứa với thầy: ‘Xin hứa với thầy bao lâu có được bánh mì và nước lã để sống ở Barcelona, sẽ không bao giờ bỏ tiết học nào trong 2 năm này.’ Vì kẻ ấy cam kết với tất cả quyết tâm, nên không bao giờ bị cám dỗ như vậy nữa.[25]“
“Sau hai năm học hành, kẻ ấy được cho biết là đã tiến bộ nhiều, thầy giáo nói đã đến lúc kẻ ấy có thể theo học triết lý, nên khuyên kẻ ấy đi Alcalá.[26]“
